Microsoft Word talibova konul doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
46
tələfata səbəb olurdu. Hazırda nəqliyyat vasitələri ilə bilavasitə Xəzər dənizinə köçürülür. Çuxurqəbələ və Çaykənd zavodları hər il bir milyondan çox qızıl balıq körpəsi yetişdirirlər. Nərə və qızıl balıqların süni yolla çoxaldılması öz müsbət nəticəsini verməkdədir. Son illərdə Kür çayında qızıl balıq tutulması ə vvəlki illərə nisbətən çoxaldılmışdır. Balıq emalı müəssisələri arasında əsasən ağ balıq emal edən və qiymətli kürü hazırlayan Hacı Zeynalabdin, Qaziməm - məd,Mingəçevir,Nərimanabad balıq zavodları seçilirlər. Respublikamızda Mingəçevir ,Varvara,Araz su anbarlarından,Sarısu, Çandar gölü və başqa sututarlardan balıq yetişdirmək və balıq ovu üçün istifadə edilir. Ərazimizdə 100 min hektardan çox şirin sututar var.Şirin sututarların təbii yemi hesabına hər hektardan 1-2 sentner balıq götürülür. Novur balıqçılıq Neftçala rayonunda daha çox inkişaf etmişdir. Nərə balıqlarını çoxaltmaq və yetişdirməklə məşğul olan üç böyük müəssisələrin sahələri və sututarların, habelə Qareyman kolxozunun balıq nohurları və Oryad tam sistemli nohur təsərrüfatı burada yerləşir. Neftçalada tikilməkdə olan balıq südərləri sexi tam gücü ilə istifadəyə verilmiş, nohur balıqçılığın inkişafı sürətləndirilmiş və başqa respublikalardan balıq südərləri gətirilməsi dayandırılmışdır. Nohur balıqçılığının daha da inkişaf etdirmək üçün şirin sututarlarını artıracaq, yeni yaradılacaq su anbarlarında balıq yetişdirilməsi və ovlanması təşkil ediləcəkdir. Respublikamızın ən qədim və əhəmiyyətli yeyinti sənaye sahələrindən biri dənüyütmə və çörəkbişirmədir. ri sənaye tipli dənüyütmə müəssisələri Bakıda tikilmişdir. Respublikamızın taxıla olan ehtiyaclarının üçdə biri gətirilmə taxıl hesabına ödənilir.Yevlax,Ağdam,Kürdəmirdə də və s. iri dənüyütmə kombinatları vardır. Respublikamızın şəhərlərində , rayon mərkəzlərində və s. olan çörək-bulka kombinatları, çörək zavodları əhalinin gündəlik tələbatlarının ödənilməsində, ev şə raitində çörək bişirməyə sərf etdikləri külli miqdarda əməyə qənaət olunmasında həlledici rol oynayırlar. Çörəkbişirən zavodların əksəriyyəti sahələrdə yerləşir. Buna görə də müasir mərhələdə kənd yerlərində çörək bişirən müəssisələrin tikilməsi sürətləndirilmişdir.
47
Yeyinti sşnayesinin əhəmiyyətli sahələrindən biri də yağ-piy sənayesidir ki, bu da respublikada pambıq yağı,paltar sabunu, qarışıq piy, mayonez,qızılgül yağı, efir yağı və s. istehsal edir. Panbıq yağı istehsalının tullantılarından jmıx istehsal olunur. Sahənin ən böyük müəssisələrindən bütün Şirvan yağ-ekstrakt zavodu yerli xammalın,pambıq çiyidinin emalına əsasən işləyir. Azərbaycanda baramaaçma və eşmə
istehsalatı qədimdən mövcuddur.Fabriklərdə ipək parça toxunmasına 1920-ci ildən başlanmışdır. Hazırda yüksək keyfiyyətli yun parçalar buraxan müəssisələr, kamvol kombinatı və s. fəaliyyət göstərirdi. Mingəçevir pambıq parça kombinatı yüngül sənayenin ə n böyük müəssisələrindəndir. Yeyinti sənayesinə nisbətən yüngül sənayenin çeşidi ildən-ilə genişlənmişdir. Ayaqqabı fabriki Yevlaxda ilkin yun emalı, Sumqayıtda üst trikotaj və həcmli illik, tikiş malları müəssisələri,Salyanda xrom-dəri məmulatı fabriki və s. tikilib istifadəyə verilmişdir. 2010-cu ilin məlumatına görə ölkəmizin sənaye sahələri arasında Ümumi Məhsul stehsalına görə (1,9%) yüngül sənaye yanacaq-energetika, yeyinti sənayesi,kimya və neft-kimya,maşınqayırma sənayesindən sonra 5-ci yeri tutur. Yüngül sənaye üzrə Ümumi Məhsul stehsalının 75%-dən çoxu toxuculuğun tərkibində Ümumi Məhsulun beşdə ikisindən artığını verən pambıq parça istehsalı əsas yeri tutur. Mahlıc istehsalı ilə pambıq parça toxuma, toxuma ilə gül, naxış vurması, boyama istehsalatları arasında kəskin fərq var. Kifayət qədər xammalın olmasına baxmayaraq yun parça istehsalı lazımınca inkişaf etməmişdir. Keçən əsrin 50-ci illərində Mingəçevir ölkəmizin III pambıq parça toxuculuğunun mərkəzinə çevrildi. Pambıq parça toxuculuğu müəssisələrini yerlı xammalla müntəzəm olaraq təmin etmək üçün ölkədə pambıqtəmizləmə zavodları fəaliyyət göstərir. Bərdədə (2 müəssisə), Əli-Bayramlıda (Şirvan),Ucarda,Yevlaxda,Kürdəmirdə,Ləkidə (Ağdaş),Sabirabadda, Sarıcallı da (Saatlı), mişlidə,Ağcabədidə və digər
rayon mərkəzlərində mexanikləşdirilmiş iri pambıqtəmizləmə zavodları (Aran iqtisadi rayonu) fəaliyyət göstərir. Ö lkənin birinci özəlləşdirmə proqramına uyğun olaraq tam 48
pambıqtəmizləmə zavodları Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyətlərə çevrilərək özəlləşdirilmişdir. 1978-ci ildən istifadəyə verilmiş Yevlax yununun illik emalı müəssisəsi respublikamızın yun parça toxuculuğu müəssisələrini xammalla təchiz edirdi. Müəssisədə ildə 10-15 min ton yun yuyulur,çeşidlənir və istehlaka göndərilir. Yüngül sənayenin mühüm sahələrindən biri olan dəri ayaqqabı sənayesinin məhsulları Şirvan süni-dəri zavodunda hazırlanır.Dəri-ayaqqabı sənayesi yüngül sənayenin ümumi məhsullarının 9,2%-ni verirdi. Yeyinti sənayesi aqrar sənaye kompleksinin son məhsul istehsal edən sahəsidir. Yeyinti sənayesi müəssisələrinin fərqləndirici əlaməti onların hər yerdə yerləşməsidir. Kənd təsərrüfatında becərilən məhsulların çeşidi müxtəlif olduğuna görə yeyinti sənayesinin tərkibi də mürəkkəbdir. Şəkər bitki yağları,meyvə-tərəvəz konservləri və yağ-pendir üçün tələb edilən xammallar daşındıqda çoxlu xammallar tələb edilir. Ona görə də qeyd edilən sahələr material tutumludur və əsasən xammal rayonlarında inkişaf etdirilir. Şərabçılıq haqqında məlumata gəldikdə isə, onu deyə bilərik ki, şərabçılıq uzun illər ölkənin ən geniş yayılmış sahələrindən biri olmuşdur. Üzümün ilkin emalı zavodları onun becərildiyi rayonlarda yerləşirdi. Lakin,SSR dağılandan sonra şərabçılıq məhsullarının ənənəvi satış bazarları itirdiyindən,hazır məhsullar satılmadığından ilkin üzüm emalı zavodları maliyyə böhranına düşürlər. Əhalinin bu sahənin inkişafında marağı azalmışdır.Hazırda emal zavodları ğzəlləşdirilərək səhmdar cəmiyyətlərə çevrilmişdir. Son məhsul buraxan şərab və konyak zavodları-Göyçayda,Ağsuda və s. də də yerləşir. Ölkəmizdə tütünçülüyün inkişafı ilə əlaqədar olaraq tütün fermentasiyaları və siqaret istehsalı sənayesi də yaradılmışdır. Yevlaxda da tütün fermentasiya zavodu vardır. 1998-ci ildə xarici şirkətlərlə birgə səhmdar cəmiyyət (“Avropa tütün kompaniyası”) yaradılmış və müəssisə özəlləşdirilmişdir.Hazırda burada dünya standartlarına uyğun onlarla adda siqaretlər istehsal edilir. Hazırkı inkişaf mərhələsində respublikanın regional mərkəz rolunu oynayan şəhərlər siyahısına Aran iqtisadi rayonunun tərkibinə daxil olan Mingəçevir,Yevlax,Şirvan daxil edilə bilər.
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|