Microsoft Word talibova konul doc

35 

 

      Aqrar  islahat  nəticəsində  yaranan  sahibkarlıq  qurumları  respublikanın  

rayonları  üzrə  müxtəlif  formada  paylanmışdır.  Belə  ki,  dövlət  Statistika 

Komitəsinin  məlumatına  əsasən  fiziki  şəxs    statusunda  fəaliyyət  göstərən      ailə 

təsərrüfatı  Şəmkir  rayonunda  35912,  Cəlilabadda  33307,  Tovuzda  31496, 

Masallıda  30632,  Qubada  29045,  Lənkəranda    26898,  Xaçmazda  26050  vahid 

təşkil edir. Ailə təsərrüfatlarına nisbətən fərdi kəndli təsərrüfatları daha çox Salyan 

(277), Qəbələ (244) , Biləsuvar (94), kiçik müəssisələr  mişlidə (35), Lerikdə (29), 

Xanlarda  (29),  Qobustanda  (23),  Şəmkirdə  (22),  kənd  təsərrüfatı  istehsal 

kooperativləri daha çox Lerik (23),  mişli (23), Balakən (22), kollektiv müəssisələr  

daha çox Lənkəran (128), Saatlı (89), Lerik (78), Ağdaş (74), Balakən (71), Şəmkir 

(65) rayonlarında yaradılmışdır. 

         Respublikada  həyata  keçirilən  aqrar  islahatlar  kompleks  xarakter  daşıyaraq 

kənd  təsərrüfatı  müəssisələri  ilə  yanaşı,  eyni  zamanda  emal  və  xidmət  

müəssisələrini də əhatə etmişdir. 

       Beləliklə  iqtisadiyyatın  aqrar  sahəsində  həyata  keçirilən  islahatlar  kənd  

təsərrüfatında  çoxukladlı  iqtisadiyyatın  formalaşması  ilə  nəticələnmiş,  kəndin 

sosial-iqtisadi  siması  dəyişmiş,  respublikanın  regionlarında  real  mülkiyyətçilər, 

sahibkarlar ordusu yaradılmışdır. 

     Qeyd edilməlidir ki,1996-cı ildən etibarən  aqrar sahədə,o cümlədən bitkiçilikdə 

məhsul istehsalında artım meylləri müşahidə olunmuşdur: bax cədvəl 6. 

       Cədvəl 6-da göründüyü kimi, son illər kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalında 

artım  meylləri  müşahidə  olunmaqdadır.  Belə  ki,  2012-ci  ildə  havaların    yaxşı 

keçməsi    və  bir  sıra  çətinliklərə  baxmayaraq  əksər kənd  təsərrüfatı  məhsullarının  

istehsalında yüksək göstəricilər əldə edilmişdir. Xüsusilə hesabat ilində taxılçılıqda  

olduqca uğurlu nəticələr əldə olunmuş, rekord miqdarda taxıl istehsalı edilmişdir. 

Hətta 1990-cı ilin səviyyəsi ilə müqayisədə 76,7% artıq məhsul götürülmüşdür. 

        stər  1990-1995-ci  illərlə,    istərsə  də  2000-ci  illə  müqayisədə  2012-ci  ildə 

günəbaxanın,  şəkər  çuğundurunun  da  istehsalında  artım  müşahidə  edilmişdir 

(müvafiq olaraq 27,5 dəfə və 190,7 dəfə). 

---

36 

 

        Cədvəl  7-dən  göründüyü  kimi,  bitkiçilikdə  1995-ci  ildən  sonrakı  dövr 

böhranın  qarşısının  alınması  irəliləyişə  nail  olunması  ilə  xarakterik  olmuşdur. 

Beləliklə, 1995-ci ildə aparılan islahat bitkiçilikdə iqtisadi artımın etibarlı özülünü 

qoymuşdur. Belə ki, 1995-ci illə müqayisədə 2012-ci ildə taxıl istehsalı 2,8 dəfə, 

kartof 6,9 dəfə, tərəvəz 2,5 dəfə, bostan məhsulları 9,7 dəfə, meyvə-giləmeyvə 2,2 

dəfə artmışdır. 

       Lakin,  bunula  belə,  bəzi  məhsul  növlərinin  istehsalında  azalma    meylləri  də 

müşahidə  olunmaqdadır.  Müqayisə  olunan  pambıq,  tütün  və  yaşıl  çay  yarpağı 

istehsalının  kəskin  şəkildə  azalması  bilavasitə,  satış,  tədarük    və  emal  müəssisə-

lərinin  fəaliyyətinin  bazar  münasibətlərinin  tələblərinin  uyğunlaşdırılmaması  ilə 

səciyyələnir.  Təhlil göstərir ki,  bitkiçilik məhsulları  istehsalının səviyyəsinə kənd 

təsərrüfatı  bitkilərinin  əkin  sahəsi,  hektardan  məhsuldarlığa    bilavasitə  təsir 

göstərir. 

---

37 

 

Cədvəl 8 

1990-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əsas növ bitkiçilik 

məhsulları 

istehsalının dinamikası, min tonla 

 

 

Cədvəl 9

 

1990-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında bitkiçilik məhsullarının 

ə

kin sahəsi və məhsuldarlığı 

 

Məhsullar 

Ə

kin sahəsi, min ha 

1990-cı 

illə 

müqa-

yisədə 

2012-ci 

ildə % 

1995-ci 

illə 

müqa-

yisədə 

2012-ci 

ildə, % 

2000-

ci illə 

müqa-

yisədə 

2012-

ci ildə, 

% 

1990 

1991-

1995 

orta 

illik 

1995 

1996-

2000 

orta 

illik 

2000 

2001-

2005 

orta 

illik 

2005 

2012 

Dənli bitkilər 

583,4  648,1  609,4  612,3  648,2  795,2  802,3  897,0  153,8 

147,2 

138,4 

Pambıq 

263,9  225,5  210,4  155,2  101,2  80,3 

112,4  48,5 

8,3 

23,1 

47,9 

Tütün 

14,8 

13,4 

8,0 

7,6 

8,1 

3,1 

2,8 

1,1 

7,4 

13,8 

13,5 

Məhsullar 

1990 

1991-

1995-

ci 

illər-

də 

orta 

illik 

1995 

1996-

2000-

ci 

illərdə 

orta 

illik 

2000 

2001-

2005-

ci 

illərdə 

orta 

illik 

2005 

2012 

2000-ci 

illə 

müqayis

ə

də 

2012-ci 

ildə,% 

1995

-ci 

illə 

müqa

yisə-

də 

2012

-ci 

ildə,

% 

1990-

cı illə 

müqa-

yisədə 

2012-

ci ildə, 

% 

Taxıl 

1413,

6 

1158,

4 

921,4 

1146,8  1540,2  2110,9  2126,

7 

2498,3 

162,2 

271,

1 

176,7 

Pambıq 

542,9  343,7 

274,1 

140 

91,5 

119,2 

196,6 

55,4 

60,5 

20,2 

10,2 

Tütün 

52,9 

37,4 

11,7 

13,4 

17,3 

6,9 

7,1 

2,5 

14,5 

21,4 

4,7 

Kartof 

185,2  158,8 

155,5 

322,7 

469 

649,2 

1083,

1 

1077,1 

299,7 

6,9 

dəfə 

5,8 

dəfə 

Tərəvəz 

856,2 

551 

424,1 

603,9 

780,8 

1028,2  1127,

3 

1228,3 

157,3 

289,

6 

143,5 

Bostan 

məhsulları 

67,5 

49,1 

41,9 

313,1 

261 

339,4 

363,8 

407,7 

156,2 

9,7 

dəfə 

6,0 

dəfə 

Meyvə və 

giləmeyvə 

367,4  378,7 

324,4 

391,2 

477 

527,3 

625,7 

712,8 

149,4 

219,

7 

194,0 

Üzüm 

1196,

4 

553,3 

308,7 

150,7 

76,9 

66,0 

79,7 

115,8 

150,6 

37,5 

9,7 

Yaşıl çay 

yarpağı 

30,7 

20,4 

9,4 

1,9 

1,1 

1,08 

0,7 

0,32 

29,1 

3,4 

1,1 

---