Microsoft Word tez tumu değişi doc

vii 

ÇİZELGELER DİZİNİ 

 

 

Çizelge 3.1. Çalışmalarda kullanılan in-situ ölçüm cihazları ve özellikleri….. 

11

Çizelge 3.2. Hidrojeokimyasal analizlerde kullanılan cihazlar ve özellikleri… 

13

Çizelge 4.1. Çalışma alanı ve çevresindeki suların in-situ analiz sonuçları….. 23

Çizelge 4.2. Çalışma alanı ve çevresindeki suların hidrojeokimyasal analiz  

sonuçlar……………………………………………………………….. 24

Çizelge 4. 3. Ulusal ve uluslararası içme suyu standartları ve analiz 

sonuçlarının birbirlerine göre karşılaştırılması ………………………… 

26

Çizelge 4.4. Çalışma alanındaki suların doygunluk indeksleri……………….. 

32

Çizelge 4.5. Silika jeokimyasal termometreleri………………………………. 

34

Çizelge 4.6. Na-K jeokimyasal termometreleri ………………………………. 

35

Çizelge 4.7 Na-K-Ca ve Na-K-Ca-Mg jeokimyasal termometreleri ………… 

36

Çizelge 4.8. K-Mg ve Li-Mg jeokimyasal termometreleri …………………... 

36

Çizelge 4.9. Çalışma alanındaki jeotermal akışkanın silika jeokimyasal 

termometreleri ile hesaplanan rezervuar sıcaklıkları…………………… 39

Çizelge 4.10.Çalışma alanındaki jeotermal akışkanın katyon 

          Jeokimyasal termometreleri ile hesaplanan rezervuar sıcaklıkları……... 39

Çizelge 4.11. Çalışma alanından alınan örneklerin izotop (δ

18

O,  δD, 

3

H) 

analiz sonuçları…………………………………………………………. 47

---

1 

1. GİRİŞ 

 

1.1. Çalışmanın Amacı 

 

Alternatif enerji kaynaklarından olan jeotermal enerji tükenebilen enerji kaynakları 

ile yarışacak düzeyde potansiyeli olmamakla birlikte yenilenebilir, uygun 

teknolojilerin kullanılması halinde kirletici etkisi olmayan, sürdürülebilen, yerli ve 

çevre dostu özellikleri ile öne çıkan bir enerji türüdür. Dünyada ve ülkemizde nüfus 

artışı, sanayileşme, yatırımların büyümesi ve yaşam standartlarının yükselmesi enerji 

alanındaki teknolojik ve bilimsel çalışmaları zorunlu kılmaktadır. Enerji bugün 

uluslar arası bir sorun haline gelmiştir. Diğer taraftan, enerji harcamaları önümüzdeki 

yıllarda da hem kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda hem de aile bütçesinde önemli 

bir yer tutmaya devam edecektir. Ülkelerin kalkınma ve büyüme hızına bağlı olarak 

enerji ihtiyaçları da sürekli olarak artmaktadır. Günümüzde enerji tüketimi 

gelişmişlik düzeyi ile eş tutulmaktadır. Dünyadaki enerji tüketiminin yaklaşık %90’ı 

fosil yakıtlar olarak adlandırılan kömür, petrol ve doğal gazdan karşılanmaktadır. 

Fosil enerji kaynaklarının yakın gelecekte tükenecek olması, yeni rezervlerin 

üretiminin oldukça pahalı olması ve yakıldığında havaya verdiği yüksek orandaki 

karbondioksit nedeniyle kirlilik yaratması, alternatif enerji kaynaklarının devreye 

girmesini zorunlu hale getirmektedir. Bu nedenle son yıllarda fosil yakıtların yerine 

geçebilecek alternatif enerji kaynaklarının araştırılması ve yararlanılması konusunda 

çalışmalar hızlanmıştır. Çevreye doğrudan ya da dolaylı bazı zararlar vermeden 

enerjiyi kullanılabilir bir forma dönüştürebilmenin herhangi bir yolu 

bulunmamaktadır. Jeotermal enerji hem düşük karbondioksit emisyon oranı ile hava 

kirliliği yaratmaması ve hem de yenilenebilir olması nedeniyle önemli bir alternatif 

enerji kaynağıdır.  

 

Jeotermal suların çözünmüş kimyasal madde miktarı yüksektir. Elementlerin 

çözünürlüğü su-mineral dengesine bağlıdır. Elementlerin miktarları, sıcaklığa ve 

bulunduğu ortama göre değişir. Su kimyası verileri jeotermal sistemlerin sıcaklığı,  

beslenin ve boşalım bölgeleri ve jeotermal akışkanın diğer sularla karışım oranlarını 

açıklamada kullanılır. En genel anlatım ile jeotermal suların içeriğinde anyon olarak 

---

2 

Cl

-

, HCO

3

-

,

  

SO

4 

-2

, F, Br ve I; katyon olarak, Na

+

, K

+

, Ca

+2

, Mg

+2

, Li, Rb, Cs, Mn

 

ve 

Fe

 

ve nötral olarak SiO

2

, NH

3

, As, B ve soy gazlar bulunmaktadır (Ellis ve Mahos, 

1977; Ellis, 1979; Henley et al., 1984; Şahinci, 1991a,b; Nicholson, 1993; Yıldırım, 

1999; Barbier,  2002). 

 

Bu çalışma kapsamında (i) Hüdai jeotermal alanının jeoloji haritasını güncellemek, 

(ii)  jeotermal suların hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal yöntemlerle oluşumu ve 

gelişimini incelemek, (iii) hidrojeokimyasal çalışma yöntemleriyle jeotermal su-

kayaç etkileşimini tanımlamak, (iv) jeotermal su-kayaç etkileşimi çerçevesinde iz 

element  (As, B,  Mn vb.) kirliliğini belirlemek ve mümkün tedbirleri geliştirmek ve 

(v) jeotermometreler yardımıyla çalışma alanındaki jeotermal suların rezervuar 

sıcaklıklarını belirlenmek amaçlanmıştır. Sonuç olarak tüm bu verilerden 

yararlanarak Hüdai jeotermal sisteminin hidrojeolojik modellemesi yapılacaktır. 

 

1.2. Çalışma Alanının Jeotektonik Konumu 

 

Anadolu’nun içinde yer aldığı Alp-Himalaya dağ oluşum kuşağı, Afrika/Arabistan ve 

Hindistan Levhaları’nın kuzeye doğru hareket etmeleri ve Avrasya Levhası ile 

çarpışmaları sonucunda oluşmaktadır. Bu kompleks jeolojik sürecin Doğu Akdeniz 

bölümünde Anadolu-Ege bloğu saatin tersine rotasyonal bir hareketle Helenik yayına 

doğru kaçmaktadır. Bu yanal kaçış hareketinin kuzey sınırını Kuzey Anadolu Fay 

Zonu belirlemekte, güney sınırını ise doğuda Doğu Anadolu Fay Zonu, güney 

Anadolu’da ise Kıbrıs ve Helenik yayları oluşturmaktadır. Kıbrıs ve Helenik yayları 

boyunca Afrika kıtasının kuzey kenarındaki okyanusal litosfer Anadolu ve Ege’nin 

altına dalarak yutulmaktadır. Anadolu’nun tektonizması Türkiye’deki jeotermal 

alanların oluşumuna sebep olmuştur. Türkiye’deki Geç Miyosen’de Arap Levhası ile 

Anadolu Levhası arasında yer alan Neo-Tetis Okyanusu’nun güney kolunun Bitlis-

Zagros kuşağının kapanmasıyla başlayan neotektonik dönemde Arap Yarımadası, 

Anadolu Levhası ile çarpışmasından sonra kuzeye doğru hareket ettirerek bölgenin 

yükselmesine neden olmuştur. Bu yükselme ile Doğu Anadolu’daki kıta kabuğu 

kalınlaşmıştır. Bölgede sıkışmanın etkisiyle yükselim bir süre devam etmiş, ancak 

Anadolu Bloğu Pliyosen’den başlayarak Kuzey Anadolu Fay Zonu ve Doğu Anadolu 

---