H,N. Rzayev tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
prezident İlham Əliyev yuxarıdakı qarşıda duran vəzifslərdən danışarkən diplomatlarımıza müraciətlə demişdir: “Budur siyasətimizin əsas istiqamətləri. Mən ümid edirəm ki, siz öz gündəlik fəaliyyətinizdə bu işləri əməli şəkildə icra edəcəksiniz’'. Şübhə yoxdur ki, Azərbaycan diplomatları və ölkəmizin xarici əlaqələri ilə məşqul olan hər bir şəxs möhtərəm prezidentimiz İlham Əliyevin xarici siyasət xidməti orqanlarımızın qarşısında qoyduğu şərəfli vəzifələri ləyaqətlə yerinə yetirəcəkdir. Bütün xarici əlaqələrə dair məsələlərdə olduğu kimi bu mühüm sahədə diplomatik protokol vacib rol oynayır. “ Diplomotik protokol hökümətlərin xarici işlər nazirliklərinin, diplomatik nümayəndəliklərin, diplomatik işçilərin və digər rəsmi şəxslərin beynəlxalq əlaqərin əməli olaraq gərçəkləşməsi zamanı riayət etdikləri qayda, ənənə və şərtlərin məcmusudur. Diplomatik yazışmalar, rəsmi görüşlər, diplomatik qəbullar, xarici ölkənin dövlət və hökümət başçısının qarşılanması, beynəlxalq təşkilatlar xəttilə təşkil olunan toplantılar diplomatik protokol tələbləri çərçivəsində əməli xarakter alır. Diplomatik protokolun qəbul olunmuş ümumi müddəaları Diplomatik əlaqələrə dair 1961 Vyana konvensiyasında təsbit edilib. Bununla bərabər hər ölkənin öz diplomatik protokol xüsusiyyətləri də vardır; bu xüsusiyyətlər həmin dövlətin milli adət və ənənələrindən irəli gəlir. Xarici əlaqələrdə diplomatik protokola əməl etmək zəruridir; ondan yayınmaq, yaxud qaydaları pozmaq müqabil dövlətin, yaxud onun rəsmi nümayəndəsinin şərəf və ləyaqətinə toxuna və bununla da iki dövlət arasında münasibətlərin mürəkkəbləşməsinə və arzuolunmaz siyasi nəticələrrə gətirib çıxara bilər. Müvafiq ölkə ilə diplomatik münasibətlərin durumundan asılı olaraq diplomatik protokola müxtəlif incəliklər (daha çox və ya daha az təntənəlilik, ayrı - ayrı tədbirlərin keçirilməsində yüksək və ya aşağı səviyyəlilik) əlavə oluna bilər. Diplomatik protokol-diplomatiyanın mühüm siyasi vəsiləsidir; Onun tətbiqindən doğan nəticələr dövlətlərarası münasibətlərə
bu və ya digər dərəcədə təsir göstərir. Diplomatik protokola riayət etmək ölkənin xaricdəki diplomatik nümayəndəliyinin əsas vəzifəsidir. Bir dövlətin digər dövlətlə diplomatik münasibətlər qurması məqsədi ilə yaradılan, diplomatik nümayəndə tərəfindən rəhbərlik edilən səfirlik və ya diplomatik missiyadır. Diplomatik nümayəndəliyin bu iki növünə Roma
Papası nümayəndəlikləri: nunsiaturalar və
internunsiaturalar da uyğun gəlir. Diplomatik nümayəndəlik maraqlı dövlətlər tərəfindən onlar arasında razılığa əsasən diplomatik münasibətlərin yaradılması nəticəsində təsis edilir. Elə bu şəkildə də dövlətlərin təsis etdikləri diplomatik nümayəndəliklərin səviyyəsi müəyyən olunur: de-fakto və ya de-yure. İşlər müvəkkilinin təyin olunması o gədər də normal olmayan diplomatik münasibətlərdən xəbər verir. Qarşılıqlı məhdud siyasi, iqtisadi və digər maraqlara malik dövlətlər işlər müvəkkili səviyyəsində mübadilə edirlər. Yəni bəzən siyasi motivlər üzündən müvafiq ölkə ilə daha yüksək səviyyədə diplomatik münasibətlər qurmaq istəməyən bəzi dövlətlər işlər müvəkkili səviyyəsində diplomatik nümayəndəlik təyin edirlər. Səfirlik, dərəcəsinə görə ən yüksək diplomatik nümayəndəlik hesab olunur. Səfir tərəfindən rəhbərlik edilən diplomatik nümayəndəlik
tərəfindən başçılıq edilən diplomatik nümayəndəlik missiya adlanır. Birinci dünya müharibəsinədək ancaq böyük dövlətlər səfirlik səviyyəsində diplomatik nümayəndəliklərlə mübadilə edə bilərdilər. Hazırda suveren (Dövlət suverenliyi) bərabərlik prinsipinə müvafiq olaraq bütün dövlətlər səfirlik səviyyəsində mübadilə edə bilərlər. Bununla belə, müxtəlif səbəblərə görə daha aşağı dərəcəli missiya adlanan nümayəndəliklər də saxlanılır. Diplomatik nümayəndəliklər arasındakı fərqlər hüquqi deyil, protokol xarakteri daşıyır. Daimi diplomatik nümayəndəlik institutu XVI-XVlll əsrlərdə mərkəzləşdirilmiş dövlətlərin yaranması və inkişafı ilə bağlı olaraq Avropada meydana gəlmişdir və o vaxtdan beynəlxalq təcrübədə mühüm yer tutur. Diplomatik əlaqələrə dair 1961-ci il
Vyana Konvensiyasına əsasən diplomatik nümayəndəliyin başlıca vəzifələri aşağıdakılardan ibarətdir: a)
b)
akkreditə edən dövlətin və onun vətəndaşlarının beynəlxalq hüquq çərçivəsində maraqlarını müdafiə etmək; c)
diplomatik nümayəndəliyi qəbul edən dövlətin höküməti ilə danışıqlar aparmaq; d)
və mühüm hadisələri haqda informasiya toplamaq və onlar haqqında akkreditə edən dövlətə məlumat vermək; e)
mədəni və elmi əlaqələri, dostluq münasibətlərini inkişaf etdirmək. Başqa sözlə deyilsə, diplomatik nümayəndəliyin başlıca vəzifəsi akkreditə edən dövləti akkreditə olunduğu dövlətdə bütün məsələlərdə təmsil etməkdir və bu dövlətlər arasında diplomatik münasibətlərin başlıca kanalıdır. Bu vəzifələr diplomatik nümayəndəlik başçısının rəhbərliyi altında nümayəndəliyin diplomatik heyəti tərəfindən həyata keçirilir. Diplomatik nümayəndəliyin zəruri inzibati-texniki (dəftərxana müdiri, mühasib və s.) və xidməti heyəti (sürücülər və b.) vardır. Diplomatik nümayəndəliyin yerləşdiyi ölkənin rəsmi idarələri və təsisatları ilə əlaqələri bir qayda olaraq bu ölkənin Xarici İşlər Nazirliyi (Xarici İşlər İdarəsi) vasitəsilə müəyyən olunur və həyata keçirilir. Diplomatik nümayəndəliyin bütün fəaliyyətinə ona başçılıq edən səfir, diplomatik nümayəndə və ya işlər müvəkkili rəhbərlik edir. Bu şəxslərin heç biri olmadıqda diplomatik heyətin vəzifəcə yüksək əməkdaşı müvəqqəti işlər müvəkkili kimi müvəqqəti olaraq səfirliyə rəhbərlik edə bilər. Onun adı gəldiyi ölkənin Xarici İşlər Nazirliyinə rəsmi şəkildə bildirilir. Diplomatik nümayəndəlik diplomatik imtiyazlar və toxunulmazlıq hüququndan (nümayəndəlik binalarının toxunulmazlıqı, ümum- dövlət və yerli vergilərdən azad olmaq, gömrük güzəştləri və s.), eləcə də onu qəbul edən dövlət tərəfindən xüsusi müdafiə (qorunma) hüququndan istifadə edir. Beynəlxalq münasibətlər təcrübəsində diplomatik nümayən 31 Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|