İstanbul üNİversitesi

______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________ 
 
159 
 
pratik  ve  ucuza  nasıl  depolanabileceği  gibi  ciddi  sorunlar  ortaya  çıktığı  ifade 
edilmektedir. 
Bir  diğer  örnekte  ise;  İngiltere,  Hinton  St.  Mary,  Dorset’te  bulunan 
mozaiklerinin  kaldırılması,  sergilenmesi  ve  yeniden  kaldırılması  ile  ilgili  olarak;  
1963’de  ki  kazıdan  sonra  1965’de  British  Museum  tarafından  alınan  yaklaşık 
8.10x5.20m  boyutlarındaki,  önemli  taban  mozaiklerinden  birisinin,  180  den  çok 
parça  halinde  müzeye  taşınmış  olduğu  ve  ana  merdiven  sahanlığında  sergilendiği, 
1992’de  müzedeki  “The  Great  Court”  inşa  projesine  kadar  burada  kaldığı,  proje 
başlayınca  yeniden  taşınmış  olduğu  belirtilmektedir.  Bu  taşımada  ise1965  yılında 
yapılan  kesme  noktalarını  kullanmak  mümkün  olmayınca  190  adet  yeni  kesme 
yapılması ve  parçaların kutulanarak depoya kaldırılması sorunlarına değinilmiştir.  
Lübnan, Beyrut’ta yerinden kaldırılmış mozaiklerin korunması ile ilgili olarak 
geçici,  yetersiz  depo  koşullarından  taşınmalarının,  müdahale  bile  edilmeden  önce 
önemli  lojistik  sorunlar  ve  harcamalar  yaratmış  olduğu,  büyük  boyutlu  bu 
mozaiklerin  konservasyonları  konusunda  hala  (1999)  çalışılmakta  olduğu 
anlatılmaktadır. 
Yunanistan;  Sparta  müzesinde  ise  kurtarma  kazılarından  getirilen  ve 
ikonografik  unsurlu,  geometrik  bezemeli  ayrımı  yapılarak,  düşey  pozisyonda 
sergilenmekte  olan  mozaiklerin  durumu  ve  gelecekte  yapılacak  müzede  taban 
mozaiklerinin  mimari  ile  birlikte  bir  bütün  olarak,  tabanda  sergilenmeleri  önerisi 
getirilmektedir.  
Slovenya  Ulusal  Müzesi’nde  bulunan  ve  geçen  yüzyılın  başında  Emona’da 
bulunmuş  olan  mozaiklerin  daha  sonra  teşhir  edilmek  üzere  toprak  altında 
bırakılmış  olduğu  ancak  şehirleşme  yüzünden  zarar  görmeleri  üzerine  1930-
40’larda  tekrar  kazılarak  müzeye  getirilmiş  ve  burada  unutulmuş  olduğu 
anlatılmaktadır.  1990’larda  tekrar    “bulunan”  mozaiklerin  uygun  olmayan  geçmiş 
uygulamaların ve zamanın belgeleri olarak korunmaya çalışıldıkları belirtilmektedir. 
Yapılan  açıklamaların  ortaya  koyduğu  gibi  yerinden  kaldırılarak  müzelere 
taşınan  mozaiklerin  sergilenmesi,  depolanması  ve  restorasyon  gereksinimlerinin 
karşılanması  konuları  önemli  sorunlar  haline  gelmektedir.  Mozaikler  ve  duvar 
resimleri  bakımından  oldukça  zengin  olan  ülkemizde  de,  özellikle  de  mozaiklerin 
yoğun  olarak  bulunduğu  bazı  bölgelerde,  müzelere  taşınmış  olanların  birçoğu, 
uygun olmayan depo koşullarında, hatta müze bahçelerinde “koruma altına alınmış” 
olup, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunmaktadırlar (Fig. 6).  
Korumanın Bileşenleri 
Uluslararası  yasalar  ve  tüzükler  kazı  yapılarak  açığa  çıkarılan  kültür 
varlıklarının ilgili kişi ve kurumlarca korunmasının garanti altına alınmasını öngörse 
de:  Düzenli  denetim  ve  bakımı  yapılamayan  alanlardaki  duvar  resmi  ve  mozaikler 
olumsuz çevre koşullarından etkilenmekte, gerekli önlemler alınmadığında yok olma 

---

______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________ 
 
160 
 
tehlikesi ile karşı karşıya bulunmaktadır (Fig. 7-8). Yeterli güvenliğin sağlanamadığı 
alanlarda ise insan ve diğer etkenler nedeniyle tahrip edilmektedir.  
Eserlerin  korunabilmesi için,  Venedik  Tüzüğü,  Madde  4’de  ifade  edildiği  gibi,  
anıtların  korunmasındaki  temel  tutum  korumanın  kalıcı  olması,  devamlılığının 
sağlanması olmalıdır. 
Arkeolojik miras ve anıtların korunabilmeleri için devlet yetkilileri, akademik 
araştırmacılar, özel veya kamu girişimcileri, sivil toplum örgütleri ile halk arasında 
işbirliği  ve  katılım  sağlanmalı,  bu  konuda  yapılan  çalışmalar  etkinleştirilmeli  ve 
desteklenmelidir.  
“Arkeolojik  Mirasın  Korunması  ve  Yönetimi  Tüzüğü”nde  arkeolojik  mirasın 
korunmasıyla ilgili politikaların arazi kullanımı, gelişme ve planlama kadar kültürel, 
çevresel  ve  eğitim  politikalarının  önemli  bir  bileşeni  olması  gerektiği,  bu 
politikaların  sürekli  olarak  gözden  geçirilmesi  ve  güncel  tutulmasının  gerekliliği 
ifade edilmektedir. Arkeolojik mirasın korunmasının uluslararası, ulusal, bölgesel ve 
yerel  düzeydeki  planlama  politikalarıyla  bütünleştirilmesinin,  halkın  etkin 
katılımının  ve  halkın  bilgilendirilmesinin  bütünleşik  koruma  politikasının  bir 
parçası  olmasının  gereği  ve  karar  alınmasında  bunun  önemi  üzerinde 
durulmaktadır.  Yine  aynı  tüzükte  arkeolojik  mirasın  bütün  insanlığın  malı  olduğu, 
dolayısıyla  korunması  için  gereken  kaynakların  sağlanmasının  her  ülkenin  görevi 
olduğu vurgulanmaktadır.
5
 Bu konuda halkın etkin katılımının sağlandığı kurslar ve 
seminerler  düzenlenmeli,  alan  ziyaretleri  düzenlenmeli,  bilgilendirici  yayınlar 
yapılmalıdır. 
Bilimsel  davranış  disiplinler  arası  ortak  çalışma  gerektirmektedir.  Bu  konu 
Venedik  Tüzüğü’nde  anıtların  korunması  ve  onarımı  için,  mimari  mirasın 
incelenmesine  ve  korunmasına  yardımcı  olabilecek  bütün  bilim  ve  tekniklerden 
yararlanılması gerektiği ifadesiyle vurgulanmıştır.
6
 Arkeolojik mirasın korunması ve 
doğru  yönetilebilmesi  için  farklı  disiplinlerden  gelen  uzmanların  birlikte  çalışması 
sağlanmalıdır.  Bu  uzmanlar,  koruma  yasaları  doğrultusunda,  etik  bir  koruma 
yaklaşımı  ile  bilimsel  koruma  teknikleri  araştıracak  ve  geliştirebilecek  bilgi, 
deneyime sahip olmalıdır. 
İsviçre, Vallon, Fribourg örneğinde olduğu gibi; taban suyunun yükselmesiyle 
su baskınına uğrayan mozaikler büyüklükleri ve dekoratif karmaşıklıkları nedeniyle 
taşınmayınca,  taban  suyunun  kontrolü  için  çözümü  aranmıştır.
7
  Buradan 
anlaşılacağı gibi, büyük boyutlu bu mozaiklerin taşınmaları sırasında ve sonrasında 
karşılaşılabilecek  durumlar  değerlendirilmiş  ve  taşıma  kararı  yerine  bilimsel  bir 
yaklaşımla taban suyunun kontrolü için çözüm bulunmaya çalışılmıştır. 
 
                                                            
5
 ICOMOS , Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü,  1990.   
6
 Venedik Tüzüğü, Madde 2. 
7
 
Francois  Guex,  Uluslararası  Mozaik  Konservasyonu  Komitesi,  (ICCM  VII.)  1999  toplantısı 
konuşma özetleri.
 

---