I/1,
, 1,
/, III/ ,
, zz,
olur.Müstəvilərin oxlardan ayırdıqları parçaların əsas qiymətləri: I müstəvidə 1,0,0;
II
müstəvidə
0,1,0 və III
müstəvidə
0,0,1
olacaqdır.Bunlar müstəvilərin indeksləri olub, uyğun
olaraq
(100), (010), (001)
kimi işarə olunurlar.
Şəkil 5Ç və 5D-də
kub qəfəsdə oktaedr
(111)
və rombik dodekaedr
(110)
müstəviləri göstərilir.
Şəkil 5E-də
koordinat oxlarını
x=a/3; y=1a; z=a/2
(burada
a-
qəfəsin parametridir)
nöqtələrində kəsən müstəvinin
Miller
indeksi
(312)
–dir. Çünki burada əks qiymətlər
3,1,21
olacaqdır.
Bilirik ki kristal qəfəsin müxtəlif müstəvilərində və istiqamətlərində atom sıxlığı ey-
ni deyildir. Odur ki kristalın müxtəli istiqamətlərində xassələr də müxtəlif olur. Kristalda xas-
sələr istiqamətdən asılı olaraq kəskin dəyişir. Bu hal
anizotropiya
adlanır. Anizotropiya kris-
tallara xas olan xarakterik xüsusiyyətdir.
Metal isə bütövlükdə çoxlu miqdarda nizamsız yerləşmiş kristallardan –polikristallik
quruluşdan ibarətdir. Metalda hər bir kristal sərbəst istiqamətləndiyindən, istənilən səmtdə
təqribən bərabər miqdarda müxtəlif istiqanətlərə yönəlmiş kristallar olur. Nəticədə hər bir kris-
talın xassəsinin istiqamətindən asılı olmasına baxmayaraq materialın xassələri bütün istiqa-
mətlərdə eyni olur. Buna
kvaziizotropiya ( yalançı izotropiya)
deyilir
.
ANİZOTROPİYA
KRISTALLAŞMA PROSESININ MEXANIZMI ,ONA
TƏSIR EDƏN AMILLƏR.
Kristallaşma mürəkkəb proses olub, bir sıra amillərdən asılıdır. Hələ
1878
–ci ildə D.K.Çernov
polad külçəsinin strukturunu öyrənərkən göstərmişdir ki, kristallaşma prosesi iki elementar hissədən
ibarətdir. Birinci proses maye metalda kristal mərkəzlərinin yaranmasından, ikinci proses isə bu
mərkəzlərin inkişaf edərək böyüməsindən ibarətdir. Hər iki proses eyni zamanda baş verir və nəticdə
maye metal kristallaşır. Kristal mərkəzlərinin yaranmasının və böyüməsi prosesinin modeli şəkil 1-də,
kristallaşmanın miqdarı isə şəkil 2-də kinetik əyri ilə göstərilmişdir.
Şəkil 1. Kristallaşma prosesinin modeli
Metallurgiya və Metalşünaslıq kafedrası
.
v
v
C
V
C
V
C
V
C
V
v
v
1 san
2 san
3 san
4 san
5 san
6 san
7 san
Şəkil 1-dəki modeldən görünür ki, birinci saniyədə mayedə
Dostları ilə paylaş: |
