Cədvəl 2.
Möhkəmləndirici liflərin xassələri
Lifin materialı
T
ər
,
0
C
Xüsusi çəkisi,
q/sm
3
E, MPa
Lifin diametri,
mkm
Şüşə orta qiymətlər
SiO
2
Al
2
O
3
ZrO
2
Qrafit
Bor
SiC
Volfram
Molibden
Polad məftil
Berillium
Sapaoxşar kristallar (bığlar)
Al
2
O
3
SiC
Si
3
Ni
4
Qrafit
800
1660
2040
2650
3650
2300
2690
3410
2620
1400
280
2040
2690
1900
3650
2,58
2,19
3,15
4,84
1,5
2,63
4,09
19,4
10,2
7,74
1,83
3,96
3,18
3,18
1,66
4300
5950
2100
2100
2450
2800
2100
4060
2240
4200
1290
21000
21000
14000
19900
870
730
1750
3500
2100
3850
4900
4130
3640
2030
2450
4340
4900
3850
7140
10
35
-
-
5
102
76
13
25
13
27
3-10
1-3
-
-
METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Cədvəl 3.
Metal matrisada kompozisiya materiallarının mexaniki xassələri
Cədvəl 3–də bəzi lifli kompozisiya materiallarının xassələri verilmişdir.
Material
E, MPa
MPa
Bor-Alüminium
(BKA-1Л)
Bor-Maqnezium
(BKM-1)
Alüminium-Qrafit
(BKУ-1)
Alüminium-Polad
(KAC-1A)
Nikel-Volfram
(BKH-1)
1300
1300
900
1700
700
600
500
300
350
150
220
220
220
110
-
500
590
450
370
-
84,6
100
100
24,4
-
METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Dispers möhkəmləndirilən kompozisiya materialları.
Lifli kompozisiya mate-
riallarınndan fərqli olaraq dispers möhkəmləndirilən kompozisiya materiallarında əsas yük
götürən element matrisadır. Bu zaman dispers hissəciklər matrisada dislokasiyanın hərəkətini
müəyyən qədər ləngidirlər. Matrisada həll olmayan torium, hafnium, ittrium oksidlərindən
və həmçinin az tapılan elementlərin mürəkkəb oksidlərindən möhkəmləndirici fazalar kimi
istifadə etdikdə alınan kompozisaiya materialının möhkəmliyi
(0,9-0,95)T
ər
temperatura
qədər saxlanılır. Məhz buna görə də kompozisiya materiallarından odadavamlı material kimi
istifadə edirlər. Dispers möhkəmləndirilmiş kompozisiya materiallarını texnikada tətbiq edi-
lən metal və ərintilərəsasında hazırlamaq olar.
Alüminium əsaslı dispers möhkəmləndirilən
САП
1
ərintiləri geniş tətbiq olunur-
lar.
САП
– alüminium əsaslı matrisadan və
Al
2
O
3
dispers hissəciklərdən ibarətdir.
САП
ərintisində
Al
2
O
3
miqdarı
6-9%-
dən
(САП -1) 18-23%
-dək
(САП -4)
ola bilər.
Dispers möhkəmləndirilən kompozisiya materiallrının işlək temperaturu və həmin
temperaturda saxlama müddəti artdıqca, onların möhkəmsizləşməyə qarşı müqaviməti lifli
kompozisiya materialınkına bərabər olur.
Kompozisiya materiallarının tətbiq sahəsi çox genişdir. Belə ki, bu materiallardan
təyyarələrin ağır hissələrini –örtükləri, lönjeronları, nervyurları, panelləri, mühərriklərdə -
kompressor və turbinlərin pərlərini; kosmos texnikasında –aparatların qızmış güc konstruk-
siyalarını, sərtlik tələb olunan elementlərini; avtomobil sənayesində -kuzovları, ressorları,
bamperləri; dağ – mədən işlərində -qazma alətlərini, kombayn hissələrini; mülki tikintidə-
körpülərin, hündür tikililərin hissələrini və s. hazırlayırlar.
|
