Microsoft Word II cild musiqi tarixi son 2017. doc
Yüklə 9,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
536 “Şur” və “Çahargah” fantaziyaları ilə yanaşı, geniş bir proqramla təmsil olunurdu. Orkestrin imkanları o qədər yüksək idi ki, Mosk- vada Azərbaycan incəsənətinin ongünlüyündə Üzeyir Hacıbəy- linin “Arşın mal alan” operettasının orkestr partiyasını xalq çalğı alətləri ifa etmişdir. Xalq çalğı alətləri orkestrinin iştirakçıları Azərbaycanın gənc musiqiçiləri idi. Onların arasında Ağabacı Rzayeva və onun bacısı Ruqiyyə xanım da var idi. Hər iki bacı ilk dəfə olaraq Moskvanın möhtəşəmliyi ilə üz-üzə gəlmişdilər. Əl- bəttə ki, oradan aldığı təəssürat Ağabacıya təsir etmiş, təhsilini, yaradıcılığını davam etdirmək üçün qol-qanad vermişdi. Moskvadan qayıdandan sonra məhəllələrindən dərsə gedən Ağabacı artıq tarını sinəsinə basıb sıxıla-sıxıla keçmir, başını dik tutub, qürur hissi ilə yoluna davam edirdi. Çünki, əvvəllər ona rişğəndlə baxan qonşuları indi öz qızlarını Ağabacı kimi musiqi- çi olmaq üçün atası İsmayıl kişinin yanına gətirirdilər. Mirzə Fərəc Rzayev Ağabacı Rzayevaya isə texnikumda, 1939-cu ildən başlaya- raq dərs saatları verməyə başlayırlar. O, tələbələrə not ilə çalma- ğı öyrədirdi. Həmin ildə onu ictimai işlərə də cəlb edirlər. Oxu- 537 duğu məktəbdə Ağabacının bacarığını, fəallığını görərək rayon Sovetinə deputatlığa təqdim edirlər. İlk ictimai işində dərin mə- suliyyət hiss edən Ağabacı, tez-tez seçiciləri ilə görüşür, onların ərizə və şikayətləri ilə tanış olurdu. 1940-cı ildə Ağabacı Rzayeva Musiqi Texnikumunu bitirir və Konservatoriyanın hazırlıq kurslarına daxil olur. Eyni zaman- da onu Musiqi Texnikumunda müəllim kimi notla tar dərsi de- məyə saxlayırlar. 1940-1960-cı illərdə Ağabacı Rzayeva bu tex- nikumun müəllimi kimi fəaliyyət göstərir. Bu illərdə qardaşı Nəsir Azərbaycan ordusunun əsgəri kimi Və- tənə borcunu verirdi. Bir gün ondan gələn məktubun arasından Nə- sirin yazdığı “Vətən” şeiri çıxır. Qardaş həsrəti, Vətən məhəbbəti Ağabacıda dərin hisslər oyadır. İlhama gələn gənc qız, bu sözlərə mahnı bəstələyir. Artıq onun ilhamını susdurmaq olmaz idi. İlk əsərini xalq çalğı alətləri üçün “Gənc vətənpərvərlər marşı”nı yazır. Əsəri orkestrdəki yoldaşlarına göstərir. Onlar marşın musiqisini bə- yənərək onu məşq etməyə başlayırlar. Amma bu əsəri Ağabacı, müəllimi Üzeyir bəyə göstərməyə cəsarət etmir. Tez bir zamanda Üzeyir bəy də “Gənc vətənpərvərlər marşı”nı eşidir, musiqinin mü- əllifinin kim olduğunu öyrənir. Ağabacı Rzayevanın bacısı Ruqiy- yə xanım xatirələrində yazırdı ki: “Üzeyir bəy tələbəsinin “Marş” əsərini dinləyəndən sonra onun musiqisini çox bəyənir, Ağabacını yanına çağırtdıraraq, “Sən sübut etdin ki, qadın da bəstəkar ola bi- lərmiş” sözlərini deyir və ona Konservatoriyanın bəstəkarlıq şöbə- sinə daxil olmağı məsləhət görür.” Vətənpərvərlər marşı 538 Beləliklə, Ağabacı Rzayeva nəinki Azərbaycanda, eləcə də bütün Şərqdə ilk professional qadın bəstəkar və Üzeyir bəyin ilk tələbələrindən biri olur. Ağabacı Rzayevadan sonra Hökumə Nə- cəfova, Ədilə Hüseynzadə, Şəfiqə Axundova, Elmira Nəzirova Azərbaycan musiqisinin ilk qadın bəstəkarları kimi musiqi tari- xinə düşürlər. Adlarını çəkdiyimiz bu qadınlar Üzeyir bəydən dərs almış tələbələrdirlər. 1941-ci ildə Ağabacı Rzayeva Azərbaycan Dövlət Konserva- toriyasının bəstəkarlıq şöbəsinə daxil olur. Konservatoriyada da- hi Üzeyir Hacıbəylinin dərsləri ona çox şey öyrətmişdi. Müəlli- minin ona dərslərin birində dediyi: “Xalqını sev, musiqini onun başa düşəcəyi dildə yaz ki, qoy xalq da səni sevsin” sözləri Ağa- bacı Rzayevanın yaradıcılıq kredosuna çevrilir. Ağabacı Rzayevaya Konservatoriyada musiqi tarixindən Azərbaycanın ilk musiqişünaslarından olan Xurşud xanım Ağa- yeva dərs demiş, sonralar onun müəllimləri arasında Qara Qara- yev, Cövdət Hacıyev, Əfrasiyab Bədəlbəyli kimi simalar olmuşdur. 539 II fəsil Mahnı, romans və digər janrlarda yazdığı əsərlər 1942-ci ildə onu Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqına üzv seçirlər. Artıq Ağabacı daha məsuliyyətli, daha məhsuldar işləməyə başla- yır. Bir-birinin ardınca mahnı-romanslar yazır. Böyük Vətən müha- ribəsi zamanı Ağabacı Rzayeva öz istedadını mahnılarda sınayır. Onun əsərlərinin ilk mövzusu Vətən, onun azadlığı oldu, elə “Gənc vətənpərvərlər marşı”, “Vətən” mahnısı buna bariz nümunədır. 40- cı illərin mahnı-romansları arasında Mirvarid Dilbazinin sözlərinə “Partizan oğlu”, “Qəhrəman ananın qəhrəman oğlu” və başqalarını göstərmək olar. Həmin illərdə Azərbaycanın Himnini yazmaq üçün müsabiqə elan olunanda Üzeyir Hacıbəyli ilə birlikdə Ağabacı Rzayeva da müsabiqəyə qoşulur və o vaxtlar onun yazdığı Himn də münsiflər tərəfindən bəyənilmişdir. 1944-cü il Azərbaycanın musiqi tarixində əlamətdar hadisəli bir ildir. Həmin ildə Tbilisi şəhərində Zaqafqaziya Respublikalarının musiqi ongünlüyü keçirilirdi. Ongünlükdə üç respublikadan əlavə Sovet İttifaqının məşhur sənətkarları da iştirak edirdilər. Azərbay- can həmin ongünlükdə böyük bir nümayəndə heyəti ilə təmsil olu- nurdu və bir çox bəstəkarların əsərləri də ilk dəfə məhz həmin on- günlükdə səslənmişdi. Gənc bəstəkarlar Qara Qarayev, Cövdət Ha- cıyev və Soltan Hacıbəyovun birinci simfoniyaları, Fikrət Əmiro- vun simfonik poeması, Niyazinin “Xatirə” və “Döyüşdə” simfonik lövhələri ilə birlikdə Ağabacı Rzayevanın da orkestr üçün yazdığı “Yallı” instrumental əsəri və görkəmli müğənni Bülbülün ifasında mahnı-romanslarından “Gözləyirəm sevgilim” (sözləri Cəfər Xən- danın), “Gözlərin” (sözləri İsmayıl Soltanın), “Dilbərim” (sözləri Zeynal Cabbarzadənin) səslənmişdi. Adlarını çəkdiyimiz bu əsərlər həmin ongünlükdə böyük müvəffəqiyyət qazanmışdı. 1944-cü ildə Azərbaycan Kinostudiyasında ilk qadın bəstəkar Ağabacı Rzayeva haqqında film çəkilir. Filmdə Ağabacı Rzayevanın Yüklə 9,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|