Microsoft Word dissertasiya-b?zi qida m?hsul ekoloji t?hluk t?dqiqi doc

62 

3.2. Keyfiyyət sisteminin müəssisədə tədqiqinin alqoritmi 

 

Müəssisədə buraxılan məhsulun təhlükəsizliyini təmin etmək üçün istehsalın 

bütün  mərhələlərində  XASSP  (HACCP)  sistemini  tətbiq  etmək  vacibdir.  Belə 

sistemi yaratmaq üçün şəkil 3.3 və 3.4 uyğun alqoritmi tətbiq olunmalıdır. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şə

kil 3.3. Sistemin tətbiqi alqoritmi 

 

Başlanğıc  

XASSP sisteminin yayılma sahəsinin təyini 

stehsal olunan məhsulun keyfiyyəti təhlükəsizliyi 

sahəsində siyasətin təyini 

XASSP sisteminin tərtibi üzrə işçi qrupunun 

yaradılması 

XASSP işçi qrupunun və müəssisə rəhbərliyinin 

təlimi 

Məhsul barədə məlumat  

stehsal barədə məlumat 

Təhlükələrin aşkarlanması 

Risklərin təhlili 

1

 

ş

lərin təşkili 

lkin məlumatın təşkili 

Nəzərə alınan təhlükəli 

amillərin seçimi 

---

63 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şə

kil 3.4. Sistemin tətbiqi alqoritmi, 2-ci hissə 

 

XASSP sisteminin tətbiqində və istehsalın işində böhranlı sınaq nöqtələrinin 

(BSN) təyini mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 

Alqoritmə görə BSN təyini üçün aşağıdakı əməliyyatlar aparılır: 

-

  risklər aşkarlanır və təhlil olunur; 

-

  BSN təyin olunur; 

-

  hər bir BSN böhranlı sərhədlər müəyyən edilir; 

-

  hər bir BSN üçün monitorinq sistemi tərtib olunur; 

-

  düzəliş hərəkətləri tərtib edilir; 

-

  daxili yoxlamalar üçün tədbirlər tərtib edilir; 

BSN təyini 

Hər bir BSN böhranlı sərhədlərin təyini 

Hər bir BSN üçün monitorinq sisteminin tərtibi 

Düzəliş hərəkətlərinin tərtibi 

XASSP sisteminin daxili yoxlamalarının həyata 

keçirilməsi  

XASSP sənədlərinin daxil edilməsi 

1

 

BSN seçilməsi 

Monitorinq  

darəetmə  

Son  

---

64 

-

  hər bir BSN üçün sənədləşdirmə siyahısı tərtib olunur. 

“Sevimli  Dad”  MMC  keyfiyyətli  işin  aparılması  üçün  biz,  ilk  növbədə  ilkin 

tapşırıqları və prioritetləri təyin etməliyik: 

-

  XASSP sisteminin yayılması sahəsini təyin etmək; 

-

  stehsal  olunan  məhsulun  keyfiyyəti  və  təhlükəsizliyi  sahəsində  siyasəti 

təyin etmək; 

-

  XASSP sisteminin tərtibi üzrə işçi qrupunun yaradılması; 

-

  XASSP işçi qrupu və rəhbərliyin təlimi. 

Bizim  məqsədimiz  müəssisədə  kəsmik  istehsalı  xəttində  XASSP  sistemini 

yaymaqdır.  Bu  sistemin  müəssisədə  tətbiq  edilməsi  üçün  ilk  növbədə  işçi  qrup 

müəssisə  tərəfindən  yaradılmaqla  bu  zaman  isə  istehsalatda  çalışan  texnoloqlar, 

sex rəisləri və operatorlar, laboratoriya əməkdaşları cəlb olunmalıdır.  şçi qrupun 

tərkibində  XASSP  sisteminin  effektiv  tətbiq  ediməsi  məqəsdi  ilə  bir  nəfər 

koordinator və texniki katib fəaliyyət göstərməlidir. 

XASSP  sisteminin  əsas  iş  prinsiplərindən  biri  də  istehsalda  nəzərə  alınan 

təhlükəli  amillərin  seçilməsidir.  Bu  zaman  böhranlı  sınaq  nöqtələrinin  aşkar 

olunması  üçün  mütləq  ümumi  qəbul  olunmuş  standartlara və müəssisənin  texniki 

şə

rtlərinə  söykənmək  olduqca  vacibdir.  Təəssüflər  olsun  ki,  Azərbaycanda  hələ 

XASSP sistemi və  SO 22000 hələ qəbul olunmayıbdır və bu sistemlərin tətbiqi ilə 

ə

sasən  Türkiyə  və  Rusiya  dövlətləri  və  onların  ölkəmizdə  olan  şöbələri  məşğul 

olur. 

XASSP  sisteminin  müəssisədə  işlənilməsi  üçün  aşağıdakı  mövcud 

məlumatları istifadə edirik: 

-

  standart “Kəsmik texniki şərt” AZS 089-2003; 

-

  XASSP  sistemi  əsasında  qida  məhsullarının  keyfiyyətinin  idarə  olunması 

DÜ ST P 51705.1-2001. 

Riskləri  qiymətləndirmək  üçün  biz  hər  potensial  amil  üçün  onun 

xarakterizəsini ifadə edən cədvəllər tərtib etmişik. 

Yuxarıda  qeyd  etdiyimiz  kimi,  bizim  tərəfdən  risklərin  qiymətləndirilməsi 

üçün  cədvəl  tərtib  edilməklə  təhlükələrin  xarakterizəsi  göstərilmişdir.  Təhlükələr 

---

65 

növünə  görə  bioloji  və  mikrobioloji  (bakterial),  fiziki  (kənar  əşyalar)  və  kimyəvi 

(ximikatlar, toksikantlar) olur. 

4  mümkün  qiymətləndirmə  variantları  əsasında  i  –  təhlükəli  amilin 

reallaşdırılması ehtimalı olacaqdır: 

1 – praktiki sıfıra bərabərdir; 2 – cüzi; 3 – kifayət qədər; 4 – yüksək (cədvəl 

3.1). 

Cədvəl 3.1 

stehsalda ehtimal olunan risklər, amil tipi 

№

 

Təhlükəli amil qrupunun adı və 

yaranma səbəbi 

Yayılma sahəsi. 

Təhlükə tipi, B 

və ya M/B, X,F. 

Təhlükə-

li amilin 

realizə 

ehtimalı 

Nəticə-

lərin 

ağızlığı 

BNN təyini 

üçün 

qeydiyyatın 

lazım 

olması 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

1.

  Südün yağ fraksiyasının dəyişməsi 

Südün yanıq dadı (hidroliz) 

Kəskin dad (doymamış yağ 

turşularının oksidləşməsi) 

Acı dad və spesifik ətir 

Mikrokokklar və streptokokklar 

Südün qəbulu 

B 

2 

2 

Bəli 

2.

  Südün natamam pasterizəsi 

Südün 

pasterizəsi 

B 

2 

2 

Bəli 

Avadanlığın keyfiyyətsiz 

yuyulması 

X 

1 

2 

Bəli 

3.

  Südün keyfiyyətsiz separasiyası 

Südün 

separasiyası 

B 

2 

1 

Xeyr 

Separasiya qurğusunun yuyucu 

vasitələrinin elementləri 

X 

2 

2 

Bəli  

4.

  Keyfiyyətli yuyulma 

Südün 

soyudulması 

X 

3 

2 

Bəli 

5.

  Suda parazit xəstəliklərinin 

törədiciləri, ağır metallar  

 

Mezofil aerob mikroorqanizmlər 

Mayanın 

gəlməsi: 

B 

3 

2 

Bəli 

Sodanın istifadəsi, keyfiyyətsiz 

yuyulma 

X 

1 

2 

Bəli  

Sexin tikinti materialları 

Tullantılar  

F 

1 

1 

Xeyr  

6.

  Suda ağır metalların mövcudluğu 

 

 

 

çməli suya nəzarət 

Kalsium 

xloridin əlavə 

edilməsi: 

B 

1 

2 

Bəli  

 

---