Issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor

Kiyimni loyihalashda
-kiyimni tashkil etadigan detallar va materiallar 
kompleksi, shuningdek ularni o’zaro ulab-tikib, muayyan o’lchovdagi va shakldagi 
yaxlit buyum holiga keltirish usullari, vositalari tushuniladi. 
Baza asosini konstruktsiyalashda dastlabki ma`lumot sifatida odam tanasi haqida 
ma`lumotlar, ya`ni uning razmer o`lchamlari qabul qilinadi. Kiyim silueti (shakli) 
kompozitsion qo`shimcha haqlar kompleksi bilan aniqlanadi va ularning qiymati 
kiyimning turi, materiali va siluetiga chambarchas bogliq. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 
ǀ
ISSUE 3 
ǀ
2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 51
Kiyimlarni loyihalash asoslari o’z ichiga odam gavdasining tuzilishi va turlari, 
gavdaning antropomenik nuqtalari va chiziqlari, kiyimlarni 
loyihalah usullari, kiyimlarni loyihalashda ishlatiladigan 
o’lchov turlar va ularni gavdadan olish turlari, kiyimni 
loyihalashda ishltiladigan qo’shimchalar to’g’risidagi 
ma’lumotlarni oladi. Ana sularni alohida ko’rib chiqamiz. 
Odam gavdasining tuzilishi va turlari. 
Тikuvchilik 
mutaxassisligida kiyim modelini ishlab chiqarish
 
uchun 
odam gavdasining tuzilishi haqida tasavvurga ega bo‘lishi
 
zarur.
 
Odam gavdasi odatda tana, bo‘yin, bosh, qo‘llar va oyoqlar 
kabi bo‘limlarga bo‘lib o‘rganiladi. Gavda tuzilishida 
odamning suyak qismlari asosiy rol o‘ynab u gavdaning 
tayanchi bo‘lib hisoblanadi va odam tanasining shakliga 
ta’sir qiladi. Odam skeleti bosh, tana, qo‘l va oyoq suyak 
qismlaridan tashkil topgan. Skeletning 
tayanchi bo‘lib umurtqa pog‘onasi hisoblanadi. 
U besh qismga bo‘linadi (1-rasm): 
1. Bo‘yin umurtqasi 0-1.
2. Ko‘krak umurtqasi 1-2. 
3. Bel umurtqasi 2-3.
4. Dumg‘aza suyagi 3-4. 
5. Dum suyagi 4-5. 1-rasm. Umurtqa pog’onasining bo’linishi. 
Bo‘yin umurtqasining 7-suyagi turtib chiqib turadi. Bu suyak odam gavdasidan 
o‘lchovlar olishda xizmat qiladi.Umurtqa pog‘onasining egrilik darajasi odamning 
qaddi-qomatini belgilaydi. Egrilik shakli odamning butun umri davomida o‘zgarib 
turadi. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda umurtqa pog‘onasi deyarli to‘g‘ri shaklga ega. 
Bolaning o‘sish davrida umurtqa pog‘onasining egriligi ma’lum bir shaklga kiradi. 
Umurtqa pog‘onasining egriligiga qarab gavdani quyidagi turlarga ajratish mumkin.
— ozgina egilgan; 2-rasm. Umurtqa pog‘onasining egriligi. 
— o‘rta egilgan;
— kuchli bir tekisda fodalangan egrilik;
— kuchli notekis ifodalangan egrilik. 
Odamning bo‘yin asosidan to yelka bo‘g‘imlarigacha bo‘lgan qismi yelka deb 
ataladi.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4