Microsoft Word Avropa medeniyyeti metodiki vesait doc
Yüklə 227,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. Orta əsrl ər m əd əniyy əti 4.1. Q ərbi Avropa m əd əniyy əti
18 dəyişdi. Bütün bu proseslərin praktik nəticələri incəsənətin bütün növlərində özünü bədii formada göstərdi. Ellinizm dövründə klassik dövrdən fərqli olaraq nəzəriyyə, təcrübə və elmi texnika arasındakı fərq aradan götürüldü. Bu, xüsusilə, Arximedin (b.e.ə.287-212) yaradıcılığında özünü göstərdi. O, elmə hidravlik qanunun banisi kimi daxil oldu ki, bu da gələcəkdə nəzəri mexanikanın əsasını təşkil etmiş oldu. Bunlardan başqa, Arximed gələcək texnikanın inkişafına təkan verən vintvari nasos, müdafiə qurğuları, hərbi-döyüş atıcı maşınlarının konstruksiyalarını da vermişdi.
1. Azərbaycan tarixi I c. (Z.Bünyadov, Y.Yusifov). B., 1994 2. Tağıyev Ə., Əliyev Q. Kulturologiya. B., 1997, Dərs vəsaiti 3. Yusifov Yusif. Qədim şərq tarixi. B., 1990 Rus dilində 4. Алпатов. Всеобшая история исскуства. М-л, 1948 5. Арнольндов А. Введение в культурологию. М., 1998 6. БоннарА. Греческая цивилизация. тт. 1,2,3. М., 1992 7. БоннарА. Культура древнего Рима. М., 1985 8. Васильев Л.С. История религии Востока. М., 1988 9. Васильев Л.С. Цивилизации Востока. Вып.з., М., 1995 10. Васильев Л.С. История Востока. М., 1998 11. Джеймо. Римская цивилизация. 2000 12. Бонгард-Левин Г.М.Древнеиндийская цивилизация. М., 1980, 1993 13. Ерасов Б.С. Культура, религия и цивилизация на Востоке. М.,1999
19 14. Зелинский Ф.Ф. История античной культуры. СПБ., 1995 15. Каждан А.П. Византийская культура (Х-Х вв). М., 1997 16. Куманецкий К. История культуры Древней Греции и Рима. М., 1990 17. Лосев А.Ф. Очерки античного символизма и мифологии. М., 1993 18. Перкинс. Греческая цивилизация. М., 2000 19. Хук С.Г. Мифология ближнего Востока. М., 1991
20
4.1. Qərbi Avropa mədəniyyəti Təxminən 10 əsrlik bir dövrü əhatə Orta əsrlər Qərbi Avropa mədəniyyəti siyasi, iqtisadi və mədəni həyatdakı dəyişikliklər, incəsənətdə yeni cərəyan və üslubların yaranması ilə xarakterizə olunur. “Orta əsrlər” anlayışını ilk dəfə XV əsrdə talyan humanistləri öz yaşadıqları dövrü antik klassikadan ayırmaq üçün işlətmişlər. Sonralar bu termin Roma imperiyasının süqutundan ntibah dövrünədək olan bir mərhələni bildirməyə başladı. Məhz bundan sonra dünya tarixi Antik dövrə, Orta əsrlərə və Yeni dövrə bölündü. Maarifçilik dövründə bu mərhələyə maraq daha da artdı. Romantiklərin bu məsələyə münasibəti isə birmənalı olmadı. Yalnız XIX-XX əsrlər qərb sivilizasiyalarının böhranı dövründə alim-kulturoloqlar orta əsrlərin zəngin mədəniyyətini hərətərəfli öyrənməyə başladılar. V-XIV (bəzən XVI) əsrləri əhatə edən orta əsrlər dövrü feodal cəmiyyətinin yaranması, inkişafı və süqutu ilə əlaqədar olubadətən erkən orta əsrlərə (V-X ə srlər), klassik orta əsrlərə (XI-XIII əsrlər), bəzən isə feodalizmin daha uzun sürən regionlarında son orta əsrlərə (XIV-XVI əsrlər) bölünür. I dövr üçün Avropa xalqlarının formalaşması prosesi, Qərbi Avropa xristian mədəniyyəti tipinin yaranması, xristianlığın daha da möhkəmlənməsi və geniş yayılması xas idi. II dövr mədəniyyətinin mühüm hadisəsi – xristian dininin yayılması ilə ə laqədar bu dinin əsas atributu olan kilsələrin kütləvi tikintisi və nəticədə memarlıqda roman və qotika üslublarının bərqəarar olması idi. III dövr dahi Dantenin, Akvianlı Fomanın adları ilə bağlıdır. Bu dövrə həmçinin elm və təhsilin inkişafı, fəlsəfədə sxolastikanın əsas istiqamətə çevrilməsi xas idi.
21
Xristianlığın yalnız Kilsə formasında mövcud olması, əsas atributunun məhz Kilsə olması yeni memarlıq üslublarının – roman və qotikanın yaranmasına səbəb oldu. Avropa feoadal pərakəndəliyi şəraitində xalqları birləşdirən yeganə vasitə Katolik Kilsəsi oldu. O, müqayisəedilməz dərəcədə ideoloji və iqtisadi qüvvəyə malik idi. Qərbi Avropada roman üslubu dini dünyagörüşlü feodal cəmiyyəti şə raitində yetişir və vüsət alırdı. Roman incəsənətinin əsas növü olan memarlığın inkişafı Qərbi Avropada feodal dövlətlərinin yaranması və çiçəklənməsi, təsərrüfat fəaliyyətinin canlanması, mədəniyyət və incəsənətin yeni dirçəlişi dövründə başlamış monumental tikintilərlə bağlı idi. Qərbi Avropanın monumental memarlığı hələ barbar xalqlarının incəsənətində mövcud idi. Məsələn, Ravennada Teodorixin məqbərəsi (526-530), Karoliqlər dövrünün kilsə binalarından olan Axende Böyük Karlın saray kapellası (795-805). Roman memarlığınını sələfi məhz orta əsr Orta Avropasının feodal qəsrləri oldu. Qəsr tikintisi təcrübəsi sonralar monastr komplekslərinə keçdi ki, bunlar da şə hər-qalalar və ya əməlli-başlı qəsəbələrdən ibarət idi. stifadə olunmuş ədəbiyyat Azərbaycan dilində
1. Azərbaycan tarixi I c. (Z.Bünyadov, Y.Yusifov). B., 1994 2. Əliyev R. Azərbaycan VII-XIV əsrlərdə. B., 1980 3. Mahmud smayıl. Azərbaycan tarixi. B., 1997 4. Mehdiyev Niyazi. Orta əsrlər Azərbaycan estetik mədəniyyəti. B., 1986 5. Mədəniyyət, problemlər, perspektivlər. III h. B., 2002 6. Şükrov A. Kulturologiya dərslik. B., 1998
Yüklə 227,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|