383
5.
Çürümüş və iy vermiş xiyarlar.
6.
Uzunluğu 20 sm-dən az olan xiyar hissələri.
7.
Çox soluxmuş və bürüşmüş xiyarlar.
Təzə baş soğan
Istehlak üçün göndərilən, tədarük edilən təzə baş soğanın keyfiyyəti QOST
1723-86, kütləvi iaşə müəssisələrinə və pərakəndə ticarət şəbəkəsində satılmaq
üçün göndərilən baş soğanın keyfiyyəti QOST 27166-86 üzrə müəyyən edilir.
Ekspert baş soğanın dadına görə onun hansı qrupa (acı, yarımacı, şirin
soğanlar) və botaniki sorta aid olduğunu nəzərə almalıdır.
Baş soğanın quru qabığı bütöv və ya 2 sm-dən çox olmayan endə açılmış,
ikinci quru qabığı qalmaqla birinci quru qabığı boşalmış və quru saplağı 1 sm-dən
çox olmayanlar standart məhsul hesab edilir.
Ekspert baş soğanın boğaz və dib çürüməsi xəstəliyinə tutulmasına, gənə və
gövdə nematoduna fikir verməlidir. Gənə xəstəliyinə tutulmuş soğanların
zədələnmiş sulu qabığında intensiv yaşıl və sarı rəngli ləkələr əmələ gəlir.
Əgər partiya baş soğan məhsulunda gənə xəstəliyi və gövdə nematodu
olarsa, belə məhsulu göndərmək olmaz.
Təzə cücərtili baş soğanı çıxdaş etmirlər, cücərtiləri kəsir və 100% itkiyə aid
edirlər. Qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir.
1.
Ən böyük en kəsiyinin diametri uzunsov soğanlar üçün 3 sm-dən, digər
soğanlar üçün 4 sm-dən az olan soğanlar.
2.
Mexaniki zədələnmiş soğanlar.
3.
Kənd təsərrüfatı zərərvericiləri ilə zədələnmişlər, lakin istehlaka yararlı
soğanlar.
4.
Qabığı soyulmuş soğanlar.
5.
Cücərmiş soğanlar (istifadəyə yararlı).
Tullantıya aşağıdakı soğanlar aid edilir.
1.
Soğanağı baş əmələ gətirməyən içi boş olanlar.
384
2.
Tamamilə cücərmiş soğanlar (istifadəyə yararsız).
3.
Əzilmiş soğanlar.
4.
Donmuş və donu açıldıqdan sonra əmtəə keyfiyyətini bərpa etməyən
soğanlar.
5.
Pörtülmüş (yanmış) soğanlar.
6.
Çürümüş və iy vermiş soğanlar.
Təzə ərzaq qarpızı
Təzə halda istehlak üçün tədarük edilən, göndərilən və satılan təzə
ərzaq qarpızının keyfiyyəti QOST 7177-80 üzrə müəyyən olunur. Tipik botaniki
sortuna uyğun gəlməyən formada, lakin eybəcər olmayan qarpızlar, qabığı
zədələnmiş, lakin kəsikləri dişlənməmiş qarpızlar standart hesab edilir.
Meyvəsi zəif sıxılmış qarpızlar göndərilmək üçün yol verilmir, lakin təyinat
yerində satış zamanı standart hesab edilir.
Antraknoz və digər xəstəliyə tutulmuş qarpızların göndərilməsinə icazə verilmir.
Təyinat yerində qarpızın səthində antraknozla zədələnmə müşahidə
edilərsə, lakin bu xəstəlik qarpızın ətliyinə keçməyib istehlak üçün yararlı
olarsa, onda qeyri-standart məhsul hesab edilir. Əgər antraknoz xəstəliyi çox
müşahidə edilib qarpızın ətliyinə də keçərsə, belə məhsul tullantı hesab edilir.
Qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir.
1.
Ən böyük en kəsiyinin diametri müəyyən olunmuş ölçüdən az olan, lakin
yetişmiş qarpızlar.
2.
Bərk sıxılmış və batıq yeri olan qarpızlar.
3.
Kənd təsərrüfatı zərərvericiləri ilə zədələnmiş və qabığı xəstə qarpızlar.
Lakin bu xəstəliklər ətliyə keçməməlidir;
4.
Tam yetişməmiş, lakin istehlaka yararlı qarpızlar.
Tullantıya aşağıdakılar aid edilir.
385
1.
Çatlamış qarpızlar.
2.
Əzilmiş və sıxılmış qarpızlar.
3.
Ətliyi seliklənmiş yetişib ötmüş qarpızlar.
4.
Yemlik qarpız sortları.
5.
Ətliyi boğunuq çəhrayı və ağ olan, istehlaka yararsız qarpızlar.
6.
Daxili yumşaq hissəsi kənd təsərrüfatı zərərvericiləri və xəstəliklə
zədələnmiş qarpızlar.
7.
Çürümüş və iy vermiş qarpızlar.
Qarpızın boşaldılması zamanı zədələnmiş qarpızlar ayrıca yığılır və alıcı
təşkilatın ayağına yazılmaqla çıxdaş edilir.
Təzə qovun (yemiş)
Təzə halda istehlak üçün tədarük edilən, göndərilən və satılan təzə qovunun
keyfiyyəti QOST 7178-85 üzrə müəyyən olunur.
Tipik botaniki sortuna uyğun gəlməyən formada, lakin eybəcər olmayan
qovunlar, qabığı zədələnmiş, lakin kəsikləri dişləşməmiş qovunlar standart
hesab edilir.
Payız-qış sortları saplaqsız göndərilə bilməz. Lakin təyinat yerində saplağı
birləşən yer zədələnməmiş olarsa, belə qovunlar standart hesab edilir.
Orta müddətə yetişən və payız-qış sortlarının qabığı kobud olarsa, toxum
kamerasında yetişməmiş toxumlar ətliyə bərk birləşmiş olarsa, qeyri-standart
hesab edilir. Belə qovunlar tədarük yerində saxlanılıb yetişdirilir.
Qeyri-standart məhsula aşağıdakılar aid edilir.
1.
Ölçüsü standart göstəricidən az olanlar.
2. Bərk sıxılmış və batıq yeri olan qovunlar
386
9.3.1.3. Meyvələrin və üzümün keyfiyyətcə tədqiqinin
xüsusiyyətləri
Ekspertiza aparmaq üçün orta nümunəni və tədqiq üçün birləşmiş
nümunəni ayırmazdan əvvəl mütəxəssis daxil olmuş partiya mala bütünlüklə
aşağıdakı ardıcıllıqla baxış keçirir: Əvvəla meyvənin qablaşdırıldığı taranın
QOST-un tələbinə uyğunluğunu yoxlayır, malın markalanmasına və onun
düzgünlüyünə, o cümlədən meyvənin homoloji sortunun və əmtəə sortunun,
qablaşdırılma tarixinin və göndərən təşkilatın adının olmasına fikir verir. Sonra
məhsulun homoloji sortundan və əmtəə sortundan asılı olaraq onun
yerləşdirilməsini və yerlərin sayının sənəddə göndərilən saya uyğun olmasını
yoxlayır.
Tezyetişən təzə armud
1 sentyabra qədər tədarük edilən və təzə halda istehlak üçün satılan və
sənaye emalına göndərilən tezyetişən armudun keyfiyyəti QOST 21714-76
uyğun müəyyən edilir.
Təyinat yerində qeyri-standart meyvələrə (standartda yol veriləndən artıq)
aşağıdakılar aid edilir.
1.
Ən böyük en kəsiyinin diametri 40 mm-dən az olan (15 avqustdan sonra
göndərilən sortlar üçün), lakin yetişmiş armudlar.
2.
Səthinin
1
/
4
-dən çox hissəsinin sıxılmış, əzilmiş və dolu ilə zədələnmiş
olan armudlar.
3.
Səthinin
1
/
8
-dən çox hissəsində sağalmış qabıq zədələri, ləkə və nöqtələr
formasında dəmgil xəstəliyi olan armudlar.
4.
Eybəcər armudlar.
Dostları ilə paylaş: |