44
9 oktyabr - Beynəlxalq təbii fəlakətlərdən
müdafiə günü
9 oktyabr bütün dünyada planetimizin “Beynəlxalq təbii
fəlakətlərdən müdafiə günü” kimi qeyd olunur.
Hər il təbii fəlakətlər dünyada 250 mindən artıq insanın
ölümünə bais olur, onların vurduğu ziyan isə 50 milyard ABŞ
dollarından 100 milyarda kimi gəlib çıxır.
Asiya – təbii fəlakətlərin daha çox məruz qaldığı qitədir.
Uzaq Şərqdən dağıdıcı tayfunlar, Çindən daşqınlar,
Tacikistandan sel axınları demək olar ki, əskik olmur. Təbii
fəlakətlər hətta Özbəkistandan da yan keçməmiş, ölkənin ayrı-
ayrı rayonlarında sel daşqınları, bir sıra çaylarında isə güclü
sellər müşahidə olunmuşdur.
6 noyabr
– Müharibə vaxtı və müharibə konfliktləri
zamanı ətraf mühitin istismar edilməsinin
xəbərdar olunmasının beynəlxalq günü
2001-ci ilin 5 noyabrında BMT-nin Baş Assambleyası hər
ilin 6 noyabrını “müharibə vaxtı və müharibə konfliktləri
zamanı ətraf mühitin istismar edilməsinin xəbərdar
olunmasının beynəlxalq günü” elan etdi (56/4 saylı qətnamə).
Bu qərar qəbul edilərkən o nəzərə alınmışdır ki, hərbi
konfliktlər zamanı ətraf mühitə vurulan zərər, hələ onların
bitməsindən sonra çox illər ekosistemin vəziyyətinə, təbii
sərvətlərə və tez-tez milli ərazilərin sərhədlərindən kənara
çıxaraq bir nəslin həyatına təsir edir. Baş Assambleya həm də,
ümumi ətraf mühitin qorunması tədbirlərinin qəbul edilməsinin
vacibliyini qeyd edən minillik Deklarasiyasına istinad etmişdir.
45
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin
ratifikasiya etdiyi Ekoloji Konvensiyalar
Konvensiyanın adı, qəbul olunduğu il
Ratifikasiya
tarixi
Ümumdünya mədəni və təbii irsinin
qorunması haqqında - 1972-ci il
06.12.1993-cü il
BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə çərçivə
Konvensiyası - 1992-ci il
10.01.1995-ci il
Ozon qatının qorunması üzrə Konvensiya -
1985-ci il
31.05.1996-cı il
Səhralaşmaya qarşı mübarizə
Konvensiyası - 1994 – cü il
24.04.1998–ci il
Kökü kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan
vəhşi fauna və yabanı flora növləri ilə
beynəlxalq ticarət haqqında ( CITES ) -
1973-cü il
23.06.1998-ci il
Avropanın vəhşi təbiəti, yabanı florası və
təbii yaşayış mühitinin qorunması
Konvensiyası - 1979–cu il
28.10.1999-cu il
Ətraf mühit ilə bağlı məsələlərdə
məlumatın əldə edilməsi, ictimaiyyətin
qərar qəbul etməsində iştirakı və ədalət
məhkəməsinin açıq keçirilməsi haqqında
Orxus Konvensiyası -1998-ci il
09.11.1999-cu il
Sərhədlərarası konteksdə ətraf mühitə
təsirin qiymətləndirilməsinə dair
Konvensiya - 1991–ci il
01.02.1999-cu il
Biolojimüxtəliflik üzrə Konvensiya -
1992-ci il
14.03.2000-ci il
Bitkilərin qorunması üzrə Roma
Konvensiyası - 1951–ci il
14.03.2000-ci il
Təhlükəli tullantıların sərhədlərarası
daşınmasına və kənarlaşdırılmasına
nəzarət haqqında Bazel Konvensiyası -
16.02.2001-ci il
46
1989–cu il
Sərhəddən keçən su axınlarının və
beynəlxalq göllərin mühafizəsi və
istifadəsi Konvensiyası - 1992-ci il
18.03.2000-ci il
Su quşlarının yaşama yerləri kimi
beynəlxalq əhəmiyyəti olan sulu-bataqlıq
yerlər haqqında Ramsar Konvensiyası -
1971-ci il
18.07.2001-ci il
Böyük məsafələrdə havanın transsərhəd
çirkləndirilməsi haqqında -1979–cu il
09.04.2002-ci il
Davamlı üzvü çirkləndiricilər haqqında
Stokholm Konvensiyası – 2001-ci il
09.01.2003-cü il
Sənaye qəzalarının transsərhəd təsiri
haqqında Konvensiya – 1992-ci il
04.05.2004-cü il
Xəzər dənizinin dəniz mühitinin
qorunması üzrə çərçivə Konvensiyası
18.05.2006-cı il
47
ƏDƏBİYYAT SİYAHISI
Qanunlar
Ekoloji Təhlükəsizlik haqqında: Azərbaycan
Respublikasının Qanunu //Qanunvericilik toplusu.-
1999.- 8 iyun.- № 8.- S. 1641-1647.
Ətaraf mühitin mühafizəsi haqqında: Azərbaycan
Respublikasının Qanunu //Azərbaycan.- 1999.- 10
avqust.- S. 1, 2
Atmosfer havasının mühafizəsi haqqında: Azərbaycan
Respublikasının Qanunu //Azərbaycan.- 2001.- 22
iyun.- S. 1.
Ətraf mühitə dair informasiya almaq haqqında:
Azərbaycan Respublikasının Qanunu //Azərbaycan.-
2002.- 20 aprel.- S. 1.
Fərman və Sərəncamlar
“Ekoloji təhlükəsizlik haqqında”Azərbaycan
Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə:
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı
//Qanun toplusu.- 1999.- № 8.- S. 1799-1800.
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin “Ətraf
mühitin mühafizəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası
Qanununun tətbiq edilməsi barədə: Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Fərmanı //Qanun toplusu.-
1999.- № 8.- S. 1800-1801.
“Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və obyektləri
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunun icrasının
təmin edilməsi barədə: Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin Fərmanı //Azərbaycan.- 2001.- 12 iyul.-
S. 1.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti “Ətraf mühitə
dair informasiya almaq haqqında” Azərbaycan
48
Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə:
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı
//Azərbaycan.- 2002.- 20 aprel.- S. 1.
Azərbaycan Respublikasının 2004-cü il 18 iyun tarixli
69011 Q nömrəli Qanunu ilə Azərbaycan
Respublikasının qoşulduğu “Neftlə çirkləndirmə
hallarına hazırlığın təmin edilməsi, bunlara qarşı
mübarizə və əməkdaşlıq haqqında” 1990-cı il tarixli
Beynəlxalq Konvensiyanın icrasının təmin edilməsi
barədə: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Sərəncamı //Azərbaycan.- 2005.- 27 dekabr.- S. 1.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti. Ozondağıdıcı
maddələrin idxalı və ixracı sahəsində dövlət
tənzimlənməsi barədə: Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin Fərmanı //Azərbaycan.- 2006.- 30 mart.-
S. 1.
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Ətraf
mühitin mühafizəsi ilə bağlı Azərbaycan
Respublikasının qoşulduğu Beynəlxalq Konvensiya və
sazişlərdən irəli gələn məsələlər sahəsində əlavə
tədbirlər haqqında: Sərəncamı //Azərbaycan.- 2006.- 31
mart.- S. 3.
"Ekoloji
təhlükəsizlik haqqında"Azərbaycan
Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə
"Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1999-cu il 4
avqust tarixli 172 nömrəli Fərmanında dəyişikliklər
edilməsi haqqında: Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin 7 may 2008-ci il Fərmanı //Azərbaycan . -
2008.- 15 may.- S. 2.
Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyinin Azərbaycan Geologiya Muzeyinin
fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər
haqqında: Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 21
may 2008-ci il Sərəncamı //Azərbaycan . - 2008.- 22
may. - S. 1.
49
Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyi əməkdaşlarının təltif edilməsi
haqqında: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 22
may 2008- ci il Sərəncamı //Azərbaycan.- 2008.- 23
may.- S. 3.
Ətraf mühitə və insan sağlamlığına mənfi təsir göstərən
vibrasiya və səs-küy, çirklənmələrin normaları
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 8 iyul
tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir //Azərbaycan.-
2008.- 10 iyul.- S. 4.
Milli Proqram
Azərbaycan Respublikasında meşələrin bərpa edilməsi
və artırılmasına dair Milli Proqram: Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti 2003-cü il 18 fevral tarixli,
1152 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilib //Azərbaycan
Respublikası Qanunvericilik toplusu.- № 2.- S. 323-
348.
Azərbaycan Respublikasında ekoloji cəhətdən dayanıqlı
sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Proqram: Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 18 fevral tarixli
1152 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir.
//Azərbaycan Respublikası Qanunvericilik toplusu.-
2003.- № 2.- S. 291-322.
Azərbaycan Respublikasının ekoloji cəhətdən dayanıqlı
sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Proqram
//Biomüxtəliflik.- 2007.- № 1.- S. 2- 4.
Tədbirlər planı
Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin
yaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün
kompleks Tədbirlər planı //Azərbaycan Respublikası
Qanunvericilik toplusu.- 2006.- № 9.- S. 1964-1975.
50
Kitablar
Azərbaycan Respublikasında ekologiya: Əsas
hadisələrin xronikası.- B.: Mütərcim, 1999.- 26 s.
Abbasova, E. İnsan ekologiyası: Bioloji və sosioloji
aspektlər /E.Abbasova .-B., 2005.-121 s.
Babaxanov, N.A. Təbii fəlakətlərin iqtisadi və sosial-
coğrafi öyrənilməsi /N.A. Babaxanov, N.A. Paşayev.-
B., 2004.-194 s.
“Ekologiya: Təbiət və cəmiyyət problemləri”:
Akademik Həsən Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr
olunmuş; Beynəlxalq elmi konfrans: Bakı, 8-9 noyabr
2007-ci il .-B.: Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2007.-
607 s.
Ekologiya və siyasət /tərtibçi müəllif fəl. elm nam.,
dosent Sevil Məmmədova.-B.: Azərbaycan, 1999.-24 s.
Ekoloji dərnək, klub və digər birləşmələrinin nümunəvi
tədris proqramları: Tədris vəsaiti /baş tərt. və red.
Respublika Elmi Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzinin
direktoru F.Əmirova .-B.,1999.-152 s.
Əliyev, T. Ekoloji menecment /T.Əliyev.-B.: Çinar-
Çap, 2006.-453 s.
Əliyev, H.Ə. Həyacan təbili /H.Ə.Əliyev.-B., 2002.-
175 s.
Məmmədov, Q.S. Azərbaycanın ekotik problemləri:
elmi, hüquqi, mənəvi aspektlər /Q.S.Məmmədov.-B.:
Elm, 2004.-377 s.
Məmmədov, T.S. Ekologiya /T.S.Məmmədov.-B.:Elm,
2003.-300 s.
Məmmədov, Q. Ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi
/Q.Məmmədov, M.Xəlilov.-B.: Elm, 2005.-879 s.
Məmmədov, Q. Ekologiya, ətraf mühit və insan
/Q. S.Məmmədov, M.Y.Xəlilov.- B.: Elm, 2006.- 608 s.
51
Nuriyev, S.Q. Ekologiya hüququ /S.Q.Nuriyev
Ə.V.Əhmədov.-B.: Qanun, 2003.-324 s.
Təhməzov, B. Azərbaycanın bioloji təbiət abidələri
/B.Təhməzov.-B.: Adiloğlu, 2004.-567 s.
* * *
Ayşa, Aida. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi
hesabat verdi /Aida Ayşa //Xalq qəzeti.-2006.-8 aprel.-
S.7.
Aslanova, R. Ekoloji problemlərin həllinə yeni
konseptual yanaşma /R.Aslanova //Azərbaycan.-2005.-
25 mart.-S.7.
Azərbaycanın təbiətini gələcək nəsillər üçün qoruyub
saxlamalıyıq, bu ulu öndərimizin bizə vəsiyyətidir
//Azərbaycan.-2006.-4 iyun.-S.6.
Babayev, A. Ətraf mühitin mühafizəsi işində
beynəlxalq əməkdaşlıq /A.Babayev //Ekoloji kənd
təsərrüfatı.-2006.-№10.-S.3-4.
Bağırov, H. Ekoloji tarazlığın təmini və təbii
sərvətlərdən səmərəli istifadənin tənzimlənməsi əsas
amalımızdır
/ H.Bağırov //Respublika.-2004.-29 oktyabr.-S.3.
Bağırov, H. Heydər Əliyev Azərbaycanda ekoloji
siyasətin və ekoloji konsepsiyanın yaradıcısıdır
/H.Bağırov //Xalq qəzeti.-2005.- 9 may.-S.3
Bağırov, N. Ətraf mühitin mühafizəsi və təbii
sərvətlərdən səmərəli istifadə konseptual yanaşma tələb
edir /H.Bağırov //Xalq qəzeti.-2006.- 9 noyabr.-S.3.
Bədəlov,Ə. Ətraf mühitin mühafizəsini gücləndirmək
naminə beynəlxalq əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi
vacibdir /Ə.Bədəlov //Xalq qəzeti.-2004.-17 oktyabr.-
S.8.
Cavadov, S. Təbiəti qorumaq hər birimizin vətəndaşlıq
borcudur: Ekologiya /Cavadov Ş. //Azərbaycan.-
2006.-25 avqust.-S.5.
52
Ekologiyanın qorunması xalqımızın sağlamlığının, milli
ideologiyamızın qorunması deməkdir: Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə ölkəmizdə ekoloji
vəziyyətin yaxşılaşdırılması məsələlərinə həsr edilmiş
müşavirə //Respublika.-2006.-5 iyul.-S.1-4.
Ekologiyanın qorunması xalqımızın sağlamlığının,milli
genefondumuzun qorunması deməkdir: Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə ölkəmizdə ekoloji
vəziyyətin yaxşılaşdırılması məsələlərinə həsr olunmuş
müşavirə: çıxışlar //Azərbaycan .-2006.-5 iyul.-S.2-4.
Əhmədov, Q. Ekologiya sağlam həyat tərzinin vacib
şərtidir /Q.Əhmədov //Azərbaycan.-2006.-29 sentyabr.-
S.5.
Əhmədoğlu, M. Gələcək nəsillər üçün qorumalıyıq…:/9
saylı Ekologiya və Təbii Sərvətlər şöbəsinin rəisi
Süleyman Məmmədovla söhbət /Ə.Əhmədoğlu //
Ədalət.-2006.-23 fevral.-S.4.
İbadov, K. Ekoloji mühitin qorunmasında uğurlu
nəticələr: Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin
2004-cü ilin yekunları barədə kollegiya iclası keçirildi
/K.İbadov //Respublika.-2005.-22 fevral.-S.4.
İbrahimov, T. Bir daha ekoloji problemlər haqqında
/T.Ibrahimov //Xalq qəzeti.-2007.-27 fevral.-S.7.
Qasımov, Ə. Ekoloji fəlakət: Ermənilərin Azərbaycan
təbiətinə vurduğu yaraların qarşısını onilliklər boyu hiss
edəcəyik //Azərbaycan ordusu.-2007.-16-17 mart.-S.3.
Məmmədov, E. Torpaqların yandırılması ermənilərin
Azərbaycana qarşı növbəti terrorudur: Ekoloji təcavüz
//Azərbaycan .-2007.-3 fevral.-S.7.
Təbiət ziyan vuranları cəzalandırır //Azərbaycan.-
2006.-17 dekabr.-S.4
Pənahov, İ. Zaqatalada Beynəlxalq Konfrans [Ekoloji
tərbiyə və ekoloji problemlər: Kitabxanaların rolu
mövzusunda /çıxışlar: A.Əsgərov, L.Məmmədova; T.
53
Kuznetsova, E. Çirisov, Z.Əliyev] /I.Pənahov
//Respublika.-2007.-5 iyun.-S.4.
Şamıyev, F. Ekoloji tərbiyə, ekoloji problemlər:
Kitabxanaların rolu: Zaqatalada eyni adlı mövzuda
Azərbaycan-Rusiya birgə Beynəlxalq Konfransı
haqqında /F.Şamıyev //Kino+.-2007.-1 iyun.-S.2.
Rus dilində
Rasporəжenie Prezidenta Azerbaydжanskoy Respubliki
ob utverжdenii «Plana kompleksnıx mer po uluçşeniö
gkoloqiçeskoy obstanovki v Azerbaydжanskoy
Respublike na 2006-2010 qodı» //Bakinskiy raboçiy.-
2006.-29 sentəbrə.-S.2.
Rasporəжenie Prezidenta Azerbaydжanskoy Respubliki
ob utverжdenii naüionalьnıx proqram otnositelьno
gkoloqii v Azerbaydжanskoy Respublike //Bakinskiy
raboçiy.-2003.-19 fevralə.-S.1
Zakon Azerbaydжanskoy Respubliki ob gkoloqiçeskoy
obrazovaniy naseleniə //Bakinskiy raboçii.-2003.- 4
fevralə.-S.1-2.
Aliev, T.N. Gkoloqiçeskaə obstanovka v
Azerbaydжane: Materialı XI Meжdunarodnoy
Konferenüii /T.N.Aliev.-Kiev, 2005 q.-S.100-105
* * *
Budaqov, B.A. Prirodnıe razruşitelьnıe əvleniə i ix
gkonomiçeskie posledstviə (na primere Respubliki
Azerbaydжan) /B.A.Budaqov, N.A. Babaxanov .–M.,
2002.-334 s.
Davıdova, S.L. Neftь i nefteproduktı v okruжaöщey
srede /S.L.Davıdova, V.İ.Tarasov.-M., İzd.RUDN,
2004.-456 s.
Gkoloqiə, nefteqazovovoqo kompleksa Tİ (Podred.
A.İ. Vladimirova, V.V.Remizova).-M.:Neftь i qaz,
2003.- 342 s.
54
Gnüiklopediə dlə detey: Gkoloqiə .-M.:Avanta, 2004.-
T.19.-444 s.
Xalilov, Ş.B. Vodoxraniliщa Azerbaydжana i ix gko-
loqiçeskie problemı / Ş.B.Xalilov.- B., 2003.-
310 s.
Xvan, T.A. Promışlennaə gkoloqiə /T.A.Xvan.-
Rastov-na Donu, 2003.- 320 s.
* * *
V Abşeronskom Naüionalьnom Parke budut sozdanı
usloviə dlə oxranı redkix vidov florı i faunı //Bakinskiy
raboçiy.-2005.-18 fevralə.-S.2.
Qadжi, İ. Abşeron vızıvaet k sostradaniö /İ.Qadжi
//Bakinskiy raboçiy.-2003.-27 maə.-S.4.
Leysan, L. Жiteli Sumqaita v opasnosti /L.Leysan
//Kaspiy.-2005.-25 noəbrə.-S.1-5.
Nabieva,O. Qəndжa-çay prosit o pomoщi /O.Nabieva
//Vışka.-2005.-25 noəbrə.-S.11.
İnternet
www.azecology.org
.
www.azenviron.aznet.org
www.azerbaijan.az
.
www.eco.gov.az
.
http://greenaz.aznet.org
.
www.science.az
www.nature.aznet.org
.
www.ecolex-az.org
55
MÜNDƏRİCAT
GİRİŞ………………………………………………….………………….....… 5
XRONOLOGYYA………………………….…………......………..….......….. 11
GÖRKƏMLİ ŞƏXSLƏR EKOLOGİYA HAQQINDA……………......…….. 14
EKOLOGİYA VƏ KİTABXANALARIN
QARŞISINDA DURAN VƏZİFƏLƏR…………………………..…..……... 18
EKOLOJİ TƏQVİM.......................................................................................... 35
EKOLOJİ GÜNLƏRiN YARANMA TARİXİ.................................................. 36
AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI MILLI MƏCLİSİNİN RATİFİKA-
SİYA ETDİYİ EKOLOJİ KONVENSİYALAR .............................................. 46
ƏDƏBİYYAT SİYAHISI………………………………….…………............ 56
56
EKOLOGİYA VƏ KİTABXANALARIN QARŞISINDA
DURAN VƏZİFƏLƏR
Nəşriyyat redaktoru:
T.Ağamirova
Korrektor:
Ş.Əhmədova
Ünvan: AZ-1000 Bakı ş., Xaqani küç.29
E-mail:
contact@anl.az
URL:
www.anl.az
M.F.Axundov adına Azərbaycan
Milli Kitabxanasının mətbəəsində
ofset üsulu ilə çap olunmuşdur.
Sifariş:20
Çapa imzalanmışdır:
Tirajı: 150
Pulsuz:
Dostları ilə paylaş: |