Issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor

ǀ
ISSUE 3 
ǀ
2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 53
yoshdan 55 yoshgacha tana vazni har besh yilda o‘rta hisobda 10-15 kg ortadi, 60 
yoshdan o‘tgach birmuncha kamayadi. Kiyimni loyihalash uchun mutanosiblikning 
katta ahamiyati bor. Mutanosiblik deganda tananing turli qismlari o‘lchamining bo‘y 
(rost) ga nisbati tushuniladi, bu nisbat foizlar bilan ifodalanadi. Antropolog olim 
V.V.Bunak katta yoshdagi erkaklar va ayollar o‘rtasida ko‘p uchraydigan tana 
mutanosibliklarini uchta asosiy tiрga bo‘ladi: dolixomorf tiр — bu tiрga mansub 
kishilarning oyoqlari va qo‘llari uzun tanasi qisqa va ixcham bo‘ladi; braximorf tiр — 
bu tiрga mansub kishilarning oyoqlari va qo‘llari nisbatan qisqa tanasi uzun va serbar 
bo‘ladi; mezomorf tiр — oraliq tur hisoblanadi. 
Gavdaning antropometrik 
nuqtalari 
va chiziqlari
. Ko‘plab ishlab 
chiqariladigan kiyimlarni loyihalash va asosiy 
bazalarni ishlab chiqish uchun maishiy xizmat 
tizimidagi loyihachiga standart jussalar, ya’ni 
mamlakatning jami aholisiga xos jussalar 
o‘lchamining mukammal xarakteristikasi kerak 
bo‘ladi. 
Bu 
ma’lumotlarni 
antropometrik 
tekshirish, ya’ni kishining gavdasini va uning 
qismlarini o‘lchash yo‘li bilan hosil qilish 
mumkin. Bu ish 
antropometriya
deb ataladi. 
Antropometrik tekshirishlar vaqtida gavdaning 
muayyan nuqtalari — antropometrik nuqtalar 
oralig‘i yoki yumshoq gazlamada aniq bilinib, ko‘rinib turadigan chegaralar teridagi 
o‘ziga xos nuqtalar bo‘yicha o‘lchanadi. O‘lchov belgilarini hosil qilish uchun quyidagi 
antropometrik nuqtalardan foydalaniladi (4-rasm): 
a — boshning eng yuqori baland nuqtasi; 
b — bo‘yindagi 7-bo‘yin umurtqasining holati; 
v — bo‘yin asosidagi nuqta; 
g — o‘mrov nuqtasi (bo‘yin asosidan o‘tgan chiziqda old qismda bo‘yin chuqurchasi 
nuqtasi); 
d — yelka nuqtasi; 
e — qo‘ltiq chuqurligining ort burchagi nuqtasi; 
j — qo‘ltiq chuqurligining old burchagi nuqtasi; 
4-rasm. Gavdaning antropometrik nuqtalari. 
z — ko‘krakning yuqori nuqtasi (ko‘krak bezlarining uchi); 
i — kurak nuqtasi; 
k — bel nuqtasi (belning eng ingichka yeridan gorizontal o‘tganda umurtqa 
pog‘onasining kesishgan nuqtasi); 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4