Microsoft Word Az?rbaycan?n qeyri-neft sek dis doc
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
63
fəallaşdırılması, həvəsləndirilməsi mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi vacib əhəmiyyət kəsb edir. Müstəqil ekspertlər belə hesab edirlər ki, hazırda neft sektorundan əlavə ölkənin ixrac potensialı əsasən kənd təsərrüfatında bəzi mövqelərdə məhdudlaşır. Təəssüf ki, son 20 il ərzində ölkə ixracatçı kimi bütün mövqelər üzrə geriləyib. Avropa Yenidənqurma və nkişaf Bankının Azərbaycan üzrə “Transition Report 2011” adlı hesabatına əsasən ölkənin əsas məqsədlərindən biri kimi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi göstərilmişdir. Bankın proqnozlarında bildirilir ki, ÜTT-ə üzvlük prosesinin başa çatması və transsərhəd prosedurların sadələşdirilməsi bu məqsədə çatmaqda kömək edə bilər . Düzdür, Azərbaycan hələlik ÜTT-ə daxil olmaqda tələsmir, bu proseslərdə ehtiyatlılıq nümayiş etdirir. Bununla belə, geci-tezi dinamik, tarazlaşdırılmış, səmərəli iqtisadi sistem qurmaq, dünya ticarət sistemində və əmtəə bazarlarında bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi iştirak etmək üçün ÜTT-ə daxil olmalıdır, bu zəruri tələbatdan irəli gələn bir prosesdir. Tədqiqatçı Ə. Əliyev qeyd edir ki, ÜTT üzvlülüyünə qəbul olunmaq Azərbaycanın iqtisadi mühiti üçün də təsirsiz ötüşməyəcəkdir. Ona görə də bu proses qabaqlayıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi ilə müşahidə olunmalıdır. Bu tədbirlər sırasında milli bazarda Azərbaycan mallarının və xidmət sahələrinin çeşidinin artırılması və rəqabətqabiliyyətinin təmin olunması, beynəlxalq ticarət qaydalarının qəbul olunmasında və icrasında milli maraqlar baxımından iştirak imkanının əldə edilməsi, Azərbaycanın dünyada beynəlxalq ticarətin bərabər hüquqlu subyekti kimi daha yaxşı tanınması, xarici ticarətin tənzimlənmələrinin səmərəli modelləşdirilməsi, ixracda və idxalda dövlət tədarüklərinin ləğvi, xarici iqtisadi münasibətlərə çoxtərəfli yanaşma, nəhayət ixracın genişləndirilməsi, yəni onun coğrafi və əmtəə strukturunun diversifikasiyası və dərinləşdirilməsi tədbirləri yer almışdır.
Ölkə iqtisadiyyatının sabitliyi və xammal resurslarının ixracından asılılığı barədə narahatçılıq Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizlik konsepsiyasında da yer almışdır. Konsepsiyanın 3.8-ci bəndində ( qtisadi qeyri sabitlik) bildirilir ki, müstəqilliyin ilk illərində iqtisadi sistemə inteqrasiya ilə bağlı çətinliklər nəticəsində Azərbaycan Respublikası ötən əsrin 90 cı illərinin birinci yarısında ciddi iqtisadi böhran keçirmişdir. Buna baxmayaraq, Azərbaycan Respublikası bazar
64
iqtisadiyyatına keçməkdə israrlı olmuş, qapılarını xaricə sərmayələrə açmış və xüsusilə energetika sektorunda böyük uğurlar əldə etmişdir. Bununla belə, sürətlə artan neft və qaz gəlirlərindən həddən artıq asılılıq makroiqtisadi tarazlığı poza və beləliklə, ölkəni potensial qlobal və regional iqtisadi böhranların təsirinə qarşı müdafiəsiz vəziyyətə sala bilər. Bu amillər nəzərə alınmaqla, müstəqilliyin ilk dövrlərindən başlayaraq, neft-qaz sənayesi ilə bərabər, digər iqtisadiyyat sektorlarının inkişafına diqqət artırıldı. Ilk növbədə qeyri neft sektorunun ixrac potensialının tənzimlənməsi, qanunvericilik bazasının gücləndirilməsi, xarici ticarətin liberallaşdırılması və onun daha da dərinləşdirilməsi, ixrac nəzarətinin tənzimlənməsi və sairlər üzrə dövlət iqtisadi siyasəti gücləndirməklə yanaşı, bir sıra qanunlar qəbul olunmuş, Prezident Fərmanları verilmişdir. Xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqında Prezident Fərmanında qeyd olunmuşdur ki, məhsul ixracını stimullaşdırmaq üçün manatı digər valyutalara dəyişdirərkən respublikadan kənara məhsul satan istehsalçı müəssisələrə üstünlük verilsin . 1990-cı illərin ortalarından başlayaraq, tədricən ölkə iqtisadiyyatının sabitləşməsi proseslərinə başlanıldığı bir dövrdə, ixrac əməliyyatlarının (həmçinin idxal) tənzimlənməsi təsdiq olunmuşdur. Bu sənədə əsasən, ixrac əməliyyatları, ölkədə istehsal, emal, təkrar olunan malların ixracı, kreditlə ixrac əməliyyatları, konsiqnasiya yolu ilə ixrac əməliyyatları və müvəqqəti ixrac əməliyyatlarının prosedur qaydaları müəyyənləşdirilmişdir . Son 10 il ərzində də ixracın tənzimlənməsi, ixrac əməliyyatlarının qaydalarının təkmilləşdirilməsi, ixrac nəzarətinin səmərəliliyinin artırılması üzrə Qanun və Prezident Fərmanları verilmişdir." xrac nəzarəti haqqında" Qanunun tətbiiqi ixrac əməliyyatlarının sadələşdirilməsi, ixracın səmərəliliyinin artırılması proseslərini gücləndirmişdir. Ölkə Prezidentinin Fərmanı ilə AR-da idxal ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsi qaydalarının təkmilləşdirilməsi sahəsində əlavə tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi təmin olunmuşdur. Ixrac əməliyyatlarının sadələşdirilməsi, ixracın effektivliyinin artırılması, ixracın stimullaşdırılması, xarici ticarət fəaliyyəti iştirakçılarının ixrac əməliyyatlarını genişləndirməyə həvəsləndirilməsi, bu sahədə yerli və xarici investorların fəallığının artırılması məqsədilə, "AR-da xarici ticarətin daha da liberallaşdırılması haqqında AR Prezidentinin 1997-ci il 24 iyun tarixli 609 №-li 65
Fərmanı ilə təsdiq
olunmuş" Azərbaycan Respublikasında idxal-ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsi Qaydaları"na bir sıra dəyişiklilkər və əlavələr edilmişdir. Biz əvvəllərdə qeyd etmişdik ki, ölkənin iqtisadi siyasətində son illərdə qeyri- neft məhsullarının ixracının stimullaşdırılmasına dövlət dəstəyi gücləndirilmiş, sistemli yanaşma prioritet kimi qəbul olunmuş və bir sıra tənzimləyici, stimullaşdırıcı tədbirlər müəyyənləşdirilmiş, icra edilmiş və ya icra olunmaqdadır. AR Nazirlər Kabinetinin 2011-ci il 08 fevral tarixli Sərancamı ilə təsdiq olunmuş "2011-2013-cü illər üçün qeyri-neft məhsullarının ixracının stimullaşdırılmasına dair tədbirlər Planı"nda əsasən aşağıdakıların həyata keçirilməsi yer almışdır: − Xarici ticarət fəaliyyəti sahəsində daha əlverişli şəraitin yaradılması, bu sahədə dövlət tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi və yeni Qanun layihəsinin hazırlanması; − Gömrük qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi və ixrac prosedurlarının sadələşdirilməsi, müvafiq normativ hüquqi aktlara əlavə və dəyişikliklərin hazırlanması; − "Azərbaycanda xracın və nvestisiyaların Təşviqi Fondu"nun (AZPROMO) fəaliyyətinin qabaqcıl beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla təkmilləşdirilməsi; − Ixrac məqsədilə məhsulların istehsalının kreditləşdirilməsi üzrə mexanizmlərin hazırlanması; − Məhsul və xidmətlərin ixracının sığortalanması mexanizminin təkmilləşdirilməsi; − Ölkədən ixrac olunan xammal və yarımfabrikatların hazır məhsuladək istehsalının və ixracının stimullaşdırılması; − Sənaye zonalarının (sənaye klasterlərinin) və azad zonaların (sərhədyanı ticarət zonaları, azad liman zonaları və s.) yaradılması; − Potensial ixrac bazarı ölkələrində Azərbaycan ticarət evlərinin yaradılması; − Qeyri-neft məhsullarını ixrac edən sahibkarlıq subyektləri və onların istehsal etdiyi məhsullar, digər mühüm ixrac elementlərini özündə birləşdirən məlumatlandırma sisteminin formalaşdırılması və s . Bu sənədə daxil olmuş bir Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|