Kənd təSƏRRÜfati hazırkı durum və gələcək inkişaf potensialı fao-türkiyə Tərəfdaşlıq Proqramı çərçivəsində və Azərbaycan Respublikasının
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
iv 5. İxrac bazarının təhlili .......................................................................... 67 5.1. İxrac bazarlarında kənd təsərrüfatinın rolu ................................. 67 5.2. Orqanik məhsullar potensial ixrac mənbələri kimi ...................... 70 6. Prioritet bitkilər/regionlar üzrə orqanik məhsul istehsalının üstünlüyü ........................................................... 75 7. Yekun və tövsiyələr ............................................................................ 83 İsti̇nadlar .................................................................................................. 87 v Cədvəllərı̇n sı̇yahisi 1. Azərbaycanda torpaq istifadəsi ........................................................ 11 2. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahələri (1,000 ha), bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə ................................................ 12 3. Azərbaycanın su ehtiyatları .............................................................. 13 4. Azərbaycanda üzüm istehsalı (1985-2015) ...................................... 14 5. Azərbaycanda ümumi orqanik torpaq sahəsi və yabanı məhsul yığımı üzrə fəaliyyətlərin bölgüsü (2015) ................. 27 6. 2012 və 2014-cü illərdə Azərbaycanda becərilmiş və orqanik kimi sertifikatlaşdırılmış əsas məhsullar ......................... 27 7. Azərbaycanda bitkiçilik məhsullarının istehsalı (min ton) ................ 49 8. Tərəvəzin növləri üzrə əkin sahəsi (min ha) ..................................... 49 9. Meyvə və giləmeyvə: əkin sahəsi, ümumi yığım və məhsuldarlıq ... 50 10. Kənd təsərrüfatı heyvanları (min baş) .............................................. 50 11. Azərbaycanda orqanik kənd təsərrüfatı torpaqları və onların Asiya qitəsində payı ........................................ 51 12. 1990-2015-ci illər aralığında Azərbaycan əhalisi ilə bağlı göstəricilər .......................................................................... 57 13. Kənd təsərrüfatı məhsulları üçün topdan və pərakəndə satış bazarlarının sayı ............................................................................... 59 14. 2014-cü il üzrə Azərbaycanın 10 əsas ixrac məhsulları .................... 67 15. İxrac məhsulları və onların (min ABŞ dolları ilə) həcmi .................... 68 16. Məhsullar üzrə ixrac bölgüsü, faiz .................................................... 68 17. Azərbaycanın ixrac etdiyi kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları, idxal edən ölkələr ................................................ 69 18. İdxal məhsulları və onların ABŞ dolları ilə həcmi, min dollarla (cəm milyard dollarla) ...................................................................... 69 19. Məhsullar üzrə idxal bölgüsü, faiz .................................................... 70 20. İqtisadi regionların 2001-2014-cü illər üzrə seçilmiş məhsulların orta məhsuldarlıq göstəriciləri, 100 kq/ha ................... 75 21. İqtisadi regionların 2001-2014-cü illər üzrə çoxillik bitkilərin orta məhsuldarlıq göstəriciləri, 100 kq/ha ........................ 76 22. Fındıq istehsalı, tonla ....................................................................... 77 23. Nar istehsalı, tonla ........................................................................... 78 24. İqtisadi rayonlar üzrə bitkiçilik və heyvandarlıq məhsulları ............. 78 vi Təsvı̇rlərı̇n sı̇yahisi 1. Azərbaycanın xəritəsi və iqtisadi regionlar ........................................ 5 2. Toplam orqanik sahələr, qitələr və fəaliyyət növləri üzrə, milyon ha ..... 23 3. Sertifikasiyalı orqanik k/t torpaqlarının bölgüsü, milyon ha, 2015 ......... 24 4. Sertifikasiyalı orqanik əkin və çoxillik bitki sahələrinin bölgüsü, 2015 ... 24 5. 2009-2015-cü il üzrə orqanik əkin sahələrinin və çoxillik bitkilərin bölgüsü ............................................................. 26 6. Abşerondakı Tərəvəzçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunda texniki təlimlər üçün yaradılmış orqanik təcrübə sahəsi .................. 35 7. Ümumi dəyər zənciri görünüşü ........................................................ 42 8. Azərbaycanda kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu, faktiki qiymətlərlə (milyon manat) ................................................... 48 9. Bakıda idxal olunmuş orqanik kosmetika satan mağazalar .............. 52 10. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə daxili dəyər zənciri ... 53 11. Azərbaycanda meyvə-tərəvəzin əsas satış kanalları ........................ 54 12. Azərbaycanda heyvandarlıq məhsullarının əsas satış kanalları ........ 54 13. Azərbaycanda orqanik məhsulların dəyər zənciri ............................ 56 vii Ön söz Azərbaycan Cənub-Qərbi Asiyada, Xəzər dənizinin sahilində yerləşən ölkədir. Ölkənin böyük hissəsi Asiya qitəsinin, Qafqaz dağlarından şimalda yerləşən kiçik bir parçası isə, Avropa qitəsinin ərazisinə düşür. Kənd təsərrüfatı tarix boyu bu ərazilərdə əhəmiyyətli fəaliyyət sahəsi olmuşdur. Mədən sənayesinin sürətli inkişafı ilə kənd təsərrfatı və ərzaq sənayesi sektorunun milli iqtisadiyyatdakı payı mütənasib şəkildə azalmışdır. 2015-ci ilə aid statistikaya əsasən, ölkə əhalisinin 46.9%-i kənd yerlərində yaşayır, həmçinin, məşğulluğun 36.4%-i kənd təsərrüfatın hesabına təmin edilir. Hazırda kənd təsərrüfatı məşğulluğun və ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi baxımından əsas sahə hesab olunur. İqlim və topoqrafik fərqlilik zəngin təbii və kənd təsərrüfatı biomüxtəliyini şərtləndirir. Bu isə, çox geniş çeşiddə məhsulun həm yabanı halda bitməsinə, həm də becərilməsinə imkan verir. Burada sitrus meyvələri, çay və zeytun kimi subtropik, yaxud Aralıq dənizi bitkilərindən tutmuş, soyuq iqlimə xas qoz və almayadək bitkilər becərmək mümkündür. Bütün bu üstünlüklərə baxmayaraq, kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı və ticarətini yüksəltmək məqsəd ilə, mövcud bir çox problemləri həll etmək tələb olunur. Ekoloji problemlərə misal olaraq, keçmişdə yol verilmiş təsərrüfatsızlığın nəticəsi kimi meydana gəlmiş şoranlaşmış torpaqları göstərmək olar. Bazara çıxmaqla bağlı problemlər isə, görünür, bazar iştirakçıları arasında əlaqənin zəifliyi, başqa sözlə, istehsalçı və alıcı arasında əlaqənin olmaması ilə şərtlənir. Bu məlumatsızlıq istehsal həcmi və istehsal dəyəri/istehsalçı qiyməti də daxil olmaqla, istehsaldan tutmuş, bazarın keyfiyyət və qablaşdırma gözləntiləri, izlənmə, maksimal qalıq səviyyəsi və idarəetmə səviyyəsinədək dəyər zəncirinin bütün mərhələlərində özünü göstərir. Orqanik kənd təsərrüfatı, həmçinin, sertifikatlaşdırılmış orqanik kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sahəsinə hansı üstünlükləri bəxş edə bilər? Bununla bağlı hazırki vəziyyət necədir? Bunun üçün kim, nəyi və necə etməlidir? Bütün bu suallara cavab tapmaq üçün, bu Kitabda, Azərbaycanda orqanik kənd təsərrüfatı üzrə mövcud məlumatlar və 2015-2017-ci illər ərzində FAO-Türkiyə Tərəfdaşlıq Proqramı çərçivəsində Türkiyə Respublikası Hökumətinin maliyyələşdirdiyi “GCP/AZE/006/TUR: Azərbaycanda orqanik kənd təsərrüfatının inkişafı və institusional potensialın gücləndirilməsi” Layihəsinin FAO tərəfindən həyata keçirilməsi zamanı əldə edilmiş məlumatlar bir araya gətirilmişdir. Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|