258
sonra ağır məsuliyyət daĢıdığını göstərir. Halbuki belə böyük
məqama Peyğəmbərlə (s) sadəcə qohumluq vasitəsilə çatmaq qeyri-
mümkündür.
Ġndi isə əhli-sünnənin məĢhur mənbələrində nəql olunan bir sıra
rəvayətləri qeyd edirik:
1) Buxarinin “Səhih” kitabında Əbu Səid Xudrinin belə dediyi
nəql olunur: “Biz Peyğəmbərdən (s) soruĢduq: “Ya Rəsuləllah! Sənə
necə salam verməyin qaydası aydındır. Necə salavat göndərməyi isə
bilmirik?” Peyğəmbər (ə) buyurdu: “Belə deyin: “Əllahummə səlli
əla Muhəmmədin əbdikə və rəsulik, kəma səlləytə əla Ġbrahimə və
ali-Ġbrahim və barik əla Muhəmmədin və əla ali-Muhəmməd, kəma
barəktə əla Ġbrahim!” (İlahi! Bəndən və rəsulun Məhəmmədə salavat
göndər, necə ki, İbrahim və onun övladlarına salavat göndərdin.
Məhəmməd və onun övladlarına bərəkət yetir, necə ki İbrahimə
bərəkət verdin!)
1
Yenə həmin kitabda məĢhur səhabə Kəb ibn Ücrədən nəql
olunur ki, müsəlmanlar həzrət Peyğəmbərdən (s), ona necə salavat
göndərmək barədə soruĢduqda, onlara bu qaydada salavat
göndərməyi öyrətdi: “Əllahummə səlli əla Muhəmməd və ali-
Muhəmməd, kəma səlləytə əla ali-Ġbrahim, innəkə həmidun məcid!
Əllahummə, barik əla Muhəmməd və əla ali-Muhəmməd, kəma
barəktə əla ali-Ġbrahim, innəkə həmidun məcid!” (İlahi! Məhəmməd
və onun övladlarına salavat göndər, necə ki İbrahim övladlarına
salavat göndərdin. Həqiqətən, Sən uca və tərifə layiqsən. İlahi!
Məhəmməd və onun övladlarına bərəkət yetir, necə ki İbrahim
övladlarına bərəkət verdin. Həqiqətən, Sən uca və tərifə layiqsən!)
2
Buxari bu hədisləri “salavat” ayəsinin təfsirində qeyd etmiĢdir.
2)
Əhli-sünnənin ikinci məĢhur mənbəsi sayılan “Səhihi-
Müslim” kitabında Əbu Məsud Ənsaridən belə nəql olunur: “Bir gün
Peyğəmbəri-əkrəm (s) bizim yanımıza gəlmiĢdi. Biz Səd ibn
Ubadənin məclisində idik. Sədin oğlu BəĢir dedi: “Ya Peyğəmbər!
Allah-taala bizə sənə salavat göndərməyi göstəriĢ vermiĢdir. Sənə
necə salavat göndərək?”
Peyğəmbər (s) bir az sükut etdikdən sonra buyurdu: “Deyin:
Əllahummə səlli əla Muhəmməd və əla ali-Muhəmməd, kəma
1
“Səhihi-Buxari”, 6-cı cild, səh. 151, Beyrutun “Darul-ceyl” çapı.
2
Yenə orada.
259
səlləytə əla ali-Ġbrahim və barik əla Muhəmməd və əla ali-
Muhəmməd, kəma barəktə əla ali-Ġbrahim fil-aləmin, innəkə
həmidun məcid!” (İlahi! Məhəmməd və onun övladlarına salavat
göndər, necə ki İbrahim övladlarına salavat göndərdin. Məhəmməd
və onun övladlarına bərəkət yetir, necə ki o zaman İbrahim
övladlarına bərəkət verdin. Həqiqətən, Sən uca və tərifə layiqsən!)
1
3) Süyuti “Əd-durrul-mənsur” təfsirində Əbu Səid Xudrinin
rəvayətini Buxari, Nisai, Ġbn Macə və Ġbn Mərdəveyhdən nəql
etmiĢdir.
2
Yenə həmin kitabda Əbu Səid Ənsarinin rəvayəti Termizi, Nisai
və Ġbn Mərdəveyhdən
3
, azacıq fərqlə Malik, Əhməd, Buxari, Müslim,
Əbu Davuddan (onlar da Əbu Əhməd Saididən) nəql olunmuĢdur.
4
Hakim NiĢapuri “Əl-müstədrəkü ələs-səhiheyn” kitabında Ġbn
Əbi Leylidən belə nəql edir ki, Kəb ibn Ücrə mənim yanıma gəlib
dedi: “Peyğəmbərdən (s) eĢitdiyim müjdəni sənə deyimmi?”
Dedim: “Bəli!”
Dedi: “Peyğəmbərdən (s) soruĢdum ki, sənin Əhli-beytinə necə
salavat göndərək?”
Peyğəmbər (s) buyurdu: “Deyin: Əllahummə səlli əla
Muhəmməd və ali-Muhəmməd, kəma səlləytə əla Ġbrahim və əla ali-
Ġbrahim, innəkə həmidun məcid! Əllahummə, barik əla Muhəmməd
və əla ali-Muhəmməd, kəma barəktə əla Ġbrahim və əla ali-Ġbrahim,
innəkə həmidun məcid!” (İlahi! Məhəmməd və onun övladlarına
salavat göndər, necə ki, İbrahimə və onun övladlarına salavat
göndərdin. Həqiqətən, Sən uca və tərifə layiqsən. İlahi! Məhəmməd
və onun övladlarına bərəkət yetir, necə ki, İbrahimə və onun
övladlarına bərəkət verdin. Həqiqətən, Sən uca və tərifə layiqsən!”
“Səhihi-Müslim” və Səhihi-Buxari”də mövcud olmayan
hədisləri nəql edən Hakim NiĢapuri yazır: “Bu hədisi eyni sənəd və
mətnlə Buxari “Səhih” kitabında Musa ibn Ġsmayıldan nəql etmiĢdir.
Mənim burada onu təkrar etməyimin səbəbi “Əhli-beyt” və “ali”
1
“Səhihi-Müslim”, 1-ci cild, səh. 305, hədis: 65, Beyrutun “Ehyau turasil-
ərəbi” çapı.
2
“Əd-durrul-mənsur”, 5-ci cild, səh. 217.
3
Yenə orada.
4
Yenə orada.
260
sözlərinin eyni olduğunu göstərməkdir.
1
Diqqət yetirmək lazımdır
ki, Hakim NiĢapuri bu hədisi Əhli-beytin Əli (ə), Fatimeyi-Zəhra
(ə.s), Həsən (ə) və Hüseyn (ə) olduğunu açıq-aydın göstərən “Kisa”
hədisindən sonra nəql etmiĢdir. Bu da öz növbəsində dərin məna
kəsb edir. Bundan sonra Hakim NiĢapuri “səqəleyn” hədisini, onun
ardınca Əbu Hüreyrənin hədisini nəql edir. Orada deyilir:
“Peyğəmbər (s) Əli, Həsən və Hüseynə (ə) baxıb buyurdu: “Mən
sizinlə müharibəyə qalxan hər kəslə müharibə, sizinlə sülh edən hər
kəslə sülh edirəm.”
2
Məhəmməd ibn Cərir Təbəri də “Təfsir” kitabında “salavat”
ayəsinin təfsirində yuxarıdakı rəvayəti azacıq fərqlə Musa ibn
Təlhədən və onun atasından, baĢqa bir rəvayəti Ġbn Abbasdan,
üçüncü bir rəvayəti Ziyad və Ġbrahimdən, dördüncü rəvayəti isə
Əbdür-Rəhman ibn BəĢir ibn Məsud Ənsaridən nəql etmiĢdir.
3
Beyhəqi də “Sünən” adlı məĢhur kitabında bu haqda çoxlu
rəvayət nəql etmiĢdir. Onların bəzisi namazda təĢəhhüd vaxtı
müsəlmanların vəzifəsini aydınlaĢdırır. Məsələn, Əbu Məsud və
Əqəbət ibn Əmrin hədisində belə deyilir: “Bir kiĢi gəlib
Peyğəmbərin (s) yanında əyləĢdi. Biz də orada idik. O dedi: “Ya
Rəsuləllah! Sənə salam verməyi bilirik. Lakin namaz qılanda sənə
salavat göndərməyin qaydasını bilmirik. Sənə necə salavat
göndərək?” Peyğəmbər (s) bir qədər susdu. Hətta biz o həzrəti belə
görüb fikirləĢdik ki, kaĢ kiĢi belə bir sual verməyəydi. Sonra Həzrət
buyurdu: “Mənə salavat göndərmək istəsəniz, belə deyin:
Əllahummə səlli əla Muhəmmədin-nəbiyyil-ummiyy və əla ali-
Muhəmməd, kəma səlləytə əla Ġbrahim və əla ali-Ġbrahim və barik
əla Muhəmmədin-nəbiyyil-ummiyy və əla ali-Muhəmməd, kəma
barəktə əla Ġbrahim və əla ali-Ġbrahim, innəkə həmidun məcid!”
(İlahi! Ümmi peyğəmbərin Məhəmməd və onun övladlarına salavat
göndər, necə ki İbrahim və onun övladlarına salavat göndərdin.
Ümmi peyğəmbərin Məhəmməd və onun övladlarına bərəkət yetir,
necə ki İbrahim və onun övladlarına bərəkət verdin. Həqiqətən, Sən
uca və tərifə layiqsən!)
1
“Əl-müstədrəkü ələs-səhiheyn”, 3-cü cild, səh. 147.
2
Yenə orada, səh. 147.
3
“Camiul-bəyan”, Təbəri, 22-ci cild, səh. 32, Beyrutun “Darul-mərifət” çapı.
Dostları ilə paylaş: |