Исследование в XXI веке декабрь, 2022 г 360 maktabgacha katta yoshdagi bolalarda xalq og‘zaki ijodi vositasida
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » декабрь , 2022 г 367 qahramonlaridek his etish tuyg‘usi hosil bo‘ladi va yangidan-yangi ishlarni bajarishga ishtiyoq uyg‘onadi. Xalq qahramonlari bolalarni yaxshilikka undovchi omil, stimul vazifasini bajaradi, o‘z kuchiga ishonch hosil qiladi. Ota-ona maqtovi, rag‘batlantirishi, ma’qullashi unga to‘g‘ri ish qilayotganligi, o‘z vazifasini yaxshi uddalaganligini bildiradi. Lekin bunda me’yorga rioya qila olish kerak. Oilada bola tarbiyasida tartiblilik, insoniylik, kuzatuvchanlik, tirishqoqlik, vatanparvarlik kabilarni shakllantirishda ertaklar, dostonlar, rivoyatlardan ham samarali foydalanish kerak. Oilada bolalar kitobxonligini yo‘lga qo‘yishga ota-onalar alohida e’tibor qaratishlari lozim. Oila kutubxonasining aksariyat qismini folklor namunalari egallashi kerak. Chunki bunday asarlar bola ruhiyatiga yaqin bo‘ladi. Ularning tili sodda, ravon va xalqchildir. Bolada kichik yoshidan boshlab kitobga havas uyg‘otish ota-ona faoliyatida asosiy o‘rin tutishi zarur. Maktab yoshigacha bo‘lgan bolalarga xalq qahramonlari timsoli aks etgan turli rangli, rasmli nashr qilingan ertak, rivoyat, hikoyatlarni taqdim etish lozim. Bolalarga mazkur kitoblarni o‘qib berish, ularning shaxsiy kutubxonasini tashkil qilish katta ahamiyatga egadir. Bu kutubxonadan xalq og‘zaki ijodiga oid asarlarning o‘rin olishiga ham ota-ona alohida e’tibor bilan yondashishi lozim. Nutq yordamida inson o‘z fikri, hissiyotini ifodalaydi, muloqotga kirishadi. Bu esa bolaning rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Bolada bir yoshga to‘lganida so‘zlarni o‘zlashtirish layoqati vujudga keladi. Ayni shu davrda bola bilan ko‘proq muloqotda bo‘lish lozim. Bolalar ota-onalariga “Nima uchun, bu nima, bu kim?” kabi ko‘plab savollar bilan murojaat qiladilar. Ularning savollariga sabr-toqat bilan javob berish, bolaning atrof-olam, ertak qahramonlari haqidagi tasavvurlarini kengaytirish, keyinchalik maktabda turli xil bilimlarni o‘zlashtirishiga omil bo‘ladi. Bolalarni ularning yoshiga mos ertak, she’r, ashulalar bilan tanishtirib borish lozim. Bola xalq og‘zaki ijodiga oid badiiy asarlardagi jarangdor va obrazli so‘zlarni yaxshi eslab qoladi, hattoki tashqaridan bir-biriga bog‘lanmagandek tuyilgan xalqona iboralar, she’rlarni o‘zlashtirish ham bolani ona tilidagi tovush va so‘z boyligini o‘zlashtirishi, uning go‘zalligini anglashida katta ahamiyat kasb etadi. Maktab yoshidagi bolalar badiiy nutq bilan tanishish jarayonida yangi so‘zlar hisobiga o‘z nutqlarini boyitib boradilar. Maktablar, klublar, madaniyat saroylari turli shakldagi kutubxonalar aholi o‘rtasida pedagogik bilimlarni tarqatishda katta ahamiyatga ega. Bunda “Ota-onalar maktabi”ning ham alohida o‘rni bor. Turli kasb-hunar egalari bo‘lgan ota- onalar pedagogika haqida unchalik to‘liq tasavvurga ega bo‘lmaydilar. Ularni pedagogika nazariyasi va tarbiya mahoratini egallashlariga bo‘lgan ishtiyoqlari birlashtiradi. “Ota-onalar maktabi”ni mahallalar, maktablar huzurida tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Mazkur “Ota-onalar maktabi” dasturidan pedagogika, psixologiya, anatomiya, fiziologiya, oila tarbiyasi nazariyasi va amaliyoti kabi fanlar o‘rin olishi zarur. Mashg‘ulotlar ham qat’iy jadval asosida o‘tkazilishi kerak. Bunday dorilfununlarda mashg‘ulotlar 1-2 yil davom etishi, mashg‘ulotlarni pedagog, psixolog, fiziolog, yurist, shifokor, adabiyotshunos, tilshunos mutaxassislar o‘tkazishi lozim. Shuningdek, jamoat tashkilotlarining namoyondalari ham |