Yosh fiziologiyasi - flziologiyaning organizm tug‘ilishidan boshlab to inson
umrining oxirigacha bo'lgan davr ichidagi hayotiy vazifalarini o'rganadigan
sohasi. Yosh fiziologiyasining asoschisi 1.1. Mechnikovdir. U birinchi bo'lib
qarish va o4lish nazariyalarini ilmiy asoslagan olim.
Jinsiy bezlar, gonadalcir- urug'don va tuxumdonlardan iborat juft bezlar,
ikki xil vazifani bajaradi, ya’ni birinchidan ko4payish bezlari sifatida urug4 va
tuxum hujayralari ishlab chiqarsa. ikkinchidan endokrin bezlar sifatida jinsiy
gormonlar ishlab chiqaradi. Urug‘don hamda tuxumdonlarda erkaklik va
urg4ochilik jinsiy gormonlari bir vaqtda ishlab chiqariladi. Lekin ularning
miqdori individ jinsiga qarab har xil, ya’ni erkaklarda erkaklik, ayollarda esa
urg‘ochilik jinsiy gormonlari ziyod boiadi.
Ikkinchi signal sistemasi - 1932-yili alcad. I.P. Pavlov tomonidan birinchi
bo 4lib fanga kiritilgan tushuncha, odam va hayvonlar bosh miyasining
ishlashidagi asosiy farqlarni ajratadi. U faqat insonlargagina xos xususiyat
bo4 lib, atrof muhitdagi voqelikni umumlashtirgan holda ifodalovchi so4zlardan
iborat tuzilma.
Immunitet (lat.
immimitas - biron narsadan hosil bo‘lish, ajralish) - odam
va hayvonlar organizmining biologik bir butunligini saqlash maqsadida yot
moddalarga, organizmlarga qarshi kurashish qobiliyati. Bu holat birinchi marta
I.I. Mechnikov tomonidan oq qon tanachalari - fagotsitlarmng yot mikroblarni
yutib zararsizlantirish kashf qilinishi bilan asoslangan. Immunitet tabiiy
orttirilgan, faol, kuchsiz ko4rinishlarda bo4ladi.
Insulin - oshqozon osti bezi Langergens orolchalaridagi hujayralar
tomonidan qonga ishlab chiqariladigan gormon. Qondagi glyukozani zahira
uglevod - glikogenga aylantirishda va parchalashda faol qatnashadi. Uning
kamayishi qonda glyukoza miqdorini oshirib yuboradi (giperglikemiya) va
297 www.ziyouz.com kutubxonasi
siydik bilan glyukoza ko4plab ajralib chiqadi (glyukozuriya). Shuningdek,
insulinning kamayishi yog4 va oqsilning biologik sintezini ham kamaytirib
yuboradi.
