21
vərəm əleyhinə kimyəvi terapiya ilə yanaşı qlükokortikosteroidlərin
təyini xəstəliyin simptomlarının daha tez itməsini və perikard
boşluğundan mayenin daha tez sorulmasını təmin edir.
Vərəm perikarditinin diaqnostikası
döş qəfəsinin icmal rentgenoqramı, divararalığının KT
müayinəsinə üstünlük verilməklə
exokardioqrafik müayinə
perikardial punksiya və perikardial mayenin müayinəsi
vərəm perikarditi üçün perikard mayesində hüceyrə
elementlərinin sayının artması və qlükozanın miqdarının
azalması səciyyəvidir
mikroskopik müayinənin müsbət nəticəsi səciyyəvi deyil
əkmə üsulu ilə VMB yalnız 25-50% hallarda aşkar olur
Vərəm perikarditinin müalicəsi
vərəm perikarditinin müalicəsi ACKV-nin digər formalarında
olduğu kimi aparılır (Cədvəl 3); müalicə rejimi: 2HREZ/4HRE (B)
80
VM-nin DD-si aşkarlandığı hallarda müvafiq müalicə sxemi
təyin olunur (Cədvəl 3)
yaşlı xəstələrə vərəm əleyhinə terapiya fonunda gündə 60 mq
prednizolon təyin olunur. Əgər perikardial ekssudatın miqdarı
azalarsa, 6-12 həftə ərzində dozanı tədricən azaltmaqla
prednizolonun qəbulu dayandırılır (A)
80
uşaqlarda prednizolonun tövsiyə olunan dozası 2 mq/kq
(maksimum 60 mq). Əgər perikardial ekssudatın miqdarı
azalarsa, 4-6 həftə ərzində dozanı tədricən azaltmaqla
prednizalonun qəbulu dayandırılır
xronik konstriksiya inkişaf edərsə, perikardın drenaj olunması və
ya perikardektomiya göstərişdir (C)
80
Sümük-oynaq sisteminin vərəmi
ACKV-nin klinik formaları arasında
sümük-oynaq sisteminin
vərəminə 35% hallarda təsadüf edilir. Ən çox onurğanın, sonra isə iri
oynaqların (bud-çanaq və diz) birtərəfli zədələnməsi və digər
sümüklərin osteomieliti müşahidə edilir
26
.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
22
Spinal zədələnmələr arasında onurğanın döş hissəsinin vərəm ilə
zədələnməsinə daha çox təsadüf edilir. Bir qayda olaraq infeksiya
fəqərələrin ön-daxili hissələrindən başlayaraq yaxında yerləşən
fəqərələrarası disklərə və qonşu fəqərələrin cisimlərinə yayılır. Bu da
öz növbəsində onların bir-birinə pərçim olmasına və onurğanın
əyilməsinə (gibbus) səbəb olur. Müalicə aparılmazsa və ya
diaqnostika gecikmiş olarsa, infeksiya ətraf toxumalara yayılır,
paravertebral və ya bel əzələləri nahiyəsində absesin əmələ gəlməsi
ilə nəticələnir. Xəstələrdə zədələnmiş nahiyədə ağrılar, ümumi
intoksikasiya əlamətləri müşahidə edilir. Çox vaxt onurğa beyninin
sıxılması nəticəsində paraplegiya inkişaf edir.
İri oynaqların vərəmi sümük-oynaq sisteminin vərəmləri arasında
təsadüfedilmə tezliyinə görə 2-ci yeri tutur. Ən çox bud-çanaq və diz
oynaqları zədələnir. Xəstəlik oynaqlarda şişkinlik, ağrılar, hərəki
pozuntularla səciyyələnir və yarımkəskin gedişata malikdir. Sümük
toxumasının osteomieliti bilək-tunel sindromu, tendovaginit, üz
sinirinin iflici kimi ağırlaşmalarla müşayiət olunur. Xronik hallarda
abseslərin və xarici irinli fistulların formalaşması mümkündür.
Ümumi simptomlar, adətən, müşahidə edilmir. Rentgenoqramlarda
ətraf toxumaların ödemləşməsi, osteoporoz və osteopeniya (sümük
toxumasının sıxlığının azalması), oynaqarası sahələrin daralması,
qığırdaq səthlərinin eroziyası təyin edilir. MRT müayinəsi sümük
toxuması və ətraf toxumaların vəziyyəti haqqında daha ətraflı
məlumat verdiyi üçün seçim metodu olmalıdır. Belə xəstələrin
əksəriyyətində ağciyərlərdə vərəmin qalıq əlamətləri müşahidə edilir.
Sümük-oynaq sisteminin vərəminin erkən diaqnostikası üçün
ümumi tibb şəbəkəsi həkimlərinin yüksək sayıqlığının olması
zəruridir. Onurğanın döş hissəsinin ləng gedişatlı osteomieliti
əlamətləri və ya iri oynaqların septik mono-artritləri zamanı qeyri-
spesifik bakterial infeksiyanı aşkarlamaq məqsədi ilə aparılan əkmə
müayinələri mənfi nəticə verdikdə ilk növbədə vərəmə şübhə
yaranmalıdır. Oynaqların punksiyası zamanı alınan sinovial mayenin
VMB-ni aşkarlamaq üçün əkmə üsulu ilə müayinəsi və biopsiya
materialının histoloji müayinəsi 80% hallarda müsbət nəticə verir
46
.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
23
Sümük-oynaq sistemi vərəminin diaqnostikası
Fəal ağciyər vərəmini inkar etmək üçün ağciyərlərin
rentgenoqrafiyası və bəlğəmin bakterioloji müayinəsi
Onurğanın, oynaqların və sümük-oynaq sisteminin digər
şöbələrinin rentgenoqrafik müayinəsi (MRT-yə və ya KT-yə
üstünlük verilməklə) (D)
80
Sinovial mayeni aspirasiya etməklə artrosentez və sinovial
toxumanın biopsiyası
Sitoloji müayinə, sinovial mayedə VMB-ni aşkarlamaq üçün
mikroskopik və əkmə üsulu ilə müayinə
Kazeoz qranulyomaları və ya onların spesifik elementlərini
aşkarlamaq məqsədi ilə sinovial bioptatın histoloji müayinəsi
Funksiyaedici fistulanın möhtəviyatının
VMB-yə mikroskopik və
kultural müayinəsi
Sümük-oynaq sistemi vərəminin müalicəsi
Sümük-oynaq sistemi vərəminin müalicəsi üçün müvafiq müalicə
rejimi təyin olunur: 2SHREZ/1HREZ/9HRE (B)
80
(Cədvəl 3)
VMB-nin DDV-si müəyyən edildikdə müvafiq müalicə rejimi
(
Cədvəl 3)
Cərrahi müalicə aşağıdakı göstərişlər əsasında təyin olunur:
abseslərin drenaj edilməsi
sümük toxumasının nekrotik hissələrinin kənar edilməsi
onurğa
sütununun stabilləşdirilməsi
onurğa beyninin dekompensasiyası və s.
Mərkəzi sinir sisteminin vərəmi
MSS vərəminin 3 əsas klinik forması ayırd edilir:
1.
baş beyin qişalarının iltihabı (vərəm meningiti) – bu forma,
adətən, beyin maddəsinin iltihabi prosesə cəlb olunması ilə
müşayiət olunur (meninqoensefalit)
2.
onurğa beyninin iltihabı (meninqomiyelit) – vərəm prosesi
inkişaf etdikcə həm beyin maddəsi, həm də beyin qişaları patoloji
prosesə cəlb olunur
3.
beyinin tuberkuloması
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.