I- mühaziRƏ. İNformatika haqqinda ümumi MƏlumat

1.4. Kоmpütеr tехnİkasının yaranma tarixi və inkişaf mərhələləri

İnsanlar özünü və ətraf mühiti dərk etməyə baş­ladığı an­dan hesablamalar aparmaga ehtiyac duymuş­lar. Bunun üçün say­­ma üsulu və hesablama aləti la­zım gəlmişdir. Yarandığı vax­t­dan bu günə qədər hesablama qaydalarının keçdiyi inkişaf yo­lunu adətən üç dövrə bölmək olar:

a) Barmaq üsulu ilə hesablama dövrü;
b) Mexaniki üsulla hesablama dövrü;
c) Elektrik üsulu ilə hesablama dövrü.
a) I nəsil (1950-1959-cu illdə) kompyuterlərin ele­ment bazası elektron lampa olmuşdur. Bu maşınlar əsasən riyazi məsələlərin həlli üçün istifadə olunurdu, bu maşınlara missal olaraq-- BESM, Strela, M-3, Mincki-1 göstərmək olar.
II nəsil (1960-1969-cu il­lərdə) kompyuterlərin element bazası rtanzistorlar (yarımkeçrici elementlər) olmuşdur. Bu maşınların funksional imkanları 1-ci nəslə nəzərən xeyli artmışdı onlara missal olaraq BESM-4, Minski-22, Urai-14 göstərmək olar.
III nəsil (1970-1985-ci illərdə) kompyuterlərin element baza­­sı inteqral sxemlərdən olmuşdu. Bu nəsil kompyuterlərin funksi­onal imkanları özündən əvvəlki nəsillərə nəzərən daha da yuksəlmiş­di. Onlara missal olaraq keçmiş SSRİ-də yaradılan ES EHM, CM-1/2/3/4/1420/1700 kompyuterləri, ABŞ-da yaradılmış RDR, VAX kompyuterləri göstərmək olar.
IV nəsil 1985-ci ildən sonrakı yəni bu günə kimi olan dövrü əhatə edir. Bu dövrdəki kompyuterlərin element bazasını bö­yük və çox böyük inteqram sxemlər (BİS, SBİS) və mikroprosessorlar təşkil edir. Bu elementlər əsasında yaradılan kompyuterlər fərdi kompyuterlər (FK) sinfini təş­kil edir.
V-ci və sonrakı nəsil yeni və ən yeni elektron texno­logi­ya­la­rına (nana texnologiyaya) əsaslanaraq indi­ki (neyro) və gələ­cəyin (kvand) kompyuterləridir. Bu nə­sil kompyuterlər çox yüksək məhsuldarlıga və iş etiba­rlıga malik olmaqla keyfiyyətcə aşağıdakı funksional tələb­lərə cavab verməlidirlər: a) biliklər bazaları ilə işləməsini təmin etmək və onun əsa­sın­da süni intellekt sistemlərinin təşkilinə imkan yaratmaq; b) kompyuterin tətbiqini daha da asan­laş­dırmaq üçün istifa­də­çi ilə nitq və görmə vasitəsilə ünsiyyət təmin etmək; c) ən yeni proq­ram va­sitələrinin yaradılması prosesinin sadələş­dir­mə­yə imkan ver­­­məlidir və s.