BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
96
müddətdə avadanlığı təhlükəsiz dərinliyə qədər endirmək üçün istifadə oluna bilər.
Azərbaycan Dənizçiliyi əməliyyatlar başlamazdan əvvəl tədqiqat barədə məlumatlandırılacaq.
Tədqiqat gəmisinin kabellərin dəqiq yeri barədə məlumatı var və digər dəniz istifadəçiləri
radar əksetdiriciləri, gecə işıqları və coğrafi yerləşdirmə sisteminin (CYS) qəbulediciləri ilə
təchiz olunmuş quyruq buylarının olması barədə xəbərdar edilirlər. Dərinlik yoxlayıcıları və
qaldırıcı qurğular da eyni zamanda toplayıcıların uzunluğu boyunca dalma avadanlıqlarının
qısa müddətdə təhlükəsiz dərinliyə endirilməsi və kabellərin səthə çıxarılması üçün təmin
olunmuşdur. Yardımçı gəminin mövcudluğu ilə kabellərin əlavə təhlükəsizliyi təmin
olunmuşdur ki, bu da sahədəki digər gəmilərlə nisbətdə toplayıcıların yerinə nəzarət edəcək.
Pis hava şəraitində əməliyyatlar müvəqqəti olaraq dayandırılacaq və kabellər gəminin
göyərtəsinə çıxarıla bilər.
Toplayıcıların itirilməsi hər 500 metrdən bir hidrofon kabellərinə birləşdirilmiş “Sintrayv”
çıxarma qurğuları vasitəsi ilə azaldılacaq. Bunların toplayıcıları geri səthə gətirməklə 40 metr
dərinlikdə üzməsi layihələndirilib.
9.4.2 Seysmik Gəmilərdən Qəza Hallarında Atılmalar
Strimer Mayeləri (əgər varsa)
Zədələnmiş toplayıcılardan maye sızmasını azaltmaq məqsədi ilə hər bir kabel 100 metr
uzunluğunda izolyasiya olunmuş bölmələrə ayrılır ki, bunların hər birində təxminən 125 litr
strimer yağı vardır. Strimerin hər hansı bir bölməsində sızma gəmi göyərtəsində olan
cihazlar vasitəsi ilə tez bir zamanda müəyyən olunacaq və strimer təmir üçün yuxarı
çıxarılacaq, buna görə də çox kiçik həcmlərdə maye dəniz ətraf mühitinə yayılacaq.
Zədələnmiş toplayıcılar gəmi göyərtəsindəki dolama qurğusunun üzərinə bağlanacaq.
İçərisində olan material kənarlaşdırılacaq və təmir həyata keçirildikdən sonra yeni ehtiyatla
əvəz olunacaq. Dolama altındakı sarınmış sahə göyərtədə toplayıcıdan sızan hər hansı maye
dağılmalarını toplayır ki, bu da ya müəyyən olunmuş atılma çəninə axıdılır, ya da kabel
mayesinin təmizlənməsi sisteminə istiqamətləndirilir ki, burada o emal olunaraq sonrakı
istifadə üçün saxlanılır.
Yanacaq və ya Kimyəvi Maddələr
Saxlama zamanı sızma və dağılmaların qarşısını almaq üçün bütün neft məhsulları təsdiq
olunmuş yarlıqlı çənlərdə saxlanacaq ki, bunlar da hər hansı qəza nəticəsində dağılmadan
qorumaq üçün əlavə olaraq sarınacaq. Birləşdirilmiş yanacaq çənləri arasındakı klapanlar
qapalı saxlanacaq və bununla da çənlərdən biri deşilsə belə itirilə bilən neftin həcmi azaldılır.
Seysmik gəminin və yardımçı gəmilərin yanacaqla doldurulması dənizdə həyata keçiriləcək
və bu proses zamanı anacağın dağılmaması üçün lazımi tədbirlər görüləcək. Məsələn yanacaq
doldurma münasib / yaxşı hava və dəniz şəraitində və günorta həyata keçiriləcək.
Yanacaqdoldurmanın lazımi şəkildə həyata keçirilməsi üçün və dənizdə gəmidən gəmiyə
yanacaq doldurma prosesinin təhlükəsiz şəkildə edilməsi üçün prosedurlara riayət olunacaq.
Toqquşma nəticəsində dağılmaların qarşısını almaq üçün gəmilər bu cür hadisələrin baş
vermə ehtimalını minimuma endirmək məqsədi ilə naviqasiya, radar, exo səs və
kommunikasiya avadanlıqları ilə təchiz olunmuşdur.
Yanacaq və ya neft sızması halında neft dağılmalarına qarşı cavab tədbirləri planı tətbiq
olunacaq və neftin dənizə dağılmasının qarşısını almaq üçün gəmi göyərtəsində hopdurucu
materialın uyğun həcmlərdə təchizatı olacaq. İki hopdurucu material dəsti və 200 litr neft
dağılması dispergenti M/V Gilavar gəmisinin göyərtəsində saxlanılır. Gəmilərin göyərtəsində
dağılmaların təmizlənməsi nəticəsində yaranan tullantılar daha sonra quruda yerləşdirilmə
üçün konteynerlərə yerləşdiriləcək.
Hər iki yardımçı gəmi MARPOL tələblərinə uyğun olaraq 2x standart yağ dağılmalarına qarşı
avadanlıqla ilə təchiz olunacaqdır.
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
97
Təmizləmə və qulluq kimyəvi maddələri kimi gəmi göyərtəsində istifadə olunan digər
kimyəvi maddələr nizamnamələrə və istehsalçı göstərişlərinə uyğun olaraq saxlanacaq. Gəmi
göyərtəsində saxlanan bütün kimyəvi maddələr üçün Materialların Təhlükəsizliyi Məlumat
Vərəqləri (MTMV) əl altında olacaq. Dağılma və sızmalara qarşı tədbirləri həyata keçirmək
üçün proseduralar hazır olacaq.
9.5 Sağlamlıq və Təhlükəsizlik Planı
Seysmik tədqiqatlar üçün göstərişlər və proseduralar seysmik tədqiqatların dövri təbiəti ilə
əlaqədar olaraq artıq yüksək səviyyədə inkişaf etmişdir. Bundan əlavə son illərdə xüsusilə də
təhlükəsizlik və ətraf mühitlə əlaqədar olan birgə idarəetmə sistemlərində əhəmiyyətli
təkmilləşdirmələr həyata keçirilmişdir. Uyğun olaraq, BP şirkəti aşağıdakı prosedura və
siyasətləri tətbiq edəcək:
• Xüsusi layihə planı üçün tədqiqata məxsus SƏTƏM siyasəti;
• BP şirkətinin KSƏTƏM siyasəti;
• Təhlükəsizlik təlimi – bütün qrup üzvləri dəniz şəraitində həyat uğrunda mübarizədə
iştirak edəcəklər;
• Gəmidə mövcud olan bütün maddələr üçün materialların təhlükəsizliyi məlumat vərəqləri
təmin olunacaq.
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
98
10. NƏTİCƏ
Əvvəllər çap olunmuş tədqiqatlara əsasən ümumilikdə qəbul olunmuşdur ki, normal seysmik
tədqiqat fəaliyyətləri aşağıdakılar ilə nəticələnir:
• Ətraf mühitin öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılmasına mane olan çox cüzi uzun müddətli əks
təsirlər; və
• Çox cüzi olan sərt əks bioloji təsirlər.
Lakin, məlumdur ki, seysmik fəaliyyətlər balıq, dəniz məməliləri və quşlar kimi ali
orqanizmlərin normal davranışlarında kiçik dəyişikliklərə səbəb ola bilər və pnevmotop
partlayışlarının yaxınlığında (< 5 m) pnevmotopdan uzağa üzə bilməyən plankton və körpə
balıqların məhv olması baş verə bilər. Məhv olma və zədələnmə təsirlərinin pnevmotopdan
sadəcə 1.5 metr uzaqlıqda daha çox və ciddi olması ehtimal olunur (Dalen, et al, 1996-cı il)
və plankton canlıları və ya xüsusilə də artım səviyyəsində balıqların çoxalmasına statistik
olaraq əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərəcəyi ehtimal olunmur.
Xəzər suitilərinin zədələnməsi və təsirə məruz qalması riski JNCC təlimatlarının tətbiq
olunması vasitəsi ilə və eyni zamanda suiti populyasiyasının qış mövsümü ərzində çoxalmaq
üçün Şimali Xəzər sularına kütləvi miqrasiyası zamanı ilə üst-üstə düşməklə azaldılacaqdır.
Seysmik tədqiqat sahəsinin yerləşməsi səbəbi ilə:
• Çox az quş növləri və az sayda quşun seysmik tədqiqat əməliyyatlarının yaxınlığında
olması ehtimal olunur. Gəmilərin 100 metr yaxınlığında olan quşlar yəqin ki, təsirə məruz
qalacaq (MkKauli, 1994-cü il) və sahədən kənarlaşdırılacaq;
• Ov balıqçılığı fəaliyyətinə olan təsirlərin baş verməsi nəzərdə tutulmur, çünki ən yaxın
tanınmış balıqçılıq ferması seysmik tədqiqat sahəsindən 55 km qərb və şimal-qərb
istiqamətində yerləşir;
• Dəniz-dibi faunaya olan təsirlər nəzərdə tutulmur, çünki seysmik tədqiqat sahəsi dərin sulu
hissədə yerləşir (yəni, 600 – 900 metr su dərinliklərində);
• Seysmik tədqiqat əməliyyatlarının yaxınlığında olan suiti və yetkin balıqlar uzaqlaşma
davranışı nümayiş etdirəcəklər. Uzaqlaşma davranışları seysmik gəmilərdən 1 km uzaqlığa
qədər müşahidə olunmuşdur (MkKauli, 1994-cü il); və
• Baza seysmiklik səviyyələrinin seysmik əməliyyatlar nəticəsində hərəkətə gətirilən artımı
nəzərdə tutulmur.
Gəmi əməliyyatlarından havaya ümumi emissiyaların qlobal istiləşməyə əhəmiyyətli dərəcədə
təsir göstərəcəyi və yerli duman və turşu yağışları təsirləri ilə nəticələnəcəyi nəzərdə tutulmur.
Dənizə dövri atılmalar azaldılmış və potensial qəza hadisələri üçün cavab tədbirləri müəyyən
olunacaq və ətraf mühitlə əlaqədar proseduralar BP şirkəti tərəfindən həyata keçiriləcək.
Seysmik gəmi göyərtəsindəki naviqasiya avadanlıqları, strimer kabel quyruq buyları və
yardımçı gəmilər digər dəniz istifadəçilərinə kabellərin yeri barədə xəbərdarlıq təmin edəcək.
Əlavə olaraq, toplayıcılar “Sintrayv” qaldırma sistemi ilə təchiz olunacaqlar. Bununla da,
avadanlıqların zədələnməsi və dəniz ətraf mühitinə mümkün dağılmaların nəticələri və
avadanlıqların itirilməsinin qarşısı alına bilər.
Dənizdə seysmik tədqiqat sahəsinin tanınmış gəmiçilik xətləri və ya tanınmış balıqçılıq
fermaları üzərində yerləşməməsi və ümumilikdə kommersiya cəhətdən inkişaf etdirilən
növlərin əsas balıq kürüləmə və çoxaltma fermalarında uzaqda yerləşməsi səbəbi ilə
kommersiya gəmiçiliyi və kommersiya balıqçılığına birbaşa iqtisadi təsirlərin olması nəzərdə
tutulmur. Əlaqədar quru fəaliyyətlərinin çox az və ya heç bir mənfi sosial-iqtisadi təsirləri
olmayacaq və tarazlaşdırılmış şəkildə yerli iqtisadiyyata məhdud qısa müddətli birbaşa
gəlirləri təmin etməlidir. Orta müddətdə əgər tədqiqatın nəticələri karbohidrogen
ehtiyatlarının potensial mövcudluğunu göstərirsə daha sonrakı kəşfiyyat fəaliyyətləri və
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
99
bunun nəticəsində təsdiq olunmuş potensial ehtiyatlar ilə əlaqədar olan hər hansı işlənmə
fəaliyyətləri Azərbaycan Respublikası üçün çox vacib birbaşa gəlir mənbəyi təmin edəcək.
Ümumilikdə, seysmik tədqiqatların vaxtı və yeri, potensial təsir və ya narahatçılığın qarşısını
almaq və azaltmaq üçün tətbiq olunacaq azaltma tədbirləri nəticəsində ətraf mühitə heç bir
əhəmiyyətli təsirlər nəzərdə tutulmur.
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
100
11. İSTİNADLAR VƏ BİBLİOQRAFİYA
AƏMTM (1999) Zəfər - Maşal Seysmik Tədqiqatın Ətraf Mühitə Təsirinin
Qiymətləndirilməsi. Hesabat Azərbaycanın Ətraf Mühit və Texnologiya Mərkəzi (AƏMTM)
tərəfindən Ekson Azərbaycan Əməliyyat Şirkəti MMC üçün hazırlanmışdır. Noyabr 1999-cu
il.
ABƏŞ. 1996. Kəşfiyyat Qazıması üçün Ətraf Mühitə Təsirlərin Qiymətləndirilməsi. Çap
olunmamış hesabat.
ABƏŞ 2009 Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti Çıraq Neft Layihəsi Ətraf Mühit və
Sosial-İqtisadi Təsirlərin Qiymətləndirilməsi
ABƏŞ, 2010a Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti AzSİB Böyük Layihələr.
Azərbaycanda Dənizdə Balıqçılıq Baxış.
ABƏŞ 2010b. AzSİB Böyük Layihələr: Xəzər Dənizinin Azərbaycan Sahəsində Suiti
Tədqiqatlarına Baxış
Əlizadə, A.A., Şıxəlibəyli, H.S., Əliyev, G.A., Simmonz, M.D. 1998. Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının Geologiya İnstitutunun (AGİ) BP Eksploreyşn və Statoil ilə birlikdə
Azərbaycan üçün Geoloji Vaxt Cədvəlinin divar xəritəsi.
Əlizadə, A., Əhmədbəyli, F., Qarabanov V., Məmmədov R., Şirinov A. 1999. The Zəfər-
Maşal Strukturu.
Arpe K. və Leroy S. A. G., 2007. Atmosfer dövriyyəsinin təsir göstərdiyi Xəzər Dənizi
Səviyyələri, müşahidə olunduğu və modelləşdirildiyi kimi. Dörd Cildli Beynəlxalq 173-174:
144-152 (IF 1.6 2007-ci ildə), dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2007.03.008.
Bləkbourn Ceokansaltinq. 1999. Cənubi Xəzər Əyalətinin Orta Pliosen dövrünün Neft
Geologiyası, Cild 1.
BP, 2000 İnam Kəşfiyyat Qazımasının Ətraf Mühitə Təsirlərin Qiymətləndirilməsi (ERT).
CEP, 2000. Azərbaycanın Milli Sahil Profili, Milli Hesabat. Xəzər Ekoloji Proqramı Cild 1,
Bakı 2000-ci il.
Xəzər Beynəlxalq Suiti Tədqiqatı (XBST) 2006-cı il. Xəzər suitilərinin ( Phoca caspica)
paylanması, məskunluğu və sağlamlıq statusunun qiymətləndirilməsi üçün yeni proqramın
başlanması. Xəzər Beynəlxalq Suiti Tədqiqatı (XBST) Hesabat CEP ilə müqaviləyə əsasən
hazırlanmışdır.
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
101
XBST, 2008. Xəzər Suitisi Tədqiqatı 2007. Son Hesabat
Devlin, W.J., Koqsvel, J.M., Qaskinz, G.M., İsaksen, G.H.,Piçer, D.M., Puls, D.P, Stenli
K.O., Uoll, G.R.T., 1999, Cənubi Xəzər Hövzəsi: Gənc, gözəl və ümid verici: GSA Bu gün,
v. 9, no. 7, s. 1–9.
Ferronski V.I., Brezqunov V.S., Romanov V.V., Vlasova L.S., Polyakov V.A., Bobkov, A.F.
1995. Su dinamikasının izotop tədqiqatları: Xəzər dənizi səviyyəsinin qalxması ilə əlaqədar
mürəkkəbləşmələr: In : İzotop su mənbələrinin idarə olunması, BAEA-SM-336/23,
Vyana, 1, 127-140.
Hacıyev, D.V. və Aybatov, T.M. 1998. Abşeron Blokunda Xəzər suitiləri.
Hacıyev, D.V. və Aybatov, T.M. 1999. Naxçıvan Müqavilə Sahəsində kəşfiyyat qazımasının
ƏMTQ üçün Xəzər suitisi barədə məlumatlar. Ekson Azərbaycan Əməliyyat Şirkəti üçün çap
olunmamış hesabat.
Harland, W.B, Koks, A.V., Llevelin, PG., Pikton, C.A.G., Smit, A.G., Uolterz, R. 1982.
Geoloji Vaxt Cədvəli, Kembric Universiteti Nəşriyyatı, Kembric, səh 131.
His M və Evans M (2000) Avropada Vacib Quş Sahələri: Qorunma üçün mühüm sahələr, 2
cilddə. Kembric, BK: Beynəlxalq Quşlar Aləmi (Quşlar Aləminin Qorunması Seriyası, № 8)
IFRO, 2006 Xəzər dənizinin Cənub-qərb Hövzəsində Təhlükəli Rəngli Suların (su
yosunlarının həddən çox olması səbəbi ilə) Tədqiqatı. İran Balıqçılıq Fermalarının Araşdırma
Təşkilatı.
Cekson, J., Priistli, K., Allen, M., Berberian, M. 2002. Cənubi Xəzər Hövzəsinin fəal
tektonikası. Beynəlxalq Geofiziki Jurnal, 148, 214-245.
JNCC, (2010) Seysmik tədqiqatlar nəticəsində dəniz məməlilərinə zədələnmə və narahatçılıq
risklərinin azaldılması üçün təlimatlar.
Qasımov, A.G. 1994. Xəzər dənizinin ekologiyası. Azərbaycan Nəşriyyat Evi, Bakı.
Kidiz, A.E. və M. Mogim. 2003. Yad ktenofor Mnemiopsis leidyi-nin Xəzər dənizində
yayılması, avqust 2001-ci il. Dəniz Biologiyası 142:163-171.
Kidi, A.E., Soydemir, N., Eker, E., Vladimirov, V., Soloviev, D., və Melin, F., 2005. 2001-
ci ilin mart ayı ərzində Xəzər dənizində fitoplankton paylanması. Hidrobiologiya 543: 159–
168
Knipoviç, N.M. 1921. 1914 – 1915-ci illərdə Xəzər ekspedisiyasının işləri, Petroqrad
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
102
Quliyev, Z. & Qasımov, A. 1999 Zəfər - Maşal Perspektiv Strukturunun Balıqçılıq
xarakteristikaları. Çap olunmamış hesabat.
Kosarev, A.N. 1974. Xəzər dənizinin dərin sulu hissələrinin hidroloji xarakteristikasının
uzun müddətli dəyişiklikləri. Moskva, Nauka.
Kosarev, A.N. və Yablonskaya, E.A. 1994. Xəzər dənizi. SPB Akademik Nəşriyyatı. Haaqa
səh 259.
Kroonenberq, S.B., Badyukova, E.N., Stormz, J.E.A., İgnatov, E.I., Qasımov, N.S. 2000. 65
ildə tam dəniz səviyyəsi dövriyyəsi: Xəzər sahilləri boyunca baryer dinamikası. Çöküntü
Geologiyası 134, 257-274.
La Bella, G., Froqlia, C., Ratti, S. və Rivas, G. 1996. Mərkəzi Adriatik dənizində Dəniz
Mənbələri üzərində Pnevmotop Seysmik Partlayışlarının Təsirlərinin
İlkin
Qiymətləndirilməsi. Neftçi Mühəndislər Cəmiyyətinin Texniki Qeydləri. NMC 35782.
Məmmədov, V. 2002. Xəzər dənizi – qapalı və bir çox endemik növlərlə. Avropa Ekoloji
Agentliyi. Avropanın bioloji müxtəlifliyi – bio coğrafi regionlar və dənizlər,
http://reports.eea.eu.int/report_2002_0524_154909/en/page172.html
Məmmədov, A.V. 1997. Xəzər dənizinin Son Dördüncü – Müasir dövrünün tarixi. Dörd
cilddə Beynəlxalq, 41/42, 161-166.
Məmmədov, E.V. 2006. Xəzər dənizində Azərbaycan sahilləri boyunca Kilkə ( clupeonella
spp.) balıqlarının biologiyası və çoxluğu. Dəniz Elminin YEBK Jurnalı, 63:1165-1673
Meulenkamp, J.E., Sissingh, W. 2003. Afrika-Avrasiya toqquşma plitələrinin sərhəd
zonasının Şimali və Cənubi Peri-Tetis platformaları və orta sferalarının üçüncü paleo-coğrafi
və tektono stratoqrafik təkamülü. Paleo-coğrafiya, Paleoklimatalogiya, Paleoekologiya. 196,
209-228.
Mixaylevski, A.N. 1931. Xəzər dənizinin hazırkı rejimi. Hidroqrafiya barədə qeydlər. Cild.
16.
Rivz, R.R., Stüart, B.S., Klapham, P.J., və Pouell, J.A. (2002) Dünyanın Dəniz Məməliləri –
Kit, Delfin, Suiti, Dəniz Pələngləri və Dəniz İnəkləri üçün Tam Göstərişlər. A&C Blek
Pablişerz Ltd. London. ISBN: 0-7136-6334-0
Reynoldz, A.D., Simmonz, M.D., Bouman, M.B.J., Henton, J., Brayşou, A.C., Əlizadə, A.A.,
Quliyev, I.S., Süleymanov, S.F., Atayeva, E.Z., Məmmədova, D.N.,
Qoşqarlı, R.O.,
1998. Neogen Məhsuldar Seriyalarında Rezervuarlar üçün Səthə Çıxmış Geologiyanın
Mürəkkəbləşmələri: Abşeron Yarımadası, Azərbaycan. ANGA Bülleteni, 82, 25-49.
BP Azərbaycan
Şəfəq Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyatı Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
103
Rodionov, S.N., 1994. Qlobal və regional iqlim qarşılıqlı münasibətləri: Xəzər dənizi
təcrübəsi 241 pp., Kluver Akademik Nəşrləri, Dordrext, Niderland.
Şoellkopft, N.B, Dahl, J.E., Mörfi, J.B. 1997. Geokimyəvi yetişmə modelləşdirməsi və neft
sistemləri, Azərbaycanda dəniz, Cənubi Xəzər. ANGA Bülleteni, 81, 1410.
Steffe, A. Və Mörfi, J. 1992. Nyukasl regionunda dənizdə krevet tutulması, 1991-ci il may
ayı. Balıqçılıq Fermaları Araşdırma İnstitutu, NYK, Kanada.
Smit-Rouç, L. 2006. Cənubi Xəzər Hövzəsi Əyalətinin Oliqosen-Miosen Maykop/Diatom
Ümumi Neft Sistemi, Azərbaycan, İran və Türkmənistan. ABŞ Geoloji Tədqiqat Bülleteni, B-
2201-I.
Vebb, C.L.F. və Kempf, N.J. 1998. Həssas Sahələrdə Dayaz-Sularda Seysmikliyin Təsiri.
Neftçi Mühəndislər Cəmiyyətinin Texniki Qeydləri. NMC 46722.
Vudvord-Klayd İnternəşinal 1996: ABƏŞ Müqavilə Sahəsi və Dəniz-dibi Dəhlizin Ekoloji
Baza Tədqiqatı (EBT). Əsas hesabat və 13 əlavə. Çap olunmamış hesabat.
www.caspianenvironment.org
www.caspinfo.net
Zenkeviç L. A. (1963) SSSR Dənizlərinin Biologiyası. Moskva, Nauka. (rus dilində)
BP Azərbaycan
Şəfəq-Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyat Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
104
12. ƏLAVƏLƏR
12.1 ƏLAVƏ A – İxtisarlar
AƏMTM Azərbaycanın Ətraf Mühit və Texnologiya Mərkəzi
ABƏŞ
Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti
bHp
Tormoz At Gücü
CO
Karbon
Monoksid
CO
2
Karbon
Dioksid
CO
3
2-
Karbonat
dB
desibel
DQYS
Diferensial qlobal yerləşdirilmə sistemi
DNV
Det Norske Veritas
EAƏŞ
Ekson Azərbaycan Əməliyyat Şirkəti MMC
AŞ
Avropa
Şurası
ƏMTQ
Ətraf Mühitə Təsirlərin Qiymətləndirilməsi
ƏMİOS
Ətraf Mühitin İdarə Olunması Sistemi
K və H
Kəşfiyyat və Hasilat
ƏMQS
Ətraf Mühitin Qorunması Strategiyası
ERT
Envayromental
ənd Risours Teknoloci Limited
ƏMTQ
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EİP
Ekoloji
İş Proqramı
DÇEABBMQ Dənizin çirklənməsinin elmi aspektləri barədə birgə mütəxəssis qrupu
QYS
Qlobal
Yerləşdirmə Sistemi
KH
Karbohidrogen
Hz
hertz
GPBA
Geofiziki Podratçıların Beynəlxalq Assosiasiyası
BDT
Beynəlxalq Dənizçilik Təşkilatı
BST
Beynəlxalq Standartlar Təşkilatı
DKB
Dünya Konservasiya Birliyi
JNCC
Joint Nature Conservation Committee (Birgə Təbiətin Mühafizəsi Komitəsi)
kW
Kilovatt
LARST
Los Anceles Regional Seysmik Tədqiqatı
UÖ
Uzun
Ömürlü
MARPOL Gəmilərdən Çirklənmənin Qarşısını almaq üçün Beynəlxalq Konvensiya
ETSN
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi
GDQ
Gəmiçiliyin Dəniz Qeydiyyatı
BP Azərbaycan
Şəfəq-Asiman Dəniz Bloku 3Ö Seysmik Kəşfiyyat Tədqiqatı
Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
AETC/P140167_Rev03
105
ms
milli
saniyə
MTMQ
Materialların Təhlükəsizliyi Məlumat Vərəqi
NO
x
Azot
Oksidləri
mlnh
milyonda hissəciklər
mh
mində hissəciklər
HPBS
Hasilat Pay Bölgüsü Sazişi
psi
kvadrat
düymdə funt
GDH
Girişin Daimi Hərəkəti
SƏMTQ Seysmik
Ətraf Mühitə Təsirlərin Qiymətləndirilməsi
SO
2
Sulfid
Dioksid
SOA
ARDNŞ neft Üzvləri
ARDNŞ Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
DHT
Dənizdə Həyatın Təhlükəsizliyi
SO
x
Sulfid
Oksidləri
GMH
Girişin Müvəqqəti Hərəkəti
BKDƏA Birləşmiş Krallıq Dənizdə Əməliyyatlar Assosiasiyası
UNDP
Birləşmiş Millətlərin İnkişaf Proqramı
µ
Pa
mikro
Paskal
2Ö
İki ölçülü
3Ö
Üç
ölçülü
Dostları ilə paylaş: |