23
olan Yəhudilərə verilmişdir. Bu tarixdə əhalinin bir yarım milyona yaxın bir
hissəsini Fələstinlilər meydana gətirərkən, Yəhudilərin əhalisi 650 min yaxındır.
Fələstinlilərin əhalidə və xüsusilə də sahib olduğu üstünlüyə baxmayaraq BMT-nin
aldığı bu qərarın nə qədər haqsız idi. BMT tərəfindən alınan bu haqsız qərara
baxmayaraq BMT gündəminin əhəmiyyətli maddələrindən biri İsrail Dövlətinin
qurulmasından sonra da Fələstin Problemi olmağa davam etmişdir. BMT
Fələstinlilərin imtina haqqlarını tanıyıb, bunları zəmanət altına almağa çalışmışdır.
Ayrıca BMT torpaqların paylaşmasını əsas alan bir həll gözetmeye çalışarkən,
İsrailin özü üçün təyin olunan sərhədlərin kənarında işğalçılıq siyasətlər
mənimsəməsi BMT-nin işlərini boşa çıkarmıştır. BMT-nin verdiyi qərarlar
qarşısında xüsusilə torpaq mövzularında Fələstin tərəfi "ya həmişə ya heç" rəftarı
ortaya qoymuş, heç bir şəkildə torpaq mövzusunda müzakirələrə qatılmamışdır. Bu
dövrdə yəhudilər isə realist bir siyasət izlemiştir. BMT Baş Assambleyasının qəbul
etdiyi 181 saylı qərarı Ərəblər benimsememiştir. Ərəb Yüksək Komitəsi BMT-nin
aldığı bu qərarı rədd açıqlamışdır. 1947-cı ilin sentyabrında İngilislər, mandat
rəhbərliyini sonlandırdıklarını elan etmiştir. Bu qərarın ardından Ərəblərlə
Yəhudilər arasında bir qarşıdurmanın çıxması qaçınılmaz olmuşdur.İngiltərənin
İngilis mandatının sona çatmasının ardından Sionist təhlükəyə qarşıalınacaq
tədbirləri danışmaq üzrə Ərəb Birliyi də Livanda toplanmışdır. Birlikdəalınan
qərarlar, Fələstin torpaqlarındakı bölünmənin qeyri-qanuni olduğunu vurğulayıb
Fələstinlilərə 10 min piyada tüfəngi, döyüş üçün üç min könüllü və bir milyon
sterlinq,təmin etməyi qərara aldılar. Haganah'da Fələstində olan yaşları 17 ilə 25
arasında olan Yəhudiləri əsgərə almıştır
61
.1948-ci ilin aprel ayında ilk Ərəb-İsrail
müharibəsi çıxmışdır. Ərəb Dövlətlərinin Kralları, İngiltərə ilə tərs düşmək
istəməmişlər. Ancaq ölkə ictimaiyyətindən gələn sıx təzyiq Kralları, taxtlarından
ola biləcəkləri düşüncəsinə sövq etmişdir. Ərəb Liderləri və xüsusilə İordaniya
Kralı Abdullah, istəksiz bir şəkildə Fələstini qurtarmaq üçün hərbi birliklərini
61
Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı s 130
24
bölgəyə göndərmək məcburiyyətində kalmıştır.
62
14 May 1948-ci ildə 30 illik
İngilis Mandatlığı Rəhbərliyi son tapmışdır. Yəhudilər ilə Ərəblər arasında İngilis
qərargahının yerləşdiyi strateji mövqeləri ilə digər böyük binaları ələ keçirmə
mübarizəsi başlamışdır. David Shatiell əmrindəki Yəhudi birliklərin daha erkən
davranmasıyla bütün strateji mövqe Yəhudilərin əlinə keçmişdir. Qüds və
İngilislərin çəkildiyi yerlərdə hakimiyyət mübarizəsi yaşanarkən Yəhudilər üçün
əhəmiyyətli digər bir vəziyyət Milli Yəhudi Şurası tərəfindən açıqlanan müstəqillik
Bildirgesi olmuşdur. 14 May 1948-ci ildə David Bən Gourion, İsrail Dövlətinin
müstəqilliyini
elan etmiştir.
63
Ərəblərlə Yəhudilər arasında yaşanan
qarşıdurmalarda Yəhudilər, hakim olmaq istədikləri yerlərdə Fələstinliləri köçə
məcbur qırğınlara girişmişdir və bu hədəflərində müvəffəqiyyətli olmuşlar.
Xüsusilə irəlidə İsrail Baş naziri olacaq Irgun'un lideri Menahem Beginə etdiyi
Deir Yasin Katliamı Fələstinliləri köçməyə məcbur etməsində təsirli olmuşdur.
Sıranın özlərinə gələcəyini düşünən yüz minlərlə Ərəb, Livan,Misir və Qərb
Şəriyəyə qaçmaq məcburiyyətində kalmıştır.
64
Qırğının başında olan Begin,"Əgər
Deir Yasin zəfəri olmasaydı, İsrail dövləti də olmazdı" sözləri ilə etdiyi vəhşiliyin
bir dövlət siyasəti olduğunu açıqca ortaya koymaktadır.
65
Ərəb-Yəhudi
qarşıdurmaları zamanı bəzi bölgələrdə qarşılıqlı püskürtmə içində döyüş davam
edərkən, Yəhudi üstünlüyü və irəliləməsi özünü müəyyən etmişdir. Xüsusilə Qüds,
tamamilə yəhudilərin əlinə keçmək üzrə ikən Ərəb Birliyi Ümumi Katibi Azzam
Paşanın İordaniya Kralı Abdullaha sərt çıxışı, Kral Abdullahın İordaniya
birliklərini döyüşə göndərməsiylə nəticələnmiş və döyüşün seyri Ərəblər lehinə
dəyişməyə başlamışdır. Döyüşdə artıq Ərəblər irəliləməyə başlamışdır. Kral
Abdullahın birlikləri Köhnə Qüdsü ələ keçirərək Yeni Qüdsə doğru yönəlmişdir.
İsrailin ağırlıqlı hərbi gücünü təşkil Haganah, Köhnə Qüdsü boşlatmak
məcburiyyətində qalmışdır. Bu əsnada İngilislərin, Kral Abdullaha sərt reaksiyası
62
Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı s 132-137
63
Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 40.
64
Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), (Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları,
65
Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 60.
25
səbəbiylə Ərəb gücləri,döyüşə son nöqtəni qoyacaq addımı atamamıştır.
66
Ayrıca
döyüşün Şimal Cəbhəsində isə Misir Ordusu Tel-Əvivi qədər irəliləyir. Yəhudilər
Cenin önlərində Misir ordusuna qarşı ağır bir məğlubiyyətə uğramışdır. Yeni Qüds
ağır Ərəblər tərəfindən mühasirəyə alınmışdır
67
. 11 İyun 1948-ci ildə Ərəblər
atəşkəsi qəbul etmişdir. Ərəb birliklərinin başındakı paşaların atəşkəsə qarşı
olmalarına baxmayaraq atəşkəs elan edilmişdir. Dörd həftə davam edən atəşkəs
boyunca Sionistlərə, qərb qaynaqlı sursat və avadanlıqların yanında yemək kimi
yardımlar təmin edildi. Döyüş yenidən başladığında artıq döyüşün seyri Sionistlər
lehinə dəyişmişdir. Atəşkəsi Ərəb liderlərinin qəbul etməsi, döyüşə istəksiz
qatıldıqlarının açıq bir göstəricisidir. Ərəb liderləri, döyüş əsnasında belə ABŞ və
İngiltərə ilə tərs düşmək istememiştir.
68
9 iyul günü döyüş yenidən başlamışdır.
Yəhudilər sürətli bir irəliləyiş içinə girmişdir. Artıq Ərəblər çətin vəziyyətdə idi.
18 İyulda elan edilən ikinci atəşkəsə bu səfər Ərəblərin ehtiyacı oldu. Yəhudilərin
irəliləyişini durdura bilməyən Ərəb dövlətləri razılaşma masasına oturmaq
məcburiyyətində buraxılaraq, saf xarici edilmişlər. 14 May 1948-ci ildə elan edilən
İsrail Dövləti, özünü cəbhədə Ərəb dövlətlərinə qəbul etdirməyi bacarmışdır. Ərəb
Liderləri
öz
ictimaiyyətində
məğlubiyyətin
birinci
səbəbkarları
olaraq
görülmüşdür. Atəşkəsə imza qoyan Misir baş naziri Nukrasi Paşa 1948 Fələstində
qurulacaq Yəhudi Dövlətinə isti baxan İordaniya Kralı Abdullah 1951-ci ildə
edilən sui-qəsdl nəticəsində öldürülmüşdür. Müvəffəqiyyətsizlikdə barmağı olan
qalan idarəçilər isə gələcək nəsil komandirlər tərəfindən təmizlik edilməkdən
kurtulamamışlardır.
69
66
Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), (Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları,
67
Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 61.
68
Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 61.
69
Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı, seh 22-24
Dostları ilə paylaş: |