Microsoft Word II cild musiqi tarixi son 2017. doc
Yüklə 9,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
547 eləmə” musiqili komediyasını yazır. Əsər Şıxəli Qurbanov adına Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında müvəffəqiy- yətlə tamaşaya qoyulur. Üç pərdə, beş şəkildən ibarət olan bu əsərin quruluşçu rejissoru Əliheydər Ələkbərov, dirijoru Kamal Məmmədov, rəssamı Altay Seyidov idi. Əsərdə, teatrın aparıcı akt- yorları Əzizağa Qasımov, Hacıbaba Bağırov, Səyavuş Aslanov, Lütfəli Abdullayev, Məmmədsadıq Nuriyev, Nəcibə Behbudova, Şəfiqə Qasımova, Mobil Əhmədov və başqaları iştirak edirdilər. 548 Əsərin məzmununda uşaq oyuncaqları fabrikində çalışan əmək adamlarının fəaliyyəti, onların nəcib arzu və istəkləri, məhəbbəti və cəmiyyətimizdə hələ də təsadüf olunan yeniliyə, inkişafa mane olan bir qisim insanların obrazları əks olunmuşdu. Əsərin musiqisi hadisələrlə üzvi surətdə bağlı olub, ayrı-ayrı obrazların əhval-ruhiyyəsini düzgün əks etdirir. Bəstəkarlar, operetta jan- rına xas olan ariya, duet, rəqs və reçitativlərdən çox bacarıqla istifadə edə bilmişdi. Bu istər lirik əhval-ruhiyyəli vokal nömrələrdə olsun, istərsə də satirik obrazların musiqi xarakte- rində öz əksini tapmışdır. 1965-ci il “Bakı” qəzetinin 03 noyabr tarixli nömrəsində mu- siqişünas Xanlar Məlikov musiqili komediyaya həsr olunmuş məqaləsində yazırdı: “Əsəri, komediyanın həyatsevər musiqisi olduqca zənginləşdirir. Azərbaycan xalq yaradıcılığına yaxın olan bu musiqi özünün sadəliyi ilə seçilir. Eyni zamanda melo- diyaların plastikliyi, işıqlılığı və iti rəqs ritmləri əsərin musiqisi- ni dinləyiciyə sevdirir. Təkcə solo nömrələr və duetlər deyil, həmçinin xor, rəqs musiqiləri də mahnı formasına yaxınlığı ilə geniş dinləyici təbəqəsinin qəlbinə yol tapır. Bütün musiqili komediya boyu Ağabacı Rzayevanın “Kukla” uşaq mahnısının melodiyası keçir. Bu melodiya əsərin uvertüra- sında xor və rəqs nömrələrində səslənir.” “Kukla” uşaq mahnısının əsərdə səslənməsi heç də təsadüfi deyildir. Çünki, komediyadakı hadisələr uşaq oyuncaqları fabri- kində baş verir. Ümumiyyətlə, Ağabacı Rzayevanın “Kukla” uşaq mahnısının taleyi çox uğurlu olmuşdur. Bu mahnı yarandı- ğı gündən başlayaraq populyar olmuş və bu günə qədər uşaqla- rın sevimli mahnısı olaraq qalmışdır. Ağabacı Rzayevanın yaradıcılığında uşaq musiqisi əhəmiy- yətli yerlərdən birini tutur. Bəstəkar gənc dostları olan məktəbli- ləri, kiçik yaşlı uşaqları unutmayaraq onlar üçün biri-birindən gözəl mahnılar yazmışdır. “Kukla”, “Qaranquş”, “Pioner qalstu- ku”, “Bakı metrosu”, “Sabahın ustaları”, “Vətənimiz”, “Ağ gö- yərçinim”, “Balaca kapitan”, “Qərənfiləm mən” və s. Bütün bu mahnılar bu günə qədər də öz əhəmiyyətini itirməyib, məktəb proqramlarında öz yerini tutub və uşaqların sevimli mahnılarına 549 çevriliblər. Çünki bəstəkar Ağabacı Rzayeva bu mahnıları uşaq- ların anladığı, yadda qalacağı dildə yazıb, melodiyalarının gözəlliyi ilə onları özünə cəlb edib. O, şairə Mirvarid Dilbazi ilə birlikdə uşaqlar üçün “Günəş eşqi” adlı musiqili tamaşa da yazmışdır. Kukla 550 Mahnı janrı musiqinin mürəkkəb formalarından biridir. Çün- ki kiçik bir əsərdə böyük bir fikri ifadə etməyi hər bəstəkar ba- carmır. Mahnı janrının öz formaları, öz üslubları var. Bəstəkar Ağabacı Rzayevanın yaradıcılığının əsas və ən böyük bir qolu- nu, mahnı və romansları təşkil edir. Onun yazdığı hər bir mahnı- sı, hər bir romansı ilk ifasından xalq tərəfindən sevilib dillər əz- bəri olurdu. Müəllimi dahi Üzeyir bəyin ona tövsiyəsi olan: “Xalqın başa düşəcəyi dildə yaz, qoy xalq da səni sevsin” – söz- ləri onun yaradıcılığı boyu müşayiət etmiş, o sözlərə sadiq qal- mışdı. Ağabacı Rzayevanın hər bir mahnısının melodiyası, hər bir romansının akkordları çox sadə, eyni zamanda sadə olduğu qədər də dərin məzmunlu idi. Yaradıcılığının çiçəkləndiyi bir dövrdə onun ən gözəl vokal silsilələri bəstələnmişdi. Nizami Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli, İmadəddin Nəsimi, Molla Pənah Vaqifin sözlərinə romanslar ya- zır. Bundan əlavə rus klassiklərindən Aleksandr Puşkin, Mixail 551 Lermontov və Nikolay Nekrasovun sözlərinə (Xalq şairi Məm- məd Rahimin tərcüməsində) romanslarda “Oxuma, gözəl”, “Qa- ra gözlər”, “Yuxu”, “Şaxta” və digər əsərləri yazır. “Oxuma, gö- zəl” romansının yazılmasının tarixçəsi vardır. Dahi rus şairi Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin yubileyinə həsr olunmuş müsa- biqə elan edilmişdi. Həmin müsabiqəyə bir çox Azərbaycan bəs- təkarları əsər təqdim etmişdilər. Qalib əsərlər arasında Qara Qa- rayevlə yanaşı Ağabacı Rzayevanın da Puşkinin sözlərinə yazıl- mış “Oxuma, gözəl” romansı da var idi. Qeyd etmək lazımdır ki, Puşkinin “Oxuma, gözəl” şeirinə bir çox klassik rus bəstəkarları müraciət etmişdilər. Raxmaninovun, Balakirevin bu sözlərə yazılmış romansları çox məşhur idi. Bəl- kə də, hamını heyran edən Raxmaninovun romansı, Ağabacı Rzayevaya da təsir etmiş və o, Puşkin poeziyasına xas olan klas- sik rus şerinin sözlərini Azərbaycan xalqının ruhunu oxşayan in- cə melodiyaya çevirərək orijinal bir əsər yaratmışdı. Romansın ilk ifaçısı SSRİ Xalq artisti Firəngiz Əhmədova olmuşdu. Səs- ləndiyi gündən əsər, nəinki Azərbaycanda, eləcə də onun hüdud- larından çox-çox uzaqlarda tanınmışdı, sevilmişdi və bu günə- dək də vokalçıların repertuarında öz layiqli yerini almışdı. Klassik şairlərimizdən Mirzə Şəfi Vazeh, Mirzə Fətəli Axun- dov, Natəvan, Heyran xanım, Mirzə Ələkbər Sabir, Səməd Vur- ğun, Mikayıl Müşfiq və başqalarının şeirlərinə yazılan romans- lar arasında “Afəti cansan mənə”, “Zülfi pərişan olmasın”, “Əsi- riyəm bir dilbərin”, “Yarə yetişsin”, “Qəzəl” və s. xalqın sevimli əsərlərinə çevriliblər. Görkəmli Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin 400 illik yubileyinə Ağabacı Rzayevanın yazdığı “Afəti cansan mənə” ro- mansına diqqət verək. Müəllif romansın son beytini müşayiətsiz, ifaçının solosunda verərək əsərin dramaturgiyasını daha da qabardır. Yüklə 9,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|