Microsoft Word D\335n ve d\326vlet elaqeler\335 as\375l
Yüklə 478,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
35
xatırlayaq, çünki Tanrı şübhə yoxdur ki, qarşımıza çıxan bu pisliklərlə bizi cəzalandırmaqdadır. Beləliklə, boyun əymə bizi səbirsizliyimizdən qurtaracaqdır. Düşünməliyik ki, pislikləri müalicə etmək bizim üstümüzə düşməz. Bizim üstümüzə düşən tək ş ey, bütün kralların ürək və fəaliyyətləri əlində olan Tanrının köməyini istəməkdir. 54 ” 99. Qurana görə bir şəxsin xüsusi və səlahiyyətli bir məqamda olması onun doğru davranacağı mənasına gəlməz. Düzgün davranmayan kim olur olsun, onun bu cür davranışı qəbul edilə bilməz. Güclü kral Firavun Musanın (a.s.) sözünə qarşı xalqına belə demişdi: “ Ey qövmim! Misirin hakimiyyəti məndə deyilmi? Bu çaylar mənim torpaqlarımın içində axmırmı? Görmürsüzmü?” “ Yoxsa mən bundan, daha nə demək istədiyini belə başa sala bilməyən bu düşükdən xeyirli deyiləmmi? ” (Zuhruf 43/51-52) Firavun dedi: Buraxın məni Musanı öldürüm; o da Rəbbini çağırsın görək. Çünki qorxuram o, sizin dininizi dəyişdirir vəya bu torpaqlarda qarışıqlıq(fitnə) çıxarır.” Musa belə dedi: Elə mən, hesab gününə inanmayan hər kibirlinin şərrindən, mənim də Rəbbim sizin də Rəbbiniz olan Allaha sığınıram.” (Mömin 40/26-27) Çünki Musa (a.s.) lazım olan hər xəbərdarlığı eləmiş, amma Firavun bütün bu xəbərdarlıqlara baxmayaraq zülmlə qarşılıq verməyə qalxmışdı. Hz.Musanın timsalında bütün bu siyasi fəaliyyətlərə qatılıb, səhv davranışlara əngəl olmaq üçün əlindən gələni eləməyin məcburi olduğunu göstərir. Amma teokratik sistem bunu qəbul etməz.
Buraya qədər izah edilənlər sünni məzhəblərin görüşüdür. Amma şiəlik ilə təriqətlər belə deyildir. randa şiənin mamiyyə qolu məşhurdur. ndi ran şiələrinin mövzu ilə əlaqəli görüşləri ilə təriqətlərin bəzi görüşlərinə baxaq.
a- Şiəlikdəki Teokratiya 100. rana hakim olan məzhəb şiəlikdir. Bu məzhəb dövlət başçısının kim olacağı xüsusunda otraya çıxan mübahisədən meydana gəlmişdir. Onlara görə imam, yəni dövlət başçısı Peyğəmbər (s.a.v.) tərəfindən təyin edilmiş olmalı və bütün günahlardan təmizlənmiş olmalıdır. lk şiələr bu şəxsin Hz. Əli olduğunda ittifaq etmişlər. Onlara görə dövlət başçılığı siyasi deyil dini bir məqamdır. Onların imamlıq yəni, dövlət başçılığı mövzusunda bəzi görüşləri belədir: “ mamlıq ancaq Allahdan nass ( yazılı bir əmir) ilə, yaxud o imamdan əvvəlki imamın onun imamətini açıq elan etməsi ilə təyin edilir. nsanların seçməsi ilə, istəməsiylə olmaz.
54 Jean Calbin, Avropada slami Düşüncələr Tarixi 2, Yeni Çağ, s.51. 36
nsanlar dilədiklərini imam olaraq təyin, yaxud dilədiklərini istehfa etdirmək səlahiyyətinə sahib deyillər. 55 ” Ş ianın mövzu ilə əlaqəli inancları belədir: “ mamın da peyğəmbər kimi içi, çölü, görünüşdə, daxildə, bütün çirkin və pis şeylərdən, doğumundan vəfatına qədər masun (qorunmuş) olduğuna inanılır. mam imamətdən əvvəl və sonra əsil, nəsil şərəfi yönündən ən uca və təmiz insan olub hər cür pislikdən, günahdan, xətadan, səhv iş görməkdən, unutmaqdan və hər cür düşük şeylərdən masundur. 56 ”
“ mamın peyğəmbər kimi, igidlik, kərəm, təmizlik, ədalət, hikmət və bütün üstünlüklər və yaxşı xasiyyət yönündən xalqın ən seçilmişi olması lazımdır və belə inanmaqdadırlar... mamın ilahi hökümlərə, ilahi maarifə, bütün elmlərə sahib olması peyğambər və yaxud özündən əvvəlki imamlar vasitəsilədir. Ən yeni şey haqqında da imam Allah Təalanın ona ehsan etdiyi qüdsi qüvvətlə, lazım olan şəkildə hökm edər, məsələni bütün şəkliylə qavrayır, bilir. Bir şeyə yönələrsə, onu bilmək istərsə, o şey haqqında ancaq həqiqəti bilir, səhv etməz, ş übhəyə düşməz, bu xüsusda əqli dəlillərə yaxud bülletenlərin bildirməsinə ehtiyac yoxdur. Biliyi tələb edincə daha da dərinləşir, daha da çoxalır...” “... mamlardan heç biri bir müəllimə getməmiş, hər hansı ədəbiyyatçıdan bir şey almamışdır...Heç biri bir məktəbə, mədrəsəyə getməmişdir. Belə olduğu halda onlara bir şey soruşulunca dərhal ən doğru cavabı verirlər. Dillərinə bilmirəm sözü gəlmədiyi kimi cavab vermək üçün düşünmələri yaxud cavabı bir müddət sonraya buraxmaları da görülməmişdir...” 57
“ Onların buyruqları Allahın buyruqlarıdır: Qadağanları Onun qadağalarıdır. Onlara itaət Allaha itaətdir. Onlara üsyan Allaha üsyandır. Onları sevən Allahı sevər. Onlara düşmən olan Allaha da düşmən olur. Onların əmirlərini rədd etmək caiz deyildir. 58 .” Bu görüşlər teokratiya ilə üst-üstə düşür. Əhli sünnətin bunları qəbul etməsi mümkün deyildir. Şiənin imamlar üçün dediyinin çoxunu ehli sünnət peyğəmbər üçün belə deməz. Çünki, Qurana görə Hz.Muhamməd eyni bizim kimi bir insandır. Bizdən fərqi Allahın elçisi olmasıdır. Allahu Təala bu barədə belə buyurur: “ De ki, mən də sizin kimi bir insanam. Mənə sizin tanrınızın bir tək tanrı olduğu vəhy edilir. Artıq kim Rəbbinə qovuşmağı ümid edirsə tezliklə yaxşı bir iş görsün və Rəbbinə ibadətdə heç kimi şərik qoşmasın.” (Kəhf 18/110) 103. Sünnilər dövlət başçılığını siyasi bir məqam sayarlar. Bu səbəblə dövlətlərini, slam adıyla deyil, Abbasi, Səlcuqlu və Osmanlı kimi adlarla qurmuşlar. Dörd xəlifə dövründə
55 Muhamməd Rıza əl-Müzəffər, Əqaidul- mamiyyə, Şiə nancları (Türkcəyə çevirən Abdulbaki Gölpinarlı) stanbul 1978, s. 50. 56 Şiə nancları ,s. 51. 57 Şiə nancları, s. 52-53. 58 Şiə nancları, s. 54. Yüklə 478,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|