İstanbul üNİversitesi
Yüklə 14,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________ 157 benimsenmeleri ve koruma politikalarının bu ilkeler doğrultusunda oluşturulması eserlerin korunmasında hayati önem taşımaktadır. ICOMOS, “Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü” Madde 6’da; Arkeolojik miras yönetiminin genel hedefinin, sürekli bakım ve koruma sağlanarak, anıt ve sitlerin yerinde korunması olduğu ifade edilir. Kültür mirasının bazı öğelerinin taşınmasının, özgün ortamında koruma kuralının çiğnenmesi anlamına geldiği vurgulanır. Yerinde koruma yapılamayacaksa kazı yapılmaması, kazı yapıldığında, ortaya çıkarılan unsurların her türlü etkene açık bırakılmaması gerektiği belirtilir. Kazı koşulları ve kazı sonrasında yapılması gerekenler yasal düzenlemelerle karara bağlanmışsa da, kültür varlıklarının korunabilmeleri için gereken planlamanın doğru yapılmasında ve maddi kaynak bulunmasında sorunlar yaşanmaktadır. Arkeolojik alanlarda korumanın zorluğu ve ortaya koyduğu sorunlar bilinmekle beraber, düzenli kontrol ve bakım yapılarak (Fig. 1), koruyucu çatı oluşturularak (Fig. 2 ) veya iklim koşullarının sert olmadığı durumlarda açıkta bırakılarak (Fig. 3) ya da uygun yöntem ve malzemelerle yeniden gömülerek yerinde koruma sağlanabilmektedir 3 . Buna karşın; koruma amacıyla müzelere taşınan eserlerin içinde bulundukları elverişsiz teşhir ve depo koşullarından olumsuz yönde etkilendikleri, bu durumun eserler açısından yeni konservasyon sorunları oluşturduğu ve bozulma sürecinin devam ettiği gerçeği, genellikle göz ardı edilmektedir (Fig. 4-5). Özellikle müzelere taşınmış olan mozaiklerin ortaya koyduğu sorunlar taşımanın bir çözüm olmaktan çok çözülmesi gereken yeni sorunlara neden olduğunu göstermektedir. Taşınmaları durumunda karşılaşılan sorunlar genel olarak şunlardır: • En hasarsız biçimde yapılan kaldırma işlemlerinde bile, yapılan kesmeler ve uygulamanın getirdiği riskler nedeniyle çeşitli derecelerde kayıplar meydana gelmektedir. • Mozaikler kesilmeden, tek parça halinde, sadece tessera tabakası alınarak kaldırıldığında yüzeye özgü, korunması gereken düzensizlikler, kaybedilip muhtemelen hiç olmadıkları kadar düz ve ölü yüzeyler haline dönüşmektedirler. • Tessera kayıplarının olduğu boşlukların, fazla müdahaleci bir biçimde, “restorasyonun ayırt edilebilir olması” ilkesi gözetilmeksizin tamamlanması yanıltıcı sonuçlar doğurmaktadır: Venedik Tüzüğü, Madde 12- Eksik kısımlar tamamlanırken, bütünle uyumlu bir şekilde bağdaştırılmalıdır; fakat bu onarımın, aynı zamanda 3 Conservation and Management of Archaeological Sites, Special Issue on Site Reburial, Vol.6, 2004, UK. ______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________ 158 artistik ve tarihi tanıklığı yanlış bir şekilde yansıtmaması için, orijinalden ayırt edilebilecek bir şekilde yapılması gereklidir. • Alandan taşınmalarının ardından geride kalan yapı kalıntıları kaderlerine terk edildiğinden bu arkeolojik unsurlar kaybedilmektedir. • Ait oldukları alan ve mekânlardan ‘koparılan’ bu eserlerin ve alanın görsel bütünlüğü zarar görmekte, özgünlükleri kaybedilmektedir. • Müzelere getirilen ve müze mekânlarına göre oldukça büyük boyutlu olan bu eserler için genellikle yer bulunamamakta ya da onarımları ve sergilenmeleri için gereken para ve teknik yardım bulunamayışı gibi sorunlar nedeniyle gerektiği gibi korunamayıp, uygun koşullarda sergilenip, depolanamamaktadırlar. Bu durumda da daha iyi koruma amacıyla getirilmiş oldukları müzelerde zarar görmeye devam etmektedirler. • Taban mozaiklerinin zeminde sergilenmeleri geniş mekânlar gerektirdiğinden, ortaya çıkan yer sorunu nedeniyle duvar panoları haline dönüştürülmekte dolayısıyla kendilerine ilişkin anlam ve bilgi aktarımı yitirilmekte ya da değiştirilmektedir. • Maddi kaynak yetersizliği ya da diğer nedenlerle pek çok eser müzelerde yeniden ele alınmayı beklemekte, bir kısmı ise bu bekleyişe yenik düşerek tahrip olmaktadır. • Önceki dönem uygulamalarında çimento ve demir gibi orijinal malzemeyle uyumlu olmayan malzemelerin kullanılmış olması özellikle iklim koşullarının denetim altına alınmadığı ortamlarda tahrip edici olmaktadır. • Özgün malzemeye zarar veren önceki restorasyon malzemelerinin uzaklaştırılması ya da başka deyişle yeniden restorasyonu esere yeni müdahaleler demek olup, yeni maddi kaynaklar gerektirmektedir. Uluslararası Mozaik Konservasyonu Komitesi’nin 4 (ICCM VII.) sadece 1999 yılı konferans özetlerinden aldığım bazı örnekler, yerinden kaldırılmış olan mozaiklerle ilgili, karşılaşılmakta olan sorunları ortaya koyması bakımından çarpıcıdır: Örneğin; Almanya, Trier’de, yerinden kaldırılarak müzeye getirilen mozaik panoların giderek artan sayısının sergileme ve depolama sorunu yarattığı ve eski restorasyonların yeniden ele alınması gerektiği, bu durumun müzeler için devam eden bir maddi külfet yaratmakta olduğu ifade edilmektedir. Geçen yüzyılın ilk yarısından beri yaklaşık 200 parça mozaik döşeme bulunmuş olduğu ve bunların 100 tane kadarının kısmen ya da tamamen koruma altına alınmış olduğu belirtilirken büyük koleksiyonlar söz konusu olduğunda, eserlerin zarar görmeden, 4 The International Committee for the Conservation of Mosaics (ICCM) 1977’de Roma’da, ICCROM tarafından organize edilen, mozaik konservasyonu ile ilgili toplantıda kurulmuştur. Yüklə 14,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|