75
Nüfuzetmə möhkəmliyinin qiyməti (əmsal 0,8 – 0,9) pendirdə Rebinderin konusşəkilli
plastometr üsulu ilə təyin edilmiş yerdəyişmənin gərginlik həddi θ
0
ilə sıx əlaqədardır. Reoloji
zondlama zamanı məhsulun dərinliyinə indentordan yuxarıda olan hündürlükdən metal konus
(diametr 0,015 – 0,025 m, bucaq 45 – 90
о
) və ya kürə (diametr 0,012 – 0,016 m) sabit sürətlə
yeridilir, bu zaman məhsulun müqavimət qüvvələri hesablanır.
Konusşəkilli indentor vasitəsilə reoloji zondlamanın nəticələrinə əsasən, möhkəmlik
həddini τ
H
, gərginlik həddini τ
S
, effektiv özlülüyü η
ef
və yerdəyişmə modulunu aşağıdakı
düsturlarla hesablamaq olar:
2
H
max
α
l
P
K
;
(6.9)
2
S
α
l
P
K
y
;
(6.10)
2
2
2
2
α
wl
r
l
Рs
К
ef
;
(6.11)
r
h
l
r
l
ş
Pba
Pson
K
G
d
2
2
2
2
.
α
,
(6.12)
burada: Р
max
, Р
s
, Р
baş
, Р
son
– indentorun yeridilməsi zamanı müqavimət qüvvələri: maksimal;
sabit axın sahəsində; huk deformasiyasının əvvəlində və sonunda,
Н;
h
d
– Р
К
, m
ölçüsünə uyğun indentorun nüfuzetmə dərinliyi;
l – konusun hündürlüyü, m;
r – konus əsasının radiusu, m;
w – indentorun hərəkət sürəti, m/s;
К
α
– konusun təpə bucağından asılı olan düzəliş;
Kürəşəkilli indentorun tətbiqi zamanı effektiv özlülüyü şərti olaraq, Stoks düsturu ilə
təyin olunur:
rw
Р
ef
6
S
,
(6.13)
burada: r – kürənin radiusu, m.
Pendirin
keyfiyyət
göstəriciləri
ilə,
xüsusilə
konsistensiyanın
orqanoleptiki
qiymətləndirilməsi ilə nüfuzetmə göstəriciləri və fırlanma kəsiyi daha tez-tez əlaqələndirilir
(asılılıq əmsalı 0,80 – 0,92).
MÜHAZİRƏ 1 3
76
Süd məhsulların sıxılma xarakteristikaları
Plan:
1.Süd məhsulların sıxılma xüsusiyyətləri.
2.Müxtəlif materialların (pendir,kəsmik) məsaməliyininhesablanması.
3.Səthi xarakteristikalar.
4.Səthi gərilməyə təsir edən amillər.
5. Süd sənayesində emal prosesi zamanı və hazır məhsulun reoloji xassələrinin ölçülməsi.
Məhsulların sıxılaraq kipləşməsi bir qayda olaraq, onların faza dəyişikliyi ilə müşaiyət
olunur. Zülallı süd məhsullarının faza vəziyyəti məsaməli dispers cisimlərdir, onları faza
həcmləri (həcmi məsaməlilik) ilə xarakterizə etmək olar ki, bunu da aşağıdakı düsturlarla
hesablamaq olar
V
Vmaye
Vqaz
vm
;
(6.14)
V
V
vm
qaz
,
(6.15)
где:
v
m
– məhsulun ümumi məsaməliliyi, m
3
/m
3
;
v
qaz
– məhsulun qaza görə məsaməliliyi, m
3
/m
3
;
V,
V
maye
,
V
qaz
– uyğun olaraq, maye, ya da qazla dolan bütün məhsulun və məsamələrin
həcmi.
Materialların məsaməliliyini tez-tez məsaməlilik əmsalı ilə
ε
m
xarakterizə edirlər, o da
ümumi həcmi məsaməliliklə aşağıdakı kimi bağlıdır: Пористость материалов часто
характеризуют также коэффициентом пористости который связан с общей объёмной
пористостью соотношением:
v
v
m
1
.
(6.16)
Kəsmiyin və pendirin ümumi məsaməliliyini xarkterizə edən kəmiyyətlər cədvəl 6.1-də
göstərilmişdir.
Cədvəl 6.1. Kəsmiyin və pendirin ümumi məsaməliliyi