Microsoft Word talibova konul doc

38 

 

Kartof 

23,8 

18,9 

21,5 

34,5 

52,5 

61,7 

70,7 

68,9 

2,9 

dəfə 

3,2 

dəfə 

131,2 

Tərəvəz 

40,3 

31,8 

30,7 

38,6 

56,8 

73,6 

78,8 

83,2 

2,1 

dəfə 

2,7 

dəfə 

146,4 

Bostan məhsulları  9,1 

6,8 

8,6 

15,6 

26,8 

30,3 

30,1 

31,7 

3,5 

dəfə 

3,7 

dəfə 

118,3 

Meyvə və 

giləmeyvə 

136,0  125,1  117,8  85,5 

8,1 

88,7 

93,0 

119,9  88,1 

101,8 

144,3 

Üzüm 

181,4  133,1  97,7 

43,8 

14,2 

9,1 

9,6 

13,3 

7,3 

13,6 

93,7 

Məhsuldarlıq, s/ha 

Dənli bitkilər 

24,2 

18 

15,1 

19 

23,8 

26,6 

26,5 

27,9 

115,2 

184,8 

117,2 

Pambıq 

20,6 

15,1 

13 

9,1 

9,1 

14,6 

17,5 

11,5 

55,8 

88,5 

126,4 

Tütün 

32,7 

25,7 

14,6 

18,5 

22,2 

22,8 

25,7 

23,3 

71,3 

159,6 

105,0 

Kartof 

78 

85 

97 

92 

84 

126 

149 

153 

19,6 

15,8 

18,1 

Tərəvəz 

200 

165 

157 

149 

133 

137 

140 

142 

71,0 

90,4 

106,8 

Bostan məhsulları  74 

73 

73 

81 

98 

112 

121 

129 

174,3 

176,7 

131,6 

Meyvə və 

giləmeyvə 

28,1 

35 

31,2 

51 

61,9 

64,4 

73,9 

73,4 

dəfə 

2,6 

dəfə 

2,4 

dəfə 

118,6 

Üzüm 

76,4 

42,9 

32,6 

32 

35,8 

471 

61,8 

74,0 

96,7 

2,3 

dəfə 

2,1 

dəfə 

Yaşıl çay yarpağı 

39 

23,3 

10,3 

2,9 

2 

3,1 

2,5 

3,2 

8,2 

31,1 

160,0 

 

Cədvəl  9-un  təhlili  göstərir  ki,  respublikada  dənli    bitkilərin  əkin  sahəsinin  

müntəzəm  olaraq  artması  prosesi  müşahidə  olunmuşdur.  Belə  ki,  2012-ci  ildə 

1990-cı illə müqayisədə taxıl əkin sahəsi 53,8%, 1995-ci illə müqayisədə 47,2%, 

2000-ci  illə  müqayisədə  38,4%  artmışdır.  Dənli  bitkilərin    məhsuldarlığında  

1995-ci ilə qədər azalma meylləri müşahidə  olunsa da,  1996-cı ildən etibarən  

onun  səviyyəsi  sabit  olaraq  artmışdır.  2008-ci  ildə  1990-cı  illə  müqayisədə  bu  

artım 15,2%, 1995-ci illə müqayisədə 84,8%, 2000-ci illə müqayisədə isə 17,2% 

təşkil  etmişdir.  Müqayisə  olunan  dövrdə  kartofun,  tərəvəzin,  bostan 

məhsullarının  əkin  sahısi  də  genişlənmişdir.  Bu  artım  kartof  üzrə  1990-cı  illə 

müqayisədə 2,9 dəfə, 1995-ci illə müqayisədə 3,2  dəfə, 2000-ci illə müqayisədə 

isə  31,2%  təşkil  etmişdir.  Tərəvəz  üzrə  isə  artım  müvafiq  olaraq  2,1  dəfə,  2,7 

dəfə, 46,4%, bostan məhsulları üzrə isə 3,5 dəfə, 18,3% təşkil etmişdir. 

         Müqayisədə olunan dövrdə pambığın əkin sahəsi 91,7%,  76,9%,  52,1%, 

tütünün əkin sahəsi 92,6%,  86,2%,  86,5%, üzümün  əkin sahəsi 92,7%,  86,4%, 

6,3%, yaşıl çay yarpağının əkin sahəsi 92,5%,  91,2%,  81.5% azalmışdır. Həmin 

---

39 

 

dövrdə  üzümün  məhsuldarlığında  artım  saxlanmış  və  1995-ci  illə  müqayisədə 

2,3  dəfə, 2000-ci illə müqayisədə 2,1 dəfə təşkil edmişdir. 

      Yaşıl  çay  yarpağının  məhsuldarlığı  yalnız  2000  və  2005-ci  illərlə 

müqayisədə 60 və 28% artmışdır. Pambığın və tütünün məhsuldarlığı isə 1990-cı 

illə  müqayisədə  müvafiq  olaraq  44,2%,    28,7%  aşağı  düşsə  də  2000-ci  illə 

müqayisədə  müvafiq  olaraq    26,4%,  5,0%  yüksəlmişdir.  Meyvə    və 

giləmeyvənin  əkin  sahəsində,  demək  olar  ki,  azalma  müşahidə  olunmasına 

baxamayaraq, məhsuldarlığın  səviyyəsi müqayisə olunan  illərdə müvafiq olaraq 

2,6 dəfə,  2,4 dəfə,  18,6% yüksəlmişdir. Beləliklə, belə nəticəyə gəlmək olar ki, 

məhsul  istehsalı  sahəsində    intensiv  üsul  getdikcə  özünü  daha  çox  bərqərar 

etməkdədir; bax cədvəl 8. 

        Müqayisə  olunan  dövrdə  cədvəl  8-in  təhlili  göstərir  ki,  kənd  təsərrüfatı 

müəssisələrində  əkinlərə  verilən  mineral  və  üzvi  gübrələrin  həcmi  azalmışdır. 

Belə ki, əgər 1990-cı ildə 139,3 min ton mineral gebrə istifadə olunmuşdursa, bu 

göstərici  2012-ci  ildə  7,1  min  ton  azalmış,  üzvi  gübrənin  həcmi  də  müvafiq  

olaraq 2815,9 min ton azalmışdır. Əgər 1990-cı ildə hər hektara 97 kq mineral 

gübrə, 1,5 kq üzvi gübrə istifadə edilmişdirsə, 2012-ci ildə bu göstərici 64,2 və 

1,5  kq  enmişdir.  Təbiidir  ki,  bütün  bunlar  da  son  nəticədə  ayrı-ayrı    kənd 

təsərrüfatı bitkilərin verilən gübrələrin həcminin azalmasına səbəb olmuşdur.  

        Lakin,  əkin  sahələrində  son  illər  istifadə  olunan  mineral  gübrələrin 

həcminin  artmağa  başlaması  bəzi  bitki  növlərində  məhsuldarlığın  artmasına 

gətirib çıxarmışdır. 

        Qeyd  edilməlidir  ki,  aqrar  sahənin  inkişafı  maddi-texniki  resurslarla 

təchizatın  səviyyəsində  də  bilavasitə  asılıdır.  Məlumdur  ki,  kənd  təsərrüfatı 

bitkilərinin məhsuldarlığı əkin yerinə optimal həcmdə mineral və üzvi gübrələrin  

verilməsi hesabına  yüksəlir. 

       Əfsuslar olusn ki, maddi-texniki resursların, o cümlədən minreal gübrələrin 

qiymətlərinin  yüksəlməsi,  maddi-texniki  təminat  və  xidmətdəki  çətinliklər 

bitkiçilikdə  yeni  yaradılmış  sahibkarlıq  qurumlarının  imkanlarını  xeyli 

məhdudlaşdırmışdır.   

---