13
İzotoplar kütle spektrometresi ile ölçülür. Kütle spektrometresi, katı ve sıvı
örneklerde çok sayıda elementin hızlı, hassas ve doğru biçimde, niteliksel, niceliksel
ya da yarı-niceliksel olarak ölçülmesine olanak sağlayan analiz tekniğidir. Teknik
elektromanyetik indüksiyonla 10.000
o
K sıcaklığa ulaştırılan argon plazması
tarafından örneğin iyonize edilmesi; iyonize elementlerin
kütle spektrometresi
tarafından ayrıştırılması ve element derişimlerinin elektron çoklayıcı bir dedektör
tarafından ölçülmesi aşamalarını içerir. Örnekteki tüm elementlerin derişimleri 1 ile
2 dakika arasında değişen oldukça kısa bir sürede ölçülür.
Çizelge 3.2. Hidrojeokimyasal analizlerde kullanılan cihazlar ve özellikleri
Analiz parametresi
Cihazın adı
Analiz metodu
Na
+
, Ca
2+
, Mg
2+
, K
+
, Pb
2+
, Fe
2+
, Zn
2+
,
Cu
2+
, Al
3+
, Si
4+
, Sr
2+
, Li
+
, Ba
2+
, Mn
2+
,
Tl, As, B, Sb
Perkin Elmer ICP-OES 2100
DV
Optik emisyon
spektrometresi
F
-
,Cl
-
, SO
4
2-
, NO
3
-
, NO
2
-
,
+
,PO
4
2-
Dıonex ICS-3000
İyon Kromotografisi
HCO
3
-
, CO
3
2-
Merck-Aquamerck test kitleri
Titrimetrik
3
H kütle
spektrometresi
sıvı sintilasyon sayımı
δ
2
H, δ
18
O kütle
spektrometresi
sıvı sintilasyon sayımı
İzotop analizleri (δ
2
H, δ
18
O ve
3
H) Neuherberg (Almanya) Hidroloji Enstitüsü’nde
yapılmıştır. δ
2
H ve δ
18
O analizleri
kütle spektrometresi, trityum (
3
H) analizleri ise
elektrolitik zenginleşmeden sonra sıvı sintilasyon sayım yöntemiyle yapılmıştır.
3.2.4. Jeokimyasal termometreler
Jeokimyasal termometreler, özellikle henüz üretime geçilmeyen yeni sahalar
hakkında bilgi sahibi olmak için kullanılan ve rezervuar akışkanının sıcaklığını
tahmin etmek için rezervuardaki akışkan içerisindeki mineral çözünürlüğü ve katyon
değişim tepkimeleri baz alınarak geliştirilen faydalı ve değerli araçlardır. Derinlerde
bulunan akışkanın sıcaklığının yüzeydeki sıcaklıklarına göre çok daha fazla olacağı
açıktır. Derinlere yapılacak olan sondajlar da oldukça yüksek maliyete ve zamana
gereksinim göstermektedir. Bu nedenle suların kullanım alanlarının saptanabilmesi
için yapılacak derin sondajlardan önce uygulanacak çeşitli jeokimyasal termometre
yöntemleri ile haznedeki sıcaklıklarının tahmin edilmesi yapılan jeotermal
14
araştırmaların önemli bir parçasını oluşturur. Ayrıca, rezervuar sıcaklığının tahmini
dışında üretimdeki sistemlerin hidrolojisi üzerine de değerlendirme yapma olanağı
sağlarlar (Ellis, 1979; Fournier, 1977; Fournier et al., 1974; Truesdell, 1976; White,
1970; Tarcan, 2002).
15
4. ARAŞTIRMA BULGULARI
4.1. Çalışma Alanının Jeolojisi
Çalışma alanında tabanda Paleozoyik yaşlı Kestel Yeşilşist formasyonu, Çaltepe
formasyonu ve Seydişehir formasyonu bulunur. Bu birimler üzerine Mesozoyik’te
Karatepe formasyonu, Derealanı formasyonu ve Akdağ formasyonu gelir. Senozoyik
yaşlı birim ise Sandıklı formasyonudur. Kuvaterner yaşlı alüvyon ve travertenler en
genç birimleri oluşturmaktadır (Şekil 4.1 ve 4.2).
4.1.1. Kestel Yeşilşist formasyonu (Pzk)
Yeşilşist fasiyesi koşullarında metamorfizma geçirmiş olan birim alttan üste doğru
Kocayayla porfiroid üyesi, metabazalt üyesi, Koçgazi fillit üyesi ve Hüdai kuvarsit
üyesi olmak üzere dört üyeden oluşur (Öngür, 1973). Birim, Gutnic (1977)
tarafından Sandıklı Porfiroyitleri, Öztürk (1981) tarafından Kocayayla
Metamorfitleri ve Çakmakoğlu (1986) tarafındanda Kestel formasyonu olarak
adlandırılmıştır.
4.1.1.1
Koçgazi fillit üyesi (pEkk)
Koçgazi fillit üyesi çalışma alanının güney batısında yüzeylenmektedir. İlk defa
Öngür (1973) tarafından Koçgazi fillit üyesi olarak adlandırmıştır. Afşin (1991)’ de
Öngür (1973)’ün ayrı bir üye olarak adlandırdığı metabazalt tabakasını da dahil
ederek aynı ismi vermiştir. Özgül vd. (1991)’de Kocayayla formasyonu içersinde üye
mertebesinde incelemiştir. Birim çok düşük metamorfizmalı bej, kahvemsi bej renkli
ince taneli kumtaşı, siyah ve kahve-mor renkli silttaşı ve bunlarla yer yer arakatkılı
metabazik sillerinden oluşur. Fillitlerin dış yüzeyi hafifçe sleytleşmiştir. Serizit
pulları aksesuar kuvars ve opak minerallerden kurulu olan fillitlerin kloritin hakim
olduğu örneklerinde apatit, titanit ve ilmenit aksesuar mineral olarak bulunmaktadır.
Birimin kalınlığı yaklaşık 200 m civarındadır (Afşin, 1991; Gürsu ve Göncüoğlu,
2005). Tane boylarının küçük oluşu ve metabazitlerin varlığı büyük ihtimalle