İQTİsadiyyatin təNZİMLƏNMƏSİ SİstemiNDƏ HÜquqi TƏNZİMLƏMƏ aləTİ KİMİ DÖVLƏt proqramlarinin əHƏMİYYƏTİ
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
81
olunur ki, bu da bütövlükdə qeyri-neft ixracını artırmıĢdır. Ġxracyönümlü müəssisələrə dövlət dəstəyinin geniĢləndirilməsi və ixrac imkanlarının daha da artırılması istiqamətində iĢlər davam etdirilir. Heç Ģübhəsiz ki, yeni müəssisələrin yaradılması, mövcud istehsal sahələrinin geniĢləndirilməsi regionlarda yaĢayan əhalinin iĢ yerləri ilə təmin olunmasında xüsusi rol oynayır. Proqramın icrasının ən əhəmiyyətli göstəricilərindən biri də məhz regionlarda məĢğulluğun artması, gəlir əldə etmək imkanlarının geniĢlənməsi və həyat səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində əhalinin paytaxta axını əks proseslə əvəz olunmasıdır. Müəllif tərəfindən əldə edilən tədqiqat nəticələri aĢağıdakı kimi səciyyələnir: -
proqramların rolu və zəruriliyi elmi cəhətdən əsaslandırılmıĢ, iqtisadi inkiĢafın təmin edilməsində əsas alət və üsul kimi məqsədli dövlət proqramlaĢdırılması seçilmiĢdir; -
ölkənin rəqabətqabiliyyətliliyinin artırılmasında və ölkənin sosial - iqtisadi inkiĢafının tənzimlənməsində dövlət proqramlarının müsbət rolu sübut edilmiĢ, regional inkiĢafa məqsədli dövlət proqramlarının təsir imkanı əsaslandırılmıĢdır ; -
davamlı iqtisadi inkiĢafa nail olunmasına yönəlmiĢ dövlət tənzimlənməsinin və
dövlət siyasətinin hüquqi təminatının müasir tələblərə uyğun təkmilləĢdirilməsinin zəruriliyi əsaslandırılmıĢ və dövlət siyasətinin hüquqi təminatının səmərəli əsasda formalaĢdırılması prosesinə maneəçilik yaradan faktorlar müəyyən edilmiĢdir; -
məqsədli dövlət proqramlarının hazırlanmasına və reallaĢdırılmasına tələblər müəyyənləĢdirilmiĢdir; -
təhlili həyata keçirilərək regional iqtisadiyyatın məqsədli dövlət proqramlarının əsasında tənzimlənməsinin səmərəli əsasda qurulması istiqamətləri müəyyənləĢdirilmiĢdir; -
82
Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkiĢafı Dövlət Proqramlarının icrası yekunlarının analitik təhlil edilməsi nəticəsində Azərbaycanın regionlarının məqsədli dövlət proqramları vasitəsilə tənzimlənməsininin səmərəli əsasda müəyyənləĢdirilmiĢdir. Prezident Ġlham Əliyevin müəyyənləĢdirdiyi kimi: "Azərbaycan bir neçə ildən sonra inkiĢaf etmiĢ ölkələrin sırasına daxil olacaq". Azərbaycanın hərtərəfli inkiĢafının regional kontekstdə əhəmiyyətli nailiyyətlər qazanması ümumilikdə, ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin daha da artmasına mühüm təkan verir. Ən əsas cəhət isə odur ki, dəyiĢiklik, müasirlik yalnız görüntüdə, abadlıq-quruculuq iĢlərində deyil, inkiĢaf Azərbaycan vətəndaĢlarının güzəranında, rifahında real əksini tapır. Azərbaycan regionlarının davamlı inkiĢafının mövcud vəziyyətinin, onun tənzimlənməsinin iqtisadi-hüquqi aspektlərinin təhlil edilməsi, inkiĢafın təmin edilməsində regional proqramların rolunun və əhəmiyyətinin təhlil edilib ümumiləĢdirilməsi əsasında regionlarda davamlı inkiĢafa keçidin nəzəri- metodoloci əsaslarının təkmilləĢdirilməsi, onun dövlət tənzimlənməsinin iqtisadi- hüquqi mexanizmlərinin inkiĢaf etdirilməsi istiqamətlərinə dair aĢağıdakı bir sıra təkliflər irəli sürülmüĢdür: 1.
səmərəliliyinin artırılması üçün ―Məqsədli dövlət proqramlarının iĢlənib hazırlanması, təsdiqi və reallaĢdırılması qaydalırı‖ adlı sənədin və ya ―Məqsədli inkiĢaf proqramları haqqında‖ xüsusi qanunun qəbul edilməsi məqsədəuyğun olardı. Burada məqsədli proqramların mərkəzi, regional, yerli inkiĢaf proqramları kimi dəqiq təsnifatının müəyyənləĢdirilməsi, hər bir səviyyə üçün onların predmeti, hazırlanma məqsədləri və reallaĢdırılması, sifariĢçiləri və icraçılarının funksiyaları dəqiq öz əksini tapmalıdır. ĠnkiĢaf etmiĢ ölkələrin bir çoxunun təcrübəsinin və elmi mənbələrin təhlili dayanıqlı inkiĢafa yönəlmiĢ regional siyasətin iĢlənib hazırlanmasının zəruriliyini sübut edir. 2.
Yeni iqtisadi siyasətin iĢlənib hazırlanmasının ən vacib amillərindən biri institusional elementin inkiĢaf etdirilməsindən ibarətdir. ġərti olaraq ―Azərbaycan 83
Respublikasının ərazi inkiĢafı haqqında‖, ―Regional inkiĢafın dövlət tənzimlənməsinin əsasları haqqında‖, ―Azərbaycan Respublikasında regional siyasətin əsas istiqamətləri haqqında‖ qanunların qəbul olunmasına xüsusi ehtiyac vardır. 3.
Təsərrüfat subyektlərinin, xüsusilə də
aqrar sahənin
maliyyələĢdirilməsində yaxından iĢtirak edən kredit təĢkilatları sistemi inkiĢaf etdirilməli, aqrar sahədə davamlı inkiĢafın təmin edilməsinə imkan verən yeni bank sistemi formalaĢdırılmalıdır. Bunun üçün ixtisaslaĢmıĢ aqrar kommersiya banklarının yaradılması təmin edilməlidir. Həmin bankların inkiĢaf etdirilməsi üçün fəal dövlət dəstəyindən istifadə edilməli və bu yardımlar aĢağıdakı sahələri əhatə etməlidir: 4.
idarəetmə orqanlarının fəaliyyətindən asılıdır. Bu, ilk öncə, rayon icraiyyə komitəsi və bələdiyyə rəhbərliyinə aiddir. Əfsuslar ki onların böyük əksəriyyətinin fəaliyyətini qənaətbəxĢ saymaq olmaz, məhz buna görə rayonlar əsasən mərkəzdən dotasiya hesabına daxili problemlərin həllinə can atırlar. O ki qaldı bələdiyyələrin fəaliyyətinə, bu sahədə vəziyyət daha ağırdır, çünki bələdiyyələr təzə yaranmıĢ yerli idarəetmə strukturu olduğu üçün hələ ki rayonların idarəedilməsində ya öz yerini müəyyən etməyib, ya da rayon əhalisi arasında inam və nüfuz qazanıb. Respublikanın regional inkiĢaf strategiyasının hazırlanmasında yuxarıda qeyd olanları nəzərə almağı vacib hesab edirik. 5.
Ölkə iqtisadiyyatının mövcud strukturunu nəzərə almaqla konkret sahələrin inkiĢaf etdirilməsi məqsədilə sənaye Ģəhərciyinin yaradılması, xüsusilə Azad Ġqtisadi Zonaların (məsələn: Yeni YaĢma) təsis edilməsi istiqamətində fəaliyyəti sürətləndirmək lazımdır. Respublika ərazisində AĠZ-lərin yaradılması məsələsində ilkin variant kimi Azərbaycan-Gürcüstan və Azərbaycan-Türkiyə sərhəd ərazisində təĢkil olunması nəzərdən keçirilməlidir. Bunun nəticəsində, qeyd olunan ərazilərdə iqtisadi inkiĢaf baĢ verər, ölkənin iqtisadi əlaqələri geniĢlənər və eyni zamanda, Azərbaycanın regionda siyasi və iqtisadi durumu daha da Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|