267
Bu haqda Ģiə mənbələrində rəvayət çoxdur. Məsələn, imam
Sadiq (ə) “Siratəl-ləzinə ənəmtə ələyhim” – ayəsinin təfsirində
buyurmuĢdur: “Məqsəd, Məhəmməd (s) və onun övladlarıdır!”
1
Bütün bunlar göstərir ki, “sirati-müstəqim”in (doğru yolun)
xaricdə ən aydın və ən bariz nümunəsi Peyğəmbər (s), Əli (ə) və
Fatimeyi-Zəhranın (ə.s) məsum övladlarıdır. Deməli, kim onların
vilayətinə bağlanıb, onları özünə örnək seçsə, sözsüz, Allahın haqq
yoluna düĢəcək və azğınlıqdan uzaq olacaqdır.
***
4-ADƏM PEYĞƏMBƏRĠN TÖVBƏSĠ
“Bəqərə” surəsinin 37-ci ayəsində buyurulur:
ةُُ١ ؽمَّوٌا ةُةامَّٛمَّزٌا اَٛةُ٘ ةُٗمَّٔ إ ٗلْاِ١اٍَاَ اَةباَزاَـ ءٍدباَّ ٍاَو ٗدِّثمَّه ٓ ِ ةَُاَكآ ٝمَّماٍَاَزاَـ
“Adəm
(tərki-övladan,
qadağan
olunmuĢ
ağaca
yaxınlaĢdıqdan sonra) öz Rəbbindən müəyyən kəlmələr öyrəndi,
onların vasitəsilə tövbə qıldı və Allah onun tövbəsini qəbul etdi.
Allah tövbələri qəbul edən və mərhəmətlidir!”
Allahın Adəmə (ə) tövbə üçün öyrətdiyi “kəlmələr”in nədən
ibarət olması ilə bağlı təfsirçilər arasında müxtəlif rəylər var. Bəzi
təfsirçilərin əqidəsinə görə, bu kəlmələr “Əraf” surəsinin 23-cü
ayəsindəkilərdir: “(Adəm və Həvva) dedilər: “Ġlahi! Biz özümüzə
zülm etdik. Əgər Sən bizi bağıĢlamasan və bizə rəhm etməsən,
mütləq ziyankarlardan olarıq.”
Bəzilərin nəzərincə, bunlar dualar, raz-niyazlar, o cümlədən,
balığın qarnında həbs edilən Yunis peyğəmbərin duasından ibarətdir:
“Ey mənim Rəbbim! Həqiqətən, mən özümə zülm etdim, məni
bağışla. Çünki Sən bağışlayanların ən yaxşısısan!...”
Lakin Peyğəmbəri-əkrəm (s)-dən, yaxud səhabələrdən nəql
olunan müxtəlif rəvayətlərdə bu “kəlmələr”in Allah-taalanın
Məhəmməd (s), Əli, Fatimə, Həsən və Hüseynin (ə) haqqına and
verilməsi kimi Ģərhləri gözə dəyir.
1
“Nurus-səqəleyn”, 1-ci cild, səh. 23, hədis: 101. Əlavə məlumat üçün o
kitaba və “Burhan” kitabında nəql olunan hədislərə müraciət edin.
268
Süyuti Əd-durrul-mənsur” kitabında bu ayənin təfsiri ilə bağlı
Ġbn Abbasdan belə nəql edir: “Mən Peyğəmbəri-əkrəmdən (s)
soruĢdum: Adəm peyğəmbərin Allahdan öyrəndiyi və onun vasitəsilə
tövbə etdiyi “kəlmələr” nə idi? Peyğəmbər (s) buyurdu: “O, Allahı
Məhəmməd, Əli, Fatimə, Həsən, Hüseynin haqqına and verərək
tövbə etdi və Allah da onun tövbəsini qəbul etdi.”
1
Yenə orada imam Əlidən (ə) belə nəql olunur: “Mən
Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) bu ayənin təfsirini soruĢdum, Həzrət
buyurdu: “...Allah Adəmə öyrətdi ki, belə desin:
دِّك اَؾ ث اَهةٍُاَئلْاٍِاَا ٝدِّٔ ا مَُّةٌٍُّٙاَا
ةُذلْاِّاٍَاَظاَٚ ًاٛةٍُ ةُذلْاٍِ ّاَ اَذلْأِاَا ّلا ا اٌَٗ ا لا اَهأَبؾلْاِجةٍُ ،ءٍلمَّّاَؾةُِ يآ اَٚ ءٍلمَّّاَؾةُِ
،ءٍلمَّّاَؾةُِ يآ اَٚ ءٍلمَّّاَؾةُِ دِّكاَؾ ث اَهةٍُاَئلْاٍِاَا ٝدِّٔ ا مَُّةٌٍُّٙاَا ،ةُُ١ ؽمَّوٌا ةُهٛةُفاَؽلْاٌِا اَذلْأِاَا اَهمَّٔ ا ٝ ٌلْاِو فلْاِؼاَباَـ ٝ َلْاِفأَ
ةُذلْاٍِ ّاَ اَذلْأِاَا ّلا ا اٌَٗ ا لا اَهأَبؾلْاِجةٍُ
ةُُ١ ؽمَّوٌا ةُةاّٛمَّزٌا اَذلْأِاَا اَهمَّٔ ا مَّٝاٍَاَ لْاِتةُزاَـ ٝ َلْاِفأَ ةُذلْاِّاٍَاَظاَٚ ًاٛةٍُ
ةَُاَكآ ٝمَّماٍَاَر ٝ زمٌَّا ةُدبّ ٍاَىلْاٌِا الاةُمٙاَـ
:
“İlahi! Mən Səni Məhəmməd və ali-Məhəmmədin haqqına and
verirəm. Sən pak və münəzzəhsən, Səndən başqa heç bir məbud
yoxdur. Mən pis iş görüb özümə zülm etdim, məni bağışla. Həqiqətən,
Sən bağışlayan və mərhəmətlisən. İlahi! Mən Səni Məhəmməd və ali-
Məhəmmədin haqqına and verirəm, Sən pak və münəzzəhsən, Səndən
başqa heç bir məbud yoxdur. Mən pis iş görüb özümə zülm etdim,
mənim tövbəmi qəbul et. Həqiqətən, Sən tövbələri qəbul edən və
mərhəmətlisən.” Adəmin Allahdan öyrəndiyi “kəlmələr” bunlardan
ibarət idi!”
2
Bu rəvayətdən açıq-aydın baĢa düĢülür ki, bu üç təfsir arasında
ziddiyyət yoxdur. Ola bilər ki, onların hər biri Adəm peyğəmbərə
öyrədilmiĢdir. Adəm də onların həqiqətini, dolğun məna və batinini
duymaqla onda kamil ruhi dəyiĢiklik baĢ vermiĢ, Allah-taalanın lütf
və mərhəmətini qazanmıĢdır.
Ġbn Məğazili “Mənaqib” kitabında Səid ibn Cübeyrin Ġbn
Abbasdan belə nəql etdiyini yazır: “Peyğəmbəri-əkrəmdən (s)
Adəmin Allah-taaladan öyrəndiyi “kəlmələr” barəsində soruĢulduqda,
Həzrət buyurdu:
اَةبزاَـ مَّٝاٍَاَ اَذلْاِجةُر بِ ّلا ا ٓلْاِ١اََةُؾلْاٌِااَٚ ٓاََاَؾلْاٌِااَٚ اَخاَّ ٛبـ اَٚ ىٍّٝ ٍاَ اَٚ ءٍلمَّّاَؾةُِ دِّكاَؾ ث ةُٗاٍَاَئاٍَ
ٗلْاِ١اٍَاَ
:
1
“Əd-durrul-mənsur”, 1-ci cild, səh. 60.
2
Yenə orada.
269
“O, Allahı Məhəmməd, Əli, Fatimə, Həsən və Hüseynin
haqqına and verərək tövbəsinin qəbul olunmasını istədi və Allah da
onun tövbəsini qəbul etdi.”
1
Əllamə Qunduzi “Yənabiul-məvəddət”, Beyhəqi “Dəlailun-
nubuvvət”, BədəxĢi “Miftahun-nəcah”, Abdullah ġafei “Mənaqib”
kitablarında da bu hədisi nəql etmiĢlər.
2
Əksər kitablarda bu hədisin
sonu Ġbn Abbasa gedib çıxsa da, onun ravisi təkcə o deyil. Çünki
“Əd-durrul-mənsur”da Deyləminin “Müsnədül-firdovs” kitabından
nəql edilən bu hədisin sənədi imam Əliyə (ə) yetiĢir. Əli (ə) buyurur:
“Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) bu ayə (“kəlmələr”in nəyə iĢarə
olunduğu) haqda soruĢdum... Həzrət (s) buyurdu: “Allah-taala
Adəmə tövbəsinin qəbul olunması üçün Məhəmməd və ali-
Məhəmmədin haqqını and verməyi öyrətdi.”
3
Bu haqda həm Ģiə, həm də əhli-sünnə mənbələrində imam
Sadiqdən (ə) də müxtəlif sənədli rəvayətlər nəql olunmuĢdur.
Əhli-beytin (ə) fəzilətlərini bəyan edən bu hədislərin üstündən
gözüyumulu keçmək olmaz. Adəm peyğəmbərin tövbə etməsi və
bağıĢlanması üçün Allah tərəfindən əmr olunur ki, Allahı
Məhəmməd (s) və ali-Məhəmmədin (ə) haqqına and versin! Bu
məqam Əhli-beytdən (ə) baĢqa kimsəyə aid olmayan, məhz onlara
məxsus çox böyük məqamdır. Belə bir Ģəraitdə, imamət və xilafət
məqamına onlardan baĢqasını layiq bilmək olarmı?! Bu fəzilətlər
göstərir ki, imamət və vilayət Peyğəmbərin (s) sülaləsi və Əhli-
beytində qiyamət gününə qədər davam edəcək və bu təəccüblü deyil!
***
1
“Mənaqib”, “Ehqaqul-həqq” kitabından nəqlən, 9-cu cild, səh. 102.
2
Yenə orada.
3
“Əd-durrul-mənsur”, 1-ci cild, səh. 60, biz burada hədisi ixtisarla qeyd
etdik.
Dostları ilə paylaş: |