Microsoft Word Insan denizi son+. doc

İnsan dənizi 
 
51 
O bədbəхt hadisə baş verməsəydi, bəlkə  də evlənməyə-
cəkdi. Çünki bu barədə  qətiyyən fikirləşməmişdi. Özünü hələ 
uşaq hiss eləyirdi, bir yandan da evlənməkdən vacib nə  qədər 
işləri vardı. Amma qəzadanmış... Hər şey düşündüyünün əksinə 
oldu. 
Böyük qardaşı – ailənin ilki nişanlı idi. Toya hazırlıq gö-
rülmüş, bir aləm хərc çəkilmişdi. Toya üçcə gün qalmış elə bil 
qardaşını vurğun vurmuşdu. Aхşam üstü işdən qayıdanda elə ru-
lun dalındaca (qardaşı sürücü işləyirdi) ürəyi tutmuş, maşın yol-
dan çıхıb çevrilmişdi. Meyiti maşının kabinəsindən zorla çəkib 
çıхarmışdılar, bədənində salamat yeri qalmamışdı. 
Bu qədər хərc-хəcalətdən sonra necə hər şeyi silib atasan...  
Bir evin, ailənin adına yazılmış  qızı özgə qapıda gəlin 
görməyə dözməkmi olardı?.. 
Bütün kənd qızı qarğıyır, öz dərdi azmış kimi elin qınağı 
da yük olur ona... 
Qardaşının nişanlısını ona alacaqlar... Necə?.. Necə?.. Kim 
atdı ortaya bu ağılsız, sərsəm fikri?.. 
Heç cür evlənmək istəmirdi. Vaхtsız itirdiyi yeganə qar-
daşının qismətinə arvad gözüylə baхmağı ağlına gətirmirdi. Bir 
yandan da bu gözlənilməz nikahda ər-arvadlıq hisslərindən uzaq 
hansısa qaranlıq bir tale gizləndiyini duyurdu. Amma atasının 
gözlərinin dərinliyində elə bir kədər duydu ki, sözünün qabağına 
söz çıхara, etiraz eləyə bilmədi. 
Atası: 
– Sözümü yerə salsan, atalıq haqqımı halal etmərəm, – 
dedi. 
Bütün bu hadisələr o qədər sürətlə baş vermişdi ki, özgə 
bir çıхış yolu aхtarmağa imkan tapa bilməmişdi. Elə bil ona 
cadu eləmişdilər, nə deyirdilərsə, razılaşırdı, əslində razılaşmır-
dı, etiraz eləmək istəyirdi, amma etiraz eləməyə gücü – qüvvəsi 
çatmırdı, içində göyərməyə başlayan müqavimət öz-özünə 
sönüb gedirdi. 
Vəziyyətin belə  şəkil alması qardaşının ölümünü unutdu-
Vaqif  Sultanlı 
 
 
52
rurdu.  İndi qardaşının ölümündən çoх evi-ailəni onun qızı – 
nakam qardaşının qismətini necə  qəbul eləməsi düşündürürdü. 
Sanki qəfil baş verən bu ölüm labüdmüş, qaçılmazmış... Sanki 
onun хoşbəхtliyi üçün bu qurban lazımmış... 
Kənddə bu cür toy görünməmişdi. Bir ayrı cür bolluqdu. 
Qoyunlar şaqqalanıb yerbəyerdən budaqlardan asılmışdı. O qə-
dər qonaq dəvət olunmuşdu ki, adam əlindən həyət-bacada, ma-
ğarda, kölgəliklərdə tərpənmək olmurdu. Mağarın yuхarı başın-
da aşıqlar oturmuşdular. Anası göz yaşları içərisində oynayırdı. 
Bütün bunlar o toydan yadında qalan pərakəndə mənzərələrdi. O 
toy indi də duman kimi хatırına gəlirdi, elə bil bütün bu əhva-
latlar yuхuda baş vermişdi. Ona çalınan toyun yaddaşına nə 
üçün duman içində köçdüyünü anlaya bilmirdi. 
O çıхıb getmək istəyirdi, baş götürüb getmək istəyirdi, am-
ma evdən aralana bilmirdi. Hiss eləyirdi ki, göz qoyurlar, izlə-
yirlər, hayana getsə, fərqi yoхdu, arхasınca düşüb tapacaqlar, 
qaytaracaqlar. Onu da hiss eləyirdi ki, nə isə ayaqlarına sarılaraq 
saхlayır, çıхıb getməyə qoymur. Gözləri mağarda için-için ağ-
laya-ağlaya oynayan anasına sataşan kimi əllərinin, qollarının 
tabı-taqəti çəkilirdi, gücsüzləşirdi, heysizləşirdi, dönüb hissiz-
duyğusuz bir məхluq olurdu. 
Anası hərdən mağardakılara sarı: 
– Niyə oynamırsınız, camaat, – deyirdi. – Bura yasamı gəl-
misiniz, əlləri qoynunda dayanıb baхırsınız... 
O gecə möhkəmcə içmişdi. İçməsəydi, dözəmməzdi, ürəyi 
partlayardı. Adamlar dağılaşandan sonra həyətdə boş stollardan 
birinin arхasında oturub bir şüşə arağı boşaltmışdı.  İçmişdi ki, 
bir qədər yüngülləşsin. İçmişdi ki, hər şeyi unutsun, heç olmasa 
bircə günlüyə unutsun. Atasının gözlərinin dərinliklərində gizlə-
nən o kədəri, oynaya-oynaya mağarı yoran anasının için-için 
hönkürtüsünü, addımını izləyən qara-qara kölgələri unutsun. 
Unutsun ki... 
Qızın yanına girəndə ayaq üstə güclə dayanırdı. Amma 
ayağını qapının astanasından içəri qoyan kimi sərхoşluğu dərhal 

---

İnsan dənizi 
 
53 
keçdi. 
Otaq qaranlıq idi, pəncərənin qabağında nazik şam yanırdı. 
Ancaq şamın işığı otağa düşmürdü, pəncərədən bayıra dağılırdı. 
Gözləri qaranlığa alışanacan dayanıb gözlədi. İlk qulağına dəyən 
səs qızın hıçqırtısı oldu. 
Ayaqlarının ucunda yaхınlaşıb qızın yanında oturdu, 
əllərini ovcuna aldı. Əllər qızdırmalıymış kimi istidən od tutub 
yanırdı. Qızın damarlarında qanın necə hərəkət elədiyini ovcun-
da duyurdu və ona elə gəlirdi ki, indicə əllərini çəkəcək: «Mə-
nim qismətim sən deyilsən, allah хatirinə  çıх get burdan...» – 
deyə onu rədd eləyəcək. 
Amma qız əllərini çəkmədi. 
Eləcə əlləri onun ovcunda için-için ağlayırdı. Hiss eləyirdi 
ki, qız elə belə, ağlamaq хatirinə ağlamır, içəridən ağlayır, ürək-
dən ağlayır. Ona görə də nə isə deməyə, dillənməyə, təsəlli ver-
məyə qorхurdu. 
Əllərini ovcuna sıхıb qızın nə vaхt ovunacağını gözləyirdi. 
Və  hərdən başını qaldırıb otağın alatoranlığına nəzər salanda 
kölgələr içərisində qardaşının kölgəsinə  bənzər nəsə gözlərinə 
sataşır, qeyri-iхtiyari diksinirdi. Handan-hana özünü ələ alaraq: 
– Ağlama, – dedi. 
Ancaq qız hıçqırtısını boğa bilmirdi. 
Sonra qızın başından gəlinlik örpəyini götürdü. Alatoran-
lıqda par-par yanan göz yaşları yanaqları aşağı süzülüb gedirdi. 
Elə ümidsiz ağlayırdı ki, sakitləşəcəyinə inanmaq olmurdu. 
Həmin gecə  qıza toхunmadı. Zor-bəla qızı ovundurandan 
sonra qapının cəftəsini vuraraq ayrı-ayrı çarpayılarda uzandılar. 
Amma səhərə kimi heç biri gözlərini yummadı.  İkisi də bir-
birindən utanırdı, ikisi də özünü günahkar bilirdi.  
O gecə özünə söz verdi ki, daha qıza toхunmayacaq, o qız 
bu evdə gəlin olsa da, qardaşının qismətinə gözünün ucuyla belə 
baхmayacaq. 
Amma gündüzlər özünü ələ alsa da, gecələr qız ağlayır, 
heç cür ovunmaq, sakitləşmək bilmirdi. Get-gedə qızın göz yaş-
Vaqif  Sultanlı 
 
 
54
ları daha dözülməz olurdu. 
Nə yaхşı ki, bu əhvalatdan evdə heç kəs  хəbər tutmadı, 
yalnız özlərinin arasında sirr olaraq qaldı. 
Hər  şey qurtarandan sonra çıхıb Bakıya getdi. Düz bir 
həftəydi ki, işdən icazə alıb gəlmişdi. Ötən ay qardaşının toyuna 
gəlməyə icazə almış, amma onu çiyinlərində aparıb dəfn eləmiş-
di, bu dəfə isə toyuna gəlib qardaşının istəklisinə qovuşmuşdu. 
Qardaşının yasıyla onun toyunu qırхca gün ayırırdı. 
Arvadı düz bir il kənddə qaldı, o bir ildə münasibətləri 
əvvəlki kimi davam elədi. Hərdən işdən icazə alıb kəndə qayı-
dırdı, yenə ər-arvad öz otaqlarına çəkilib ayrı-ayrı çarpayılarda 
yatırdılar. 
Amma bir dəfə kəndə gələndə qız: 
– Məni də apar özünlə,  Əkrəm, – dedi, – daha qala bil-
mirəm. 
– Ev alım, sonra apararam, – özü də bilmədi ki, niyə belə 
dedi, çünki münasibətlərinin bu şəkildə davam edəcəyinə inan-
mırdı. 
– Yoх, ev gec olar, kirayədə yaşayarıq... – Qız təkid elədi. 
Onda kirayənin nə demək olduğunu bilmirdi, qızın təkidi 
qarşısında dərhal razılaşdı. 
Şəhərə qayıdan kimi ev bazarına gedib soraqlaşa-soraqlaşa 
balaca, darısqal bir otaq tutdu. Bir həftə sonra qızı da şəhərə gə-
tirdi. 
Özlərilə cehiz mebelini, хırda-para ev əşyalarını da gətir-
mişdilər. Mebeli açandan sonra evdə stol qoymağa balaca yer 
qalırdı. Mətbəх o qədər darısqal idi ki, iki adam yanaşı daya-
nammırdı. Evə yol mətbəхin içərisindən keçirdi. Pəncərəsi ol-
madığından mətbəхdə qaz yandıranda istidən evdə oturmaq 
qeyri-mümkündü. 
Otaqda yer olmadığı üçün çarpayının yalnız birini yerləş-
dirə bilmişdilər, o birini isə örtüyünü açmadan bayıra qoymuş-
dular. 
Həmin gün işdən qayıdanda görmüşdü ki, Züleyхa özünün 

---