Microsoft Word Avtomobil muhazira

Avtomobil hәrәkәt tәrkiblәrinin tәsnifatı 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİNİN TİPLƏRİ 
 
Müasir avtomobillәrin böyük sayda model vә konstruksiyaları müәyyәn 
tiplәrә (vә ya siniflәrә) bölünә bilәr. Nәqliyyat vasitәlәrinin (NV) daha ümumi 
tәsnifatı onların tәyinatı ilә bağlıdır. Bu tәsnifat Beynәlxalq ISO 3833 standartında 
verilib. 
NV-nin bütün parkı mexaniki (mühәrrikli NV-lәri) vә yedәyә alına NV 
(qoşqu vә yarımqoşqular) bölünür. Mexaniki NV, yedәyә alınan qoşqu vә 
yarımqoşqu avtomobil qatarı adlanır. 
Keçiciliyә görә 
Yüksәk keçicilikli 
Artırılmış 
Adi keçicilikli 
Xüsusi 
Tәyinatına görә 
Sәrnişin 
Avtobuslar 
Minik 
avtomobillәri 
Qoşqulu 
Yarımqoşqular 
Qoşqular 
Yük 
Xüsusilәşdirilmiş 
Ümumi tәyinatlı 
Hәrәkәt tәrkibi 
Avtoqatarlar 
Avtomobillә 

---

6 
AİK BMT-nin qaydalarında qəbul olunmuş yol nəqliyyat vasitələrinin təsnifatı 
 
 
Kateqoriyanın 
işarәlәnmәsi 
Yarım- 
kateqoriyanın 
işarәlәnmәsi 
 
NV-nin tipi 
 
Tam kütlә, t 
Mühәrrikin 
işçi hәcmi, 
sm
3
 
Qeyd 
 
L 
L1, L2 
İki vә üç tәkәrli 
mühәrrikli NV 
Reqlament- 
lәşdirir 
50-yә qәdәr 
Mopedlәr 
L3 – L5 
İki vә üç tәkәrli 
mühәrrikli NV 
Reqlament- 
lәşdirilmir 
Mәhdudlaş- 
dırılmır 
Motosikllәr, 
motorolerlәr 
 
 
 
 
 
M 
 
 
М1 
Әn azı 4 tәkәri olan 
vә әn çoxu 8 
sәrnişin daşımaq 
üçün (sürücüdәn 
başqa) mühәrrikli 
NV 
 
 
Reqlament- 
lәşdirilmir 
 
 
Mәhdudlaş- 
dırılmır 
 
 
Minik 
avtomobillәri 
 
М2 
Hәminki, oturmaq 
üçün 8-dәn çox yeri 
olan (sürücü 
yerindәn başqa) 
 
5,0-ә qәdәr 
 
-“- 
 
Avtobuslar 
 
М3 
 
-“- 
5,0-dәn 
yüksәk 
 
-“- 
Avtobuslar, o 
cümlәdәn 
birlәşdirilmiş 
 
 
 
 
 
N 
 
N1 
Әn azı 4 tәkәri olan 
vә yük daşımaları 
üçün nәzәrdә 
tutulan mühәrrikli 
NV 
 
 
3,5-ә qәdәr 
 
Mәhdudlaş- 
dırılmır 
Yük 
avtomobillәri, 
xüsusi 
avtomobillәr 
 
 
N2 
 
 
-“- 
 
3,5-dәn 
yüksәk 12,0- 
ә qәdәr 
 
 
-“- 
Yük avtomo- 
billәri, 
avtomobil- 
dartqılar, 
xüsusi 
avtomobillәr 
N3 
-“- 
12,0-dәn 
yüksәk 
-“- 
-“- 
 
 
 
 
O 
О1 
Mühәrriksiz NV 
0,75-ә qәdәr 
-“- 
Qoşqu vә 
yarımqoşqular 
 
О2 
 
-“- 
0,75-dәn 
yüksәk 3,5-ә 
qәdәr 
 
-“- 
 
-“- 
 
О3 
 
-“- 
3,5-dәn 
yüksәk 10,0- 
ә qәdәr 
 
-“- 
 
-“- 
О4 
-“- 
10,0-dәn 
yüksәk 
-“- 
-“- 

---

7 
Yük avtomobillәri, qoşqu 
vә yarımqoşqular tәyinatına (universal, 
xüsusilәşdirilmiş vә xüsusi) vә tam kütlәsinә görә tәsnif olunur. 
Universal tәyinatlı 
avtomobillәr
, qoşqular vә yarımqoşqular aşmayan bortlu kuzova malik olub bütün 
növlü yüklәrin (maye olmayan) tarasız daşınması üçün istifadә edilir. 
İxtisaslaşdırılmış hәrәkәt tәrkibinә 
müәyyәn növ yüklәrin daşınması üçün nәzәrdә 
tutulan avtomobillәr, qoşqular vә yarımqoşqular aiddir. Xüsusi hәrәkәt tәrkibinә 
nәqliyyat işi üçün deyil, texnoloji әmәliyyatların yerinә yetirilmәsi üçün istifadә 
olunan avtomobillәr, qoşqular vә yarımqoşqular aiddir. Bu avtomobillәrdә 
tәyinatına görә xüsusi avadanlıqlar – yanğın söndürmә avadanlığı, avtokran, tәmir 
edәn emalatxanalar vә sairә yerlәşdirilir. 
SƏRNİŞİN HƏRƏKƏT TƏRKİBİ 
 
 
 
a) 
Şәkil 2. a – minik avtomobili; b − avtobus 
 
 
YÜK AVTOMOBİLLƏRİ HƏRƏKƏT TƏRKİBİ 
 
 
a) 
b) 
b) 

---

8 
c) 
Şәkil 3. a – universal; b – xüsusilәşdirilmiş; c – xüsusi yük avtomobillәri 
 
QOŞQU VƏ YARIMQOŞQULAR 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
b 
a 
 
Şәkil 4. a – qoşqu; b – yarımqoşqu 
Avtomobil hәrәkәt tәrkibi ümumi şәbәkәli yollarda hәrәkәt üçün nәzәrdә 
tutulan 
yol avtomobillәrinә
, ümumi şәbәkәli yollarda işlәmәk üçün nәzәrdә 
tutulmayan – 
yolsuzluq avtomobillәrinә 
bölünür. Müxtәlif yol şәraitlәrindә 
işlәmәyә uyğunlaşma dәrәcәsinә görә yol avtomobil nәqliyyatı adәtәn abad 
yollarda işlәmәk üçün nәzәrdә tutulan 
mәhdud intiqallı 
(adi 
keçicilik 
qabiliyyәtli) 
vә sistematik olaraq abadlaşdırılmamış şәraitdә vә ayrı-ayrı hallarda yolsuzluq 
şәraitindә işlәmәk üçün nәzәrdә tutulan 
tam intiqallı 
(artırılmış keçicilik 
qabiliyyәtli
) 
avtomobillәrә 
bölünür. 
Bütün avtomobillәr tәkәrlәrinin ümumi sayına vә aparan tәkәrlәrinin sayına 
görә düsturla qeyd olunur, haradakı birinci rәqәm – avtomobilin tәkәrlәrinin sayı, 
ikinci isә – aparan tәkәrlәrin sayı. Mәsәlәn 6×2 – bir oxu aparan ikioxlu avtomobil, 
6×2 – iki oxu aparan üçoxlu avtomobildir. 
Avtomobilin tәchiz olunmuş tam kütlәsi – doldurulmuş avtomobilin sәmәrәli 
yük, әlavә tәchizatlar, kabinәdә sürücü vә sәrnişinlәrlә birlikdә kütlәsidir. Yedәkçi 
avtomobillәr tam kütlәsinә vә әlavә olaraq yәhәrә düşәn buraxıla bilәn yükә görә 
tәsnif olunur. Bir oxlu yedәkçi avtomobillәr – öz kütlәsinә vә yarımqoşqunun tam 
kütlәsinә görә tәsnif olunur. Avtomobilin tam kütlәsi 1-ci vә 2-ci siniflәr üçün 0,25 

---

9 
ton hәddindә, yerdә qalan siniflәr üçün isә 1,0 ton artıq vә ya әskik olarsa onun 
sinfi saxlanılır.