Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu
DİLÇİLİK İNSTİTUTUNUN
ƏSƏRLƏRİ
№1
«Елм вя тящсил»
Бакы – 2018
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
2
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik
İnstitutunun Elmi Şurasının 01 iyul 2016-cı il tarixli (protokol №7)
qərarı ilə çapı tövsiyə edilmişdir.
BAŞ REDAKTOR: akademik Möhsün Nağısoylu
REDAKSİYA HEYƏTİ: fil.ü.f.d., dos. Baba Məhərrəmli (redaktor
müavini), fil.ü.e.d. Mayıl Əsgərov (məsul katib), fil.ü.e.d., prof. Roza
Eyvazova, fil.ü.e.d., prof. Sevil Mehdiyeva, fil.ü.e.d., prof.Qəzənfər
Kazımov, fil.ü.e.d., prof. Qara Məşədiyev, fil.ü.e.d., prof. İsmayıl
Məmmədli, fil.ü.e.d., prof. Sayalı Sadıqova, fil.ü.e.d., prof. Məsud
Mahmudov, fil.ü.e.d., prof. İsmayıl Kazımov, fil.ü.e.d. İlhami Cəfərsoy,
fil.ü.e.d. İlham Tahirov, fil.ü.e.d. Kamilə Vəliyeva, fil.ü.e.d. İdris
Abbasov, fil.ü.f.d., dos. Aynel Məşədiyeva, fil.ü.f.d., dos. Vahid Adilov,
fil.ü.f.d., dos. Gülşən Axundova.
Buraxılışa məsul: Vəfa İbişova
Dilçilik İnstitutunun Əsərləri
Bakı, “Elm və təhsil”, 2018, 392 səh.
Ünvan: Bakı şəh., H.Cavid prospekti 115, 5-ci mərtəbə, Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası, Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu, “Dilçilik
İnstitutunun Əsərləri” əlaqə:537-04-46
© «Elm və təhsil» nəşriyyatı, 2018
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
3
MÜNDƏRİCAT
Dil tarixi və dialektologiya
Möhsün Nağısoylu. Orta əsrlərdə Azərbaycan türkcəsini
zənginləşdirən qaynaqlar haqqında............................................... .6
İsmayıl Məmmədli. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının lüğət
tərkibində maddi-mənəvi leksika .................................................. 18
Gülsüm Hüseynova. İran dillərində hal kateqoriyası .................. 25
Könül Səmədova. Azərbaycan dilinin Şimal qrupu
dialektlərində cümlə üzvləri, cümlə tipləri və onlarda
qıpçaq elementləri ......................................................................... 32
Vahid Adil Zahidoğlu. “Kitabi- Dədə Qorqud”un “Qan Turalı
boyu”ndakı bir soylama haqqında................................................. 44
Qətibə Quliyeva. Qədim uyğur mətnləri kontekstində xitabların
üslubi-ekspressiv funksiyaları....................................................... 59
Müasir Azərbaycan dili və terminologiya
Tünzalə Baxşıyeva. Mifonimlər .................................................. 70
Nərgiz Hacıyeva. “Quş” zooniminin metaforlaşması və
frazeologizm yaranmasında rolu.................................................. 78
Nəzakət Qaziyeva. Qloballaşma dövründə dildə gedən proseslər:
mövcud dil mənzərəsi və orfoqrafiya qaydalarına
yeni baxış. .................................................................................... 95
Pərviz İsmayılov. Antroponimik sistemin xronoloji
ardıcıllıqla öyrənilməsi
məsələsinə dair.............................................................................. 111
Rasim Heydərov. Azərbaycan dilinin orfoqrafiya qaydalarının
tənzimlənməsinə dair................................................................... . 118
Təhminə İsmayılova. Səməd Vurğunun bədii yaradıcılığında
dil məsələləri.................................................................................125
Aysel Qəribli. Əlimərdan bəy Topçubaşovun
“ana dili” anlayışı......................................................................... 135
Fizuli Mustafayev. Kino dilində samitlərin tələffüzü...................142
Xədicə Heydərova. Vaqifin dilinin bəzi semantik və qrammatik
xüsusiyyətləri..................................................................................154
Qasımova Şəlalə. Müasir tərcümə lüğətləri və onların
xüsusiyyətləri..................................................................................162
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
4
Gülara Quliyeva. Bədii mətnin təşkilinin temporal
xüsusiyyətləri............................................................................... . 170
Gülnara Cəfərova (Əliyeva). Leksik semantikada sözün
komponentlərinə görə təhlili........................................................ . 180
Mətanət Ağasiyeva. Qantəmir nəsrinin sintaktik-üslubi
xüsusiyyətləri............................................................................... . 187
Natavan Əzizli. Maşın tərcüməsində obyekt dildə söz sırasının
avtomatik qurulması...................................................................... 194
Pərvanə Abbasova. Yarımçıq cümlələrin kommunikativ
tipləri............................................................................................. 201
İlhamə Sadıqlı. Entonim komponentli frazeologizmlərin
kvantitativ təhlili.............................................................................211
Vəfa İbişova. Mətnin partiturluq kateqoriyasının
müəyyənləşməsində etnomədəni və
psixoloji amillərin rolu....................................................................220
Nəzəri dilçilik məsələləri
İdris Abbasov. Mental məkanlarin koqnitiv statusu və
konseptual inteqrasiya nəzəriyyəsi................................................ 234
Mayıl Əsgərov. Diskurs, nitq və mətnin linqvo-psixoloji
mahiyyəti və qarşılıqlı transformasiya
potensialı................................................ ....................................... 259
Mirvari İsmayılova. Ünsiyyətin qeyri-verbal ifadə vasitələri..... 267
Nadir Məmmədli. Nitq mədəniyyəti: dil və nitq......................... 277
Kamilə Vəliyeva. Kompüter dilçiliyinin inkişaf tarixinə
bir nəzər......................................................................................... 287
Zemfira Əliyeva. Türk-slavyan dil əlaqələrinin nəzəri problemləri
....................................................................................................... 300
Baba Məhərrəmli. *Su “şəffaf maye, çay, göl, dəniz, rütubət”
nostratik kökünün dünya dillərində derivatları və allomorfları ... 307
Fikrət Əlizadə. Dilçilik lövhələri (tarixi-linqvistik,
etimoloji yanaşma)....................................................................... 322
Günel Bayramova. Orta əsr Venesiya yazılı mənbələrində
türk və ərəb dillərinə aid ifadələrin işlənmə xüsusiyyətləri ......... 328
Арифа Гусейнова. Метод социолингвистического
измерения.................................................................................... 339
Dostları ilə paylaş: |