- Ay qardaş, biz də elə bildik ki, səni ya öldürüblər, ya da girov aparıblar. Bir
az da gec gəlsən dalınca sərhəddə qədər gələcəkdik.
Rəmzi güldü:
- Rəmzi ölər, amma düşmənə təslim omlaz. Siz məni bir o qədər də aciz
bilməyin.
Sonra isə əhvalatı olduğu kimi onlara danışdı. Onu qınayanlar oldu. Amma,
Rəmzi öz sözünü dedi:
- Bilirsiniz, o artıq ayaq üstə ölmüşdü. Heç onu öldürməyə dəyməzdi. Bir də
ki, o bizə neyləyib? Mənim onunla heç bir işim yoxdur. Mənim işim, mənim
yurdumda gözü olan quldurlarladı.
Amma ermənini diri tutub buraya gətirmədiyinə görə çox peşiman olmuşdu.
Ondan çox şey öyrənmək olardı.
Günlər keçirdi. Amma, hər gün xəbərlər gəlirdi. Belə xəbərlər onlar üçün elə-
belə xəbər idi. Ancaq onlar yaxşı bilmirdilər ki, bu «elə belə xəbərlər»in sonu nə
ilə bitəcəkdi. Arxada quduzların hansı planları var. Onlar bəlkə də strateji cəhətdən
dağlıq ərazisi olan Laçına qarlı-şaxtalı havada yiyələnmək istəmirdilər. Deyirdilər
ki, «qoyun bir havalar açınsın, bahar gəlsin, dağlar öz yaşıl donunu geysin» biz
onda gözəl Laçına sahib olarıq.
Bizim igid oğlanlar da əksinə düşünür, «qoyun bir yaz gəlsin, görün sizin
başınıza nə gətirərik» fikirləşirdilər.
O qış elə bil ki, Qarabağın acınacaqlı günlərini qabaqcadan xəbər verirdi. O
sərt qış öz sərt sifətini quduzlara göstərib sanki demək istəyirdi ki, bu ellərin, bu
yurdların yiyələri var, bizim şaxtamıza da, soyuğumuza da ancaq hər fəslin qədrini
bilən ərənlərimiz və kişi qeyrətli qadınlarımız var.
Amma, sən demə o qış başıbəlalı, faciəli, ölmlü bir Xocalımız da var.
Quduzlar başlarının üstünü alan Xocalımız!
Artıq fevralın sonları idi. Mühasirədə qalan Xocalının soyqırımı haqqında
düzgün xəbərlər vermirdilər. Məlumatı olanlar isə belə söyləyirdilər ki, bir az insan
öldürüblər, bir az da girov aparıblar. Düzgün necə olub, hələlik heç kim bilmirdi.
Xəyallar aləmində gözü yol çəkən Rəmzi Xocalıda olan dəhşətləri sanki öz
gözləri ilə görmüşdü. Bir-birindən acı gələn xəbərlər isə onun vətən eşqilə yanan
qəlbini daha da alovlandırırdı. Xocalıda yaşayan dayısı oğlunun ermənilər
tərəfindən girov götürülməsi, o biri qohumlarının isə işgəncə ilə öldürülməsi onu
dəhşətə gətirirdi. Bilmirdi ki, nə etsin.
Bəs biz nə edək? Deməli, azğınlaşmış ermənilər bu faciəni Laçının da başına
gətirə bilərlər – deyə düşünürdü.
Beyninə yığılmış yığın-yığın fikirlər içərisində özünə yer tapa bilmirdi Günlər
necə keçirdisə, onu da hiss etmirdi. «Biz necə oğul ola bilərik ki, bizim vətənimizi
qorxaq ermənilər zəbt edə bilsinlər» deyə fikirləşirdi.
Birdən yadına uşaqlıqda olmuş bir hadisə düşdü. Bilmirəm onda Rəmzinin
neçə yaşı olardı. Amma bu hadisə tez-tez xatırlanır. Evdə sözbətlər əsasında yada
salınırdı. Qara göldən, yaylaqdan Laçına qayıdırdıq. Yol üsüt Gorusun
kəndlərindən birindən keçirdik. Anam sürücüyə söylədi ki, mağazanın yanında
saxla bir az ərzaq alaq.
Hamımız maşından düşdük. Qayıdanda sürücü atama dedi:
- bəs maşının yan güzgüsünü açıblar.
Atam dedi ki, eybi yoxdur, mən şəhərə çatanda təzəsini alıb verərəm, onun
yerinə bağlayarsan.
Amma, anam qoymadı Dedi ki, əgər güzgünü tapmasam buradan gedən
deyiləm. Axı yazmışdım. Anam erməni dilini yaxşı bildiyi üçün mağazanın
qabağında olanlara üz tutub dedi:
- Əgər güzgünü bu saat bura gətirməsəniz sizin Laçından keçən bütün
maşınlarınızın təkərlərini çıxartdıracağam. Sizə 15 dəqiqə vaxt verirəm, özünüz
bilin!
Atamın təkidlərinə baxmayaraq inad edən anam öz sözündən dönmədi.
- Qeyrətimə sığışdıra bilmərəm ki, bizim maşının güzgüsünü açalar, mən də
buradan onlardan qorxaraq çıxıb gedəm.
On dəqiqə keçməmiş bir qoca erməni qadın beli əyilə-əyilə gətirib güzgünü
verdi. Anam soruşdu:
- Axı bu güzgünü sən açmamışdın ki, sən də gətirib verirsən.
Qoca dedi:
- Bunu bir cavan oğlan açmışdı. Amma qorxusundan bilmirəm, hara qaçdı.
Bizi bağışlayın. Bir qələtdi eyləyib.
Hiyləgər ermənilər bərk ayaqda qoca bir qadını irəli veridlər. Bu hiylənin
qarşısında onlara nə deyəsən?
Bəli, qorxan və hiyləgər ermənilər indii necə oldu ki, kimlər onlara
himayədarlıq etdi ki, bizim torpaqlarımıza yiyələnmək istəyirlər.
Özü pərmüjdə, qaşları çatılmış, uşaqlıqda olduğu kimi uzun müddət fikirləşdi-
fikirləşdi, ancaq bu suallara cavab tapa bilmədi. Elə bu vaxt Mübariz əlini
Rəmzinin çiyninə qoydu:
- Rəmzi, bayaqdan baxıram, elə oturub burada hey fikirləşirsən. «Yüz fikir bir
borcu ödəməz» deyiblər. Ayağa dur, dostum! Hələ biz ölməmişik ki, sən bu qədər
qəm-qüssə çəkəsən. nan, fikrimdə tutmuşam, icazə verdilər, vermədilər bilmirəm.
Yaz açlvan kimi onların yurdlarını tari-mar edəcəyəm. Evlərini başlarına
uçurdacağam. Nə qədər Xocalıda qanlar ediblər, nə qədər qızlarımıza,
gəlinlərimizə işgəncələr veriblər, on qat onların əvəzini çıxacağam. Hələ yəqin
onlar unudublar ki, biz Soltan bəyin, Qaçaq Nəbinin, qeyrətli kişilərin
davamçılarıyıq. Lazım gələrsə onların cavablarını verəcəyik.
Rəmzi ayağa durdu. «Cin» ləqəbi qazanmış Mübarizin dediyi sözləri sanki öz
ürəyindən gələn sözlər kimi qəbul etdi.
Belə qeyrətli oğulları olan vətən heç darda qalarmı?
Rəmzi şaxtalı qış gecələrində buz bağlamış qarın üstündə gəzər, sayrışan
ulduzlara baxar-baxar, elə hey düşünərdi. Bu düşüncələr, xəyallar onu hara
aparırdı? Uşaqlıq çağları yadına düşdü, qayğısız və qəmsiz uşaqlıq çağları. Və
birdən evləri üçün, ana və atası üçün, qardaş və bacıları üçün elə darıxdı ki, sanki
neçə illərdi görmürdü. Və birdən ona elə gəldi ki, düşmənlər yurdumuzu talan edib,
evləri dağıdıblar, Rəmzinin dünyalar qədər sevdiyi ata-anasını öldürüblər. Onda
dəhşətə gəldi. Yumruqlarını düyünlədi. «Heç vaxğt! Heç vaxt! Mən nə yurdumun
talan edilməsinə, nə də ata və anamın, əzizlərimin yoxluğuna dözə bilmərəm» -
dedi.