H,N. Rzayev tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- l ikrol Sadixov. Diplomatiya və diplomatik xidmət. Bakı. 199.3. səh. 15 5
- ’ Maqsud Hacıyev. Yetmiş ilin yarpaqları. Bakı, 2005. səh 294 7
ilk siyasi əlaqələr yaradırlar. Azərbaycan rrapezıınd sarayı vasitəsilə Papalıq, Kipr krallığı, Rodos dövləti, Macarıstan, Albaniya, o cümlədən qüdrətli dəniz dövləti olan Venesiya ilə siyasi əlaqələrə nail olur. Azərbaycanlı ağqoyunlular özünün məşhur diplomatı Həsən Azanla Venesiyada səfir kimi təmsil olunmuşduv’ XV əsrin 60-70-ci illərində Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsən Azərbaycanın təhlükəsizliyini Avropa dövlətləri ilə yaxınlıqda görürdü. Ona görə də o, uzaqgörənliklə Venesiya, Böyük Moskva knyazlığı. Qızıl Orda, Polşa, Avstriya, Macarıstan, Çexiya, Almaniya, Papalıq, Burqundiya, Neapol krallığı, Kipr, Qaraman bəyliyi, Misir, Hindistan və bir çox dövlətlərlə diplomatik əlaqələr yaradır. i)
Uzun Həsənin anası Sara Xatun və arvadı Dəspinə xatunun diplomatik məharəti məşhurdur.-' Sonralar Səfəvilərlə də ilk siyasi əlaqəni də Venesiya yaratdı. Səfəvilər dövlətinin Avropa üçün əhəmiyyətini aşağıdakı fakt çox yaxşı əks etdirir: Roma papası, 1503-cü ildə hakimiyyətə gələn II Yuli Almaniya, Fransa, İspaniya, Portuqaliya, Skandinaviya dövlətləri başçılarına məktubda xüsusi qeyd edirdi ki, “Səfəvilər dövlətinin yaranması və Şah İsmayılın hərbi nailiyyətləri Allah tərəfindən Xristiyan dünyası üçün yaradılan əlverişli andır”. Azərbaycan diplomatları o dövrdə böyük şöhrətə malik idilər. 1603- cü ildə mart ayında Səfəvi dövlətinin 11 nəfərdən ibarət diplomatik nümayəndəsi - Fəthi bəyin başçılıq etdiyi yeni səfirlik Venesiyada böyük təntənə ilə rəsmi protokolla qəbul olunur. Venesiya hökmdarlarının əmri ilə o dövrün məşhur rəssamı Qabrilla Kaliri bu Azərbaycan səfirliyi diplomatlarının rəsmi qarşılanma mərasimini böyük bir tabloda əks etdirir. ^XVIII əsrin sonlarına qədər Qərbi Avropada Azərbaycan diplomatiyası mühüm rol oynayırdı. (fj^zərbaycan diplomatiyası sonralar - Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə bir daha parlayp^. 1918-ci ilin mayında Milli Şuranın təsdiq etdiyi ilk hökümətdə ilk xarici işlər naziri M. H. ' l ikrol Sadixov. Diplomatiya və diplomatik xidmət. Bakı. 199.3. səh. 15 5 Hacınski oldu. 1918-ci ii iyunun 4-də Azərbaycan - 'I'ürkiyə dostluq müqaviləsini o da imzalamışdı. ADR dövründəki ilk diplomatlarımız olan H. Yusivbəyli, A. Ağayev, M. Rəfiyev 1918-ci ilin noyabrında ingilis generalı Tomsonla müzakirələrdə böyük məharət göstərirlər. Daha sonralar ADR-in xarici işlər naziri F. X. Xoyski, görkəmli diplomatlar Ə. M. Topçubaşev, C. Hacıbəyli, M.Y. Cəfərov, X. Xasməmmədov və başqaları Azərbaycan diplomatiya tarixində şərəfli ad qoymuşlar. ' Ölkənin xarici siyasətini həyata keçirən xarici əlaqələr orqanlarıdır. Xarici əlaqə orqanları fəaliyyət növünə görə iki qrupa bölünür: xarici əlaqələrin mərkəzi orqanları və xarici orqanları. Ölkədə bu əlaqələri yerinə yetirən mərkəz Xarici İşlər Nazirliyidir, onun öz strukturu var. O, xarici iqtisadi əlaqələr komitəsinin iqtisadiyyat nazirliyi beynəlxalq iqtisadi və ticarət əlaqələrinə, beynəlxalq turizm idarəsinə, beynəlxalq Hava Yolları Konserninə və s. istiqamət verir. Xaricdə bu siyasəti bizim səfirlərimiz, xarici əlaqələrlə məşqul olan başqa orqanlarımız (onlar həmin ölkədə olmuş səfirə tabedirlər)yerinə yetirirlər. - Müasir Azərbaycan diplomatiyasında uzun illər ABŞ-da səfir olmuş Hafiz Paşayev, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya krallığında, Norveç, İsveç krallıqlarında və s. səfir işləmiş Mahmud Məmmədquliyev, ərəb ölkələrində Azərbaycam təmsil edən səfir Elman Araslı və başqaları öz bacarıqları ilə Azərbaycan diplomatiyasına uğur gətirmişlər/ Azərbaycan prezidenti H. Əliyevin uğurlu xarici siyasəti nəticəsində respublikamız bir sıra beynəlxalq təşkilatlara tam hüquqlu üzv kimi daxil olmuş^ qıssa müddətdə BMT-yə, Avropada Təhlükəsizlik və Əmədaşlıq Təşkilatına, İslam Konfransı Təşkilatına, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına, Beynəlxalq İnkişaf və Yenidənqurma Bankına, İslam İnkişaf Bankına və s. kimi nüfuzlu beynəlxalq və regional təşkilatlara üzv seçilmişdir;/ Azərbaycan “Diplomatik əlaqələr haqqında” 1961-ci il 18 apreldə Vyanada BMT-ın
Konfransında qəbul edilmiş Vyana Konvensiyasına qoşulmuş, bir sıra ölkələrdə səfirliklərini, konsulluqlarım açmışdır. Bu siyasi orqanlarda milli diplomatlarımız uğurla işləyirlər. > ^ jBeynəlxalq münasibətlərdə son illərdə baş verən keyfiyyət dəyfşiklikləri Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətindən də yan keçməmişdir. Bu da tamamilə qanunauyğundur. Çünki döğma Azərbaycanımız dünyanın fəal diplomatik fəaliyyətinin ön cərgələrində yerləşir və dünya siyasətinin diqqət mərkəzindədir: Öz uğurlu siyasi, sürətli iqtisadi və mədəni inkişaf tempi ilə ölkəmiz dünya siyasi meydanının mərkəzində yerləşməyə bilməzdi./Son illər Azərbaycan paytaxtında xarici səfirliklərin və nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların nümayəndəliklərinin artması buna əyani sübutdup. Ulu öndərimiz Heydəe Əliyevin yenilməz xarici siyasətini şərəflə davam etdirən prezident İlham Əliyevin təşbbüsü ilə bir sıra dünya əhəmiyyətli mötəbər tədbirlər Bakıda keçirilmişdir.' “Əsrin müqaviləsi” həyata keçmiş, enerji və təhlükəsizlik, terrorizmə qarşı mübarizə, beynəlxalq ticarət yolları və s. məsələlərdə Azərbaycan dünya siyasətinin diqqət mərkəzinə çevrilmişdir. Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdə əlaqələrinin və müvəffəqiyyətlərinin getdikcə artması, diplomatik və işgüzar kadrlara ehtiyacın daha da yüksəlməsi uzun illər xarici ölkələrdə tərcüməçi, sonra 1979-1888-ci illərdə bəzi fasilələrlə Əfqanıstanda Sovet səfirliyində ikinci katib vəzifəsində çalışmağım məni gələcək diplomatlarımız üçün bir stolüstü kitab hazırlamağa şövq etdi. On illərlə bir sıra ali məktəblərimizdə tədris etdiyim “Diplomatik protokol”, “Diplomatik yazışma”, “Diplomatik etiket və nitq”, “Diplomatik portret”, “Beynəlxalq münasibətlər tarixi”, “Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsi”, “Beynəlxalq müqavilələrin bağlanması prosesi”, “Azərbaycanın xarici siyasəti” və sair fənnlərin mühazirə və məşqələlərində tələbələrimizin bir sıra suallara daha ətraflı cavab tapmaları üçün toplu halında “Diplomatik protokol və xarici əlaqələr” stolüstü məlumat kitabını ənsəyə gətirməyi zəruri he.sab elədim.
Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|