Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun
variant
6/19
Cədvəl 6.4 ŞD2 Layihəsinin sahildəki sahələri daxilində və qonşuluqda torpağın tərkibi
- üzvi təhlil
Analit
Vahid
Boru kəmərinin quruya
çıxma hissəsi və dəhliz
ŞD2 Kondensat çəni
ŞD2 Genişlənmə
sahəsi
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
CNK
Yay CNK
mq/kq
<2 26.4
403 <2 10 49 <2 30 611
Alifatik EC6-8
mq/kq
<1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1
Alifatik EC8-10
mq/kq
<1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1
Alifatik EC10-12
mq/kq
<1 <1 <1 <1 10 11.9 <1 <1 <1
Alifatik EC12-16
mq/kq
<1 1.7 5.7 <1 13 16.2 <1 2 2.3
Alifatik EC16-35
mq/kq
<1 33.8 317 <2 5.2 14.9 <1 12 94.9
Aromatik EC5-7
mq/kq
<0.1 0.53 1.0 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
Aromatik EC7-8
mq/kq
<0.1 0.37 0.67 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
Aromatik EC8-10
mq/kq
<0.1 0.60 1.0 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
Aromatik EC10-12
mq/kq
<2 2.5 10.8 <2 <2 <2 <2 <2 <2
Aromatik EC12-16
mq/kq
<2 13.6 67.6 <2 <2 <2 <2 4 4.2
Aromatik EC16-21
mq/kq
<2 <2 <2 <2 <2 <2 <2 8 7.8
Aromatik EC21-35
mq/kq
<2 <2 <2 <2 <2 <2 <2 16 15.9
BTEX
Benzol mq/kq
<0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
Toluol mq/kq
<0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
Etilbenzol mq/kq
<0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
Yay ksilon
mq/kq
<0.02 <0.02 <0.02 <0.08 <0.08 <0.08 <0.08 <0.08 <0.08
PAK
Naftalin mq/kq
<0.5 1.8 8.2 <0.5 0.9 3.1 <0.5 1.6 9.5
Asenaftilen mq/kq
<0.5 1.0 2.6 <0.5 <0.5 <0.5 <0.5 2.0 2.8
Asenaften mq/kq
<0.5 1.0 2.8 <0.5 1.4 2.8 <0.5 3.3 14.5
Flüoren mq/kq
<0.5 4.2 18.2 <0.5 4.9 25.7 <0.5 10.0 53.1
Fenatrin mq/kq
<0.5 5.4 21.6 <0.5 2.5 17.8 <0.5 9.9 281
Antrasen mq/kq
<0.5 4.5 23.7 <0.5 <0.5 <0.5 <0.5 14.4 84.3
Flüoranten mq/kq
<0.5 1.7 4.9 <0.5 1.1 2.5 <0.5 4.3 68.3
Piren mq/kq
<0.5 2.7 8.4 <0.5 1.6 7.2 <0.5 3.7 64.9
Benzo(a)antrasit mq/kq
<0.5 1.9 9.2 <0.5 0.7 1.1 <0.5 7.5 29
Xrizen/Trifenilen mq/kq
<0.5 6.3
24.3
<0.5 2.8 7.7 <0.5 11.2
322
Benzo(b+j+k)fluora
nten
mq/kq
<0.5 5.4 19.9 <0.5 2.9 10.7 <0.5 5.1 56.3
Benzo(a)piren mq/kq
<0.5 1.6 5.8 <0.5 0.9 1.5 <0.5 2.8
15.7
Indeno(1,2,3-
cd)piren
mq/kq
<0.5 1.5 4.6 <0.5 1.0 2.8 <0.5 1.4 13.8
Benzo(qi)perilen mq/kq
<0.5 3.1 11.2 <0.5 1.8 8.9 <0.5 2.0 17.7
Dibenzo(a)antrasit mq/kq <0.5 1.4 4.6 <0.5 1.0 3.2 <0.5 1.0 6.7
Cəmi EPA 16 PAK
mq/kq
<0.5 24.8 102 4.5 13.8 32.7 <0.5 36 941
Fenollar
Cəmi Fenol
mq/kq
<0.03 0.3 0.6 <0.03 1.7 6.6 <0.03 1.1 5.0
Orta kəmiyyətlər analitik AeL-n yuxarıda olan bütün məlumat nöqtələrinin orta riyazi qiymətidir
Qalın yazılmış dəyərlər tətbiq olan limit dəyərlərindən yüksəkdirlər - Əlavə 6E
istinad edin
Cədvəl 6.3-də göstərilir ki, torpağın tərkibində metal və metalloid konsentrasiyalarına ŞD2
layihəsinin quruda olan ərazilərində davamlı şəkildə rast gəlinir. Əlavə təhlillər göstərdi ki,
nəticələr bölgə boyu daha geniş ərazidən toplanmış toz və torpaq tərkibinə dair verilənlərlə
eynidir. ŞD2 Layihəsinin qurudakı sahələrində qeydə alınmış konsentrasiyaların kəmiyyəti
nisbətən yüksək sayılsa da (yəni arsen və dəmir), bunun səbəbi
çirklənmənin nəticəsi deyil,
mineralların təbii geoloji vahidlər daxilində havanın təsirinə məruz qalması hesab olunur.
ŞD2 layihəsinə aid ərazilərdə adi hallarda üzvi çirklənmə qeydə alınmasa da, torpaq
nümunələrinin kiçik nisbətində artmış səviyyədə cəmi neft karbohidrogenlərinin (CNK), o
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/20
cümlədən polisiklik aromatik karbohidrogenlərin (PAK) yüksək konsentrasiyaları aşkar
edilmişdir.
ŞD2 kondensat çənləri ərazisində nümunələrin əksəriyyətində alçaq konsentrasiyada NKÜM
qeydə alınmış və yer səthindən 1 m aşağıda (ysa) BH69-da maksimum 40 mq/kq təşkil
edilmişdir. PAK, benzol və toluen etilbenzol və ksilen (BTEX) konsentrasiyası çox aşağı
olmuşdur. Fenol konsentrasiyaları aşkar edilməyən səviyyədən 3.3 mq/kq-a qədər dəyişir. Bu
üzvi çirkləndiricilərin mənbəyi suyun həmin ərazidə və qonşu sahələrdə uzun zamandır
texnoloji su gölməçələrinin sızması hesab olunur, lakin bu suyun yayılması geoloji şəraitlərlə
məhdudlaşacaq.
Başqa yerdə NKÜM konsentrasiyaları aşağıdır və ancaq iki nümunədə 100 mq/kq-dan artıq
konsentrasiya qeyd edilmişdir: BH84 ŞD2 Genişlənmə ərazisi daxilində ysa 1-2m və ŞD2
boru kəməri dəhlizi ərazisində MBH25 ysa 2-8m. Bu sahələrdə karbohidrogen yüksək
molekulyar çəkiyə malikdir (bu, keçmiş çirklənmələrin hava təsirinə məruz qaldığını göstərir)
və yüksək səviyyədə lokallaşmışdır. Ona görə də bu çirklənmənin paylanması potensialı az
təxmin olunur.
Əldə olan məlumatlara əsasən, ŞD2 layihəsinin quruda olan ərazilərində keçmiş
karbohidrogen çirklənməsinin naməlum sahələrinin
ola biləcəyi təxmin olunur, lakin onların
geniş ərazidə olması, yaxud nəzərəçarpacaq dərəcədə səyyar olacağı ehtimal edilmir.
Həssaslıq
Tədqiqatlar göstərmişdir ki, ŞD2 layihəsinin quruda olan ərazilərində rast gəlinən metal və
metalloid konsentrasiyaları bu bölgə üçün tipikdir.
Üzvi analitlərin konsentrasiyaları çirklənmənin geniş yayılmış hadisə olmadığını göstərir.
Bununla belə, keçmiş çirklənmələr nəticəsində karbohidrogenlərin yüksək konsentrasiyası
torpağın həddindən artıq lokallaşdırılmış sahələrində mövcuddur. Çirkləndiricilərin paylanması
torpağın aşağı keçiriciliyi ilə məhdudlaşsa da, fiziki dağılma nəticəsində səyyar ola bilər.
Səth torpaqlarının aşağı keyfiyyətli və qıt bitki örtüyünə malik
olduğu hesab olunur və bitki
örtüyünü mal-qara otlayır. ŞD2 boru kəmərinin təklif olunan dəhlizinin keçdiyi bataqlıq
sahəsinin otlaq üçün əhəmiyyəti məhduddur (məskunlaşma sahələrinə aid xassələr üçün
Bölmə 6.4.5.1-ə istinad edin)
6.4.4 Qrunt
sularının və səth sularının keyfiyyəti
6.4.4.1 Qrunt
suları
Səthi laylar,
ümumiyyətlə, nəzərəçarpacaq qalınlıqda az keçiriciliyə malik mənbələrdən və
palçıq vulkanı gillərindən (Vahid 1 - 3) ibarətdir ki, onlardan su pis keçir. Ona görə də dayaz
qrunt suları bu layda nadir tikişlərdə və ya daha yüksək materiallardan
ibarət olan linzalarda
gözlənilir və belə hesab olunur ki, ayrı-ayrı hissələrdən ibarətdir.
Geniş yayılmış dayaz qrunt sularının olmaması ŞD2 layihəsinin sahil ərazilərindən və daha
geniş qonşuluğundan alınmış monitorinq məlumatları ilə təsdiq edilmişdir. Monitorinq
quyularında (yerləri Şəkil 6.6-da göstərilir), ümumiyyətlə, çox az qrunt suları qeyd edilmiş,
yaxud aşkar edilməmişdir
Qrunt suları ŞD2 Genişlənmə sahəsində quraşdırılmış quyu lülələri daxilində rast
gəlinməmişdi Bu quyu lülələri ümumiyyətlə yer səthindən 8-15m aşağıya (ysa), Blok 2
torpağına uzanır, bəziləri təxminən 40 m ysa keçmiş və Blok 3 torpaqlarına daxil olmuşdur.
Təklif olunan ŞD2 boru kəməri dəhlizi sahəsində qrunt sularına ancaq səthə yaxın 2-ci
Blokunda və/yaxud bataqlıq ərazisi daxilində səthi sulardan qidalanan sahil çöküntü
torpaqlarında rast gəlinmişdir. Bu ərazidə qrunt sularının dərinliyi az olub (1-3m ysa).
Təklif
edilən ŞD2 boru kəməri dəhlizində yerləşən və dərinliyi bəzi hallarda 40m ysa-a çatan
quyularda qrunt suları aşkar edilməmişdi. Bununla belə, gizli qrunt suları ŞD2 boru kəmərinin