Microsoft Word qs&vs mxma doc

Məşhur xeyriyyəçi Mahmud Ağa və naməlum muğam universiteti 
 
 261
Görkəmli alim bir çox vəzifələrdə - Nizami adına 
Ədəbiyyat və Dil İnstitutunun dialektologiya şöbəsinin müdiri, 
sonra institut direktoru, 1968-ci ildən EA-nın ictimai elmlər 
bölməsinin akademik-katibi vəzifəsində çalışmışdır. O, 1962-ci 
ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının  akademiki seçil-
mişdir. 
Son vaxtlarda o, Dilçilik İnstitutunun direktoru vəzifə-
sində işləmiş, yüzdən artıq kitab-dərslik, monoqrafiya və məqa-
lənin müəllifi olmuşdur. Onun əsərləri bir çox dillərə  tərcümə 
olunmuşdur. 
Azərbaycanda dialektologiya məktəbini və SSRİ-də 
“Türkologiya” jurnalını yaradan, onun baş redaktoru olan, 
türkologiyanın problemləri ilə bağlı  tədqiqatlar aparan, orta 
məktəb dərslikləri yazan akademik Məmmədağa  Şirəliyev 
1980-ci ildə Bakı  şəhərində  vəfat etmişdir. Akademikin 
doğmaları hazırda ölkəmizin paytaxtında yaşayırlar. 
Haşiyə: Akademik M.Şirəliyevin bir qız övladı var. 
Yetirmələrinin çoxu akademikə əsl oğulluq etmişdir. Akademik 
A.Axundov, prof. T.Hacıyev, prof. M.Adilov, prof Ə.Mah-
mudov, İ.Məmmədov, prof. Q.Paşayev, M.Adilov. Akademikin 
sevimli tələbəsi prof. Q.Paşayev ustadına həsr etdiyi məqa-
ləsində yazır: “Fəxri xiyabanda elmi rəhbərim M.Şirəliyevin 
məzarı önündə dayanır, məni elm aləminə  gətirdiyinə, görə 
minnətdarlığımı bildirirəm.”Sanki o, zəhmətini itirmədiyimə::,  
görə razılığını bildirir. (18-152) 

---

 Seyfəddin Qəniyev, Səadət Veysova 
 
  
262
Mahmud Əliyev 
(1908-1958) 
 
Haşiyə:  Mahmud Ağanın 
qızı  Bəyim xanımın Hacı  bəy, 
Əmiraslan bəy,  İsmayıl bəy adlı 
üç övladı olub. İsmayıl bəyin də 
Mahmud,  Ənvər adlı  oğlanları, 
Süsən, Tamara adlı  qızları ol-
muşdur. 
Mahmud  İsmayıl bəy oğlu 
Əliyev (Cavad Ağa - Əhməd 
Sultan, Mahmud Ağa-Bəyimxa-
nım-İsmayıl bəy)  1908-ci il Şa-
maxının “İmamlı” məhəlləsində 
anadan olmuşdur. O, Bəyim xa-
nımın –  Mahmud Ağanın qızının 
nəvəsi olmuşdur.  
Mahmud  Əliyev haqqında məlumat ilk dəfə ASE IV 
cilidi (Bakı-1980) sonra «Diplomatiçeskiy slovar», A.Qro-
mıko, A.Kobaleva… 3-tom (Nauka», 1985) kitablarında veril-
mişdir. Bununla yanaşı, görkəmli alim barədə  şair  İ.Etibar 
«Məndən elə  nə qaldı» kitabında və  Ə.Çingizoğlu  «Soy» 
dərgisində (Bakı №2, 2010) çap etdirdiyi yazıda xeyli məlumat 
vermişdir. 
Ailələri 1918-ci il faciəsindən sonra Bakı  şəhərinə 
köçmüşdür. Mahmud 1926-cı ildə Bakıda orta təhsilini başa 
vurub, Tibb İnstitutunu bitirib Kəlbəcər və Cəbrayıl rayonların-
da həkim işləmişdir. 1937-ci ildə 29 yaşında Azərbaycan SSR 
xalq səhiyyə komissarı, Tibb Təhsili İdarəsinin rəisi işləmişdir. 
1943-cü ildə o, SSRİ xarici işlər komissarının müavini olmuş, 
bir il sonra ona SSRİ-nin fövqəladə və səlahiyyətli səfiri dərə-
cəsi verilmişdir. Bu illər  ərzində  Şərq ölkələri ilə diplomatik 
görüşlərdə mütəmadi iştirak edir. M.Əliyev 1944-cü ildən 
 

---

Məşhur xeyriyyəçi Mahmud Ağa və naməlum muğam universiteti 
 
 263
1950-ci ilə kimi, Azərbaycan SSR-nin xarici işlər naziri, 1950-
1953-cü illərdə isə  səhiyyə naziri vəzifələrində çalışmışdır. O, 
1953-cü ildən 1958-ci ilə kimi Həkimləri Təkmilləşdirmə İnsti-
tutunun direktoru olmuşdur. 
Görkəmli alim, əməkdar həkim, diplomat Mahmud Əli-
yev 1958-ci sentyabr ayının 24-də 50 yaşında Bakı  şəhərində 
vəfat etmişdir. O yaşadığı ömrün otuz ilini babası Mahmud Ağa 
kimi xeyirxahlığa - xalqına, dövlətinə həsr etmişdir. Xidmətləri 
dövlətimiz tərəfindən xüsusi qiymətləndirilmişdir. Belə ki, o, 
SSRİ  və Azərbaycan SSR-in Ali Sovetinə deputat seçilmiş, 
Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni, iki dəfə «Şərəf nişanı» ordeni və 
müxtəlif medallarla təltif olunmuşdur. Hazırda Bakı  şəhərin-
dəki 1 saylı poliklinika M.Əliyevin adını daşıyır. 
Mahmud Əliyev iki dəfə ailə qurmuşdur; Qalina Petrova 
və Anna İsayeva ilə.  
Haşiyə: Qohumu t.e.d Əli Babayevin dediklərindən: 
«Gözəl insan, görkəmli alim, diplomat Mahmud Əliyev baba-
mız Mahmud Ağanın qızı Bəyim xanımın qız nəticəsidir. Bizim 
nəslimizin çoxu tibb sahəsi ilə bağlı insanlar olmuşdur. Eləcə 
də  Məhmud  Əliyev səhiyyə naziri vəzifəsinə  qədər 
yüksəlmişdir. Özü də dörd - ərəb, fars, alman, rus dillərini yaxşı 
bilirdi. Çox zaman tərcüməsiz danışıqlar aparırdı… 1947-49-cu 
illərdə Molotovun müavini işləmişdir. O zaman Ukraynadan 
Molotovun müavini Qromıko olmuşdur. O, Qromıko ilə yaxın 
dost idi. Mahmud həmişə Moşkvaya gedəndə Qramıkonun qo-
nağı olardı... Bağırov biləndə ki, onun Moskvada hörməti çox-
dur. Odur ki, ondan ehtiyat edir. Bağırov onu Azərbaycana də-
vət edir. İlk əvvəl M.Əliyevi Astaraya baş həkim göndərir. Bir 
müddət sonra onu səhiyyə naziri qoyur... Böyük istedad sahibi 
olan Mahmud Əliyev cavan -50 yaşında dünyasını dəyişdi... İs-
mayıl bəyin o biri oğlu Ənvər Əliyev 1912-ci ildə anadan olub, 
Moskvada təhsil alıb və orada ticarət sahəsində çalışmışdır. 
Övladları, Mahmud Əliyevin nəvələri - Rüstəm və Emin hazır-
da Moskvada yaşayırlar»… 

---

 Seyfəddin Qəniyev, Səadət Veysova 
 
  
264
 
Tofiq Mahmud oğlu Əliyev 
 
O, babasının adını özünə 
soyad götürüb. Bir çox həkim 
baba,  əmi və dayılarının sev-
dikləri sənəti - həkimliyi davam 
etdirir. İstedadlı kosmetoloq ki-
mi keçmiş sovet məkanında da 
tanınır. Özü isə  fəxrlə deyir: 
“Babam Mahmud Ağa böyük 
xeyriyyəçi olub. Onun nəslin-
dən 30 nəfərdən artıq  həkim-
alim olmuşdur. Nəslimizdə 
çoxları öz övladlarına babamı-
zın, nənələrimizin adını qoy-
muşlar. Hesablamışam, nəsli-
mizdə  12 Mahmud  və ya 
Məmməd adlı insanlar olub. 
Mənim də oğlumun birinin adı 
Mahmuddur. Qızımın adı isə Lalədir. Fəxr edirəm ki, mən 
Mahmud Ağanın nəticəsiyəm”. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tofiq  Əliyev 

---