Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf
mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun
variant
6/8
Tarix
Tədqiqatın adı
Tədqiqatın
S/S
2008 Səngəçal körfəzinmdə çöküntü və plankton tədqiqatları CS
020
2008 Azərbaycanda Səngəçal körfəzində dəniz otunun xəritəsi CS
021
2008 Səngəçal körfəzində balıqların
monitorinqi
CS 022
2009 Səngəçal körfəzində balıqların monitorinqi
CS 023
2010
Səngəçal Körfəzində ətraf mühitin tədqiqatı CS
024
Dənizdə tədqiqatlar - ŞD Müqavilə sahəsi
1998
ŞD Müqavilə sahəsində dəniz dibinin ilkin tədqiqatı MS
001
2000
ŞDX-1 quyusunda qazma işlərindən sonra dəniz dibinin tədqiqatı MS
002
2001
Şahdəniz Mərhələ 1 Platforması və ilkin tədqiqatları MS
003
2001
ŞD Müqavilə sahəsində boru kəməri boyu dəniz dibinin tədqiqatı MS
004
2001
ŞD Alfa platforması ərazisində ilkin vəziyyət üzrə bentik tədqiqat MS
005
2002
ŞDX-3 qazmadan sonra quyunun monitorinqi üzrə tədqiqat MS
006
2005
ŞDX-4 ilkin vəziyyət üzrə bentik tədqiqat MS
007
2005,
2007
ŞD Alfa platformasında
bentik tədqiqat
MS 008
MS 009
2005,
2007
ŞD Müqavilə sahəsində regional suyun keyfiyyətinin/planktonun tədqiqatı
MS 010
MS 011
2006
ŞDX-5 ilkin vəziyyət üzrə bentik tədqiqat MS
012
2008
ŞDX-6 (ŞQ1) ilkin vəziyyət üzrə bentik tədqiqat MS
013
2008
Şahdəniz regional mühitin tədqiqatı MS
014
2009
WF1 ilkin vəziyyətin tədqiqatı MS
015
2009
Şahdəniz regional mühitin tədqiqatı üzrə hesabat, 2009
MS 016
2011
Şahdəniz Mərhələ 2 Cənub-şərqi manifold yerinin ətrafında mühitin tədqiqatı MS
017
2011
ŞD2 Bravo Platforması kompleksi ətrafında ətraf mühitin tədqiqatı -
hesabat
hazırlanmaqdadır
MS 018
2011
ŞD2 Şimal-şərqi manifold sahəsinin ətrafında ətraf mühitin tədqiqatı -
hesabat
hazırlanmaqdadır
MS 019
2011
ŞD2 Cənub-qərbi manifold sahəsinin ətrafında ətraf mühitin tədqiqatı -
hesabat
hazırlanmaqdadır
MS 020
Dəniz sahəsinin tədqiqatı - boru kəməri
2006
AÇG Boru kəmərinin quraşdırılmasından sonra tədqiqat MS021
2008
AÇG Boru kəmərinin tədqiqatı MS022
2010
AÇG Boru kəmərinin tədqiqatı MS023
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/10
6.3 Fiziki
mühit
6.3.1 Seysmiklik
Avrasiya kontinental şelfinin bir hissəsi olan Xəzər regionu Ərəbistan və Hindistan kontinental
şelfləri ilə toqquşan tava sərhədinə malikdir. Bu, şimala doğru uzanan Avrasiya ilə cənubdakı
sahilləri formalaşdıran Afrika və Hindistan arasında yerləşən okeanın (Tetis) parçalanmasına
gətirib çıxarmışdır. Alp, Qafqaz və Qaraqorum/Himalay sıra dağları bu qədim okeanda və
okeanın ətrafında qabarma süxurlarından təşkil olunub. Platformaların bir-birinə doğru
hərəkəti, adətən, nisbətən daha yüksək seysmik fəallıqla əlaqədardır,
zəlzələlər və vulkanik
proseslər ilə müşayiət olunur
Cənubi Xəzər ərazisi Rusiya platformasının bir hissəsi kimi Skif mikro-platformasına, Turan,
İran və Kiçik Qafqaz platformalarına və eləcə də Cənubi Xəzər mikro-platformasına aid edilir.
Cari neotektonik (ən son) proseslər Xəzərdə bu platformaların bir-birinə doğru ildə 1.8 sm
hərəkətinə gətirib çıxarır.
3
Platformaların bir-birinə doğru hərəkəti, ümumiyyətlə, nisbətən
daha yüksək seysmik fəallıqla əlaqədardır. 1842-ci ildən bəri Azərbaycanda Rixter
cədvəli
üzrə 6.0 baldan yuxarı beş zəlzələ baş vermişdir, bunlardan ən sonuncusu 25 noyabr 2000-ci
ildə baş verdi və episentri Bakıdan şərq, şimal-şərqə doğru 30 km məsafədə yerləşən bu
zəlzələnin gücü 6.5 bal təşkil etmişdir.
6.3.2 İqlim
1977-ci ildən 2000-ci ilədək olan iqlimə dair məlumatlar (küləyə və yağıntılara dair məlumatlar
istisna olmaqla) Səngəçaldan təxminən 25 km cənubda yerləşən Ələt ərazisindəki meteoroloji
stansiyadan əldə edilmişdir.
6.3.2.1 Temperatur
Quruda yerləşən Səngəçal ərazisi 14,4 dərəcə Selsi (°C) illik
orta temperatura malik isti,
yarımsəhra çöllük kimi təsnif olunur. 1977-2000-ci illər arasındakı müddət ərzində iyul ayı ilin
ən isti ayı olmuşdur, 23 illik orta temperatur göstəricisi 26,4°C təşkil etmişdir Yanvar isə ilin ən
soyuq ayıdır, orta temperatur göstəricisi 0°C-dir. Ən kəskin temperatur göstəriciləri -16°C və
+41°C təşkil etməklə, tarixən müvafiq olaraq yanvar və iyul aylarında qeydə alınmışdır.
6.3.2.2 Yağıntılar
Qurudakı Səngəçal ərazisi Azərbaycanda ən quraq yerlərdən biridir. Yağıntılara dair məlumat
Ələt, Bakı və Maştağadan toplanılmışdır. 1992 – 2006-cı illər arasında Bakıda illik yağıntının
orta göstəricisi 263 mm təşkil etmişdir. 2002 – 2006-cı illər arasında Bakıda ən yüksək aylıq
yağıntı 184 mm təşkil etmişdir. Oktyabr – fevral ayları yağmurlu aylar hesab olunub,
ayda orta
hesabla 41 – 79 mm yağıntı baş verir; iyul – avqust ayları isə daha quraq aylar hesab
olunmaqla bu aylarda orta hesabla ayda 1 – 5 mm yağıntı düşür.
Cədvəl 6.2 2002-2006-cı illərdə Bakı meteoroloji stansiyasından alınmış yağıntının aylıq orta
göstəricisini əks etdirir.
Cədvəl 6.2 Orta aylıq yağıntı göstəriciləri (Bakı) 2002 – 2006-cı illər
Y
F
M A M
İ
İ
A
S
O N
D
Orta aylıq yağıntı (mm)
41 43 25 31 20 10 5 1 24 46 46 79
6.3.2.3 Külək
Səngəçal körfəzindəki külək rejiminin yerli isti hava axınları ilə hərəkətə gətirilən küləklər
sistemindən ibarət olduğu qəbul edilsə də, o, bütövlüklə Abşeron yarımadasındakı külək rejiminə
uyğundur. Yerli sistemin təsirləri ən çox dənizdə buxta daxilində özünü
büruzə verməklə səhərin
erkən saatlarında zəif küləyin (1m/s - 2m/s) əsməsi ilə nəticələnir və sonra isə dayanır və ilin
3
Karabanov, Geologiya İnstitutu,
şəxsi şərh.