778
Mən hiss edirəm ki, Nataşa son vaxtlar mənim ədəbi
müvəffəqiyyətlərimə, şöhrətimə çox qısqanclıqla baxır. Bu il
bütün çap etdirdiyim əsərlərimi oxuyur, tez-tez məndən
gələcək planlarımı soruşur, mənim haqqımda yazılan
tənqidlərlə maraqlanır, onlardan bəzisinə acığı tutur, istəyir
ki, mən mütləq ədəbiyyatda yüksək bir mövqe tutum. O öz
arzusunu o qədər qüvvətlə, inadla ifadə edir ki, mən hətta
buna təəccüb edirəm.
Nataşa mənə deyir:
– Vanya, belə işləməklə sənin qələmin qüvvədən
düşəcək, özünü zorlayacaqsan, qələmin zəifləyəcək, həm də
özünü məhv edəcəksən. Bax S. iki ildə bir povest yazır. N.
isə on ildə bircə roman yazmışdır. Az da yazsalar, gör
yazdıqlarının üstündə necə işləyirlər, onu necə rəndələyirlər!
Bircə dənə də səliqəsiz yer tapmaq olmaz.
– Onlar maddi cəhətdən təmin olunmuşlar, əsəri
müəyyən vaxt üçün yazmırlar, amma mən poçt arabası
yabısıyam. Bunlar hamısı boş söhbətdir! Əzizim, bunları
qoyaq dursun, təzə bir şey varmı?
– Çoxdur. Əvvəla, ondan məktub gəlib...
downloaded from KitabYurdu.org
779
– Yenə də?
– Yenə də.
O, Alyoşadan gələn məktubu mənə verdi. Bu onun
Nataşadan ayrılandan sonra yazdığı üçüncü məktub idi.
Birinci məktubunu Moskvadan yazmışdı, özü də elə bil
bayqınlıq içində yazmışdı. Yazırdı ki, vəziyyət düz
gətirmədi, ayrılarkən, təyin edildiyi kimi, Moskvadan
Peterburqa gəlmək mümkün olmadı. İkinci məktubunda isə
tezliklə Nataşa ilə evlənmək üçün bu günlərdə Peterburqa
gələcəyindən məlumat verirdi, guya bu qət olunmuşdur, heç
bir qüvvə bunun qarşısını ala bilməz. Lakin məktubun
yazılışından aydın görünürdü ki, o, ümidini itirmişdir,
kənardan edilən təsirlər ona tamamilə üstün gəlmişdir, o
daha heç öz-özünə inanmır. O, sözarası bunu da qeyd edirdi
ki, Katya mənim tanrımdır, yalnız o məni ovundurur, mənə
ürək-dirək verir. Mən onun üçüncü məktubunu böyük bir
səbirsizliklə açdım.
Məktub iki vərəqdən ibarət idi: nizamsız bir halda,
qırıq-qırıq, tez-tələsik yazılmışdı, çətin oxunurdu, özü də
mürəkkəbə, gözyaşına bulaşmışdı. Məktub belə başlayırdı:
downloaded from KitabYurdu.org
780
Alyoşa yazırdı ki, mən daha səndən əl çəkməli oldum, çalış
məni unut. O sübut etməyə çalışırdı ki, bizim evlənməyimiz
mümkün olan şey deyil, kənar, düşmən qüvvələrin təsiri hər
şeydən güclüdür, əslində, elə belə də olmalıdır, başqa cür
olsa, biz hər ikimiz bədbəxt olarıq, çünki biz bir-birimizin
tayı deyilik. Lakin o tab gətirməyərək birdən əvvəlki
düşüncələrini, sübutlarını kənara qoyaraq, elə oradaca,
məktubun yazılmış hissəsini cırıb atmadan, doğrudan-
doğruya etiraf edirdi ki, mən sənin qarşında caniyəm, mən
məhv olmuş bir adamam, kəndə gələn atamın arzusu
əleyhinə getmək iqtidarında deyiləm. Yazırdı ki, mən
çəkdiyim əzabları ifadə edə bilmirəm, bunu da etiraf edirdi
ki, səninlə xoşbəxt ola bilmək imkanını özümdə tamamilə
dərk edirəm. Birdən sübut etməyə başlayırdı ki, biz
tamamilə bir-birimizə tayıq, atasının dəlillərini inadla,
qəzəblə rədd edirdi, onlar evlənsələr, xoşbəxt bir həyat
keçirəcəklərini ümidsiz bir halda təsvir edir, özünə, öz
zəifliyi üstündə lənət oxuyurdu, əlvida deyib həmişəlik
ayrılırdı! Məktub əzab çəkən bir qəlb ilə yazılmışdı,
görünür, o, məktubu böyük bir ümidsizlik içində yazmışdı,
downloaded from KitabYurdu.org
781
gözlərim yaşla doldu. Nataşa mənə Katyadan gələn məktubu
verdi. Bu məktub Alyoşanın konvertinə qoyulmuşdu, ancaq
ayrıca yapışdırılmışdı. Katya çox qısa olaraq, bir neçə sözlə,
bildirirdi ki, Alyoşa doğrudan da, çox dərd çəkir, çox
ağlayır, elə bil ki, ümidsiz bir hala düşmüşdür, hətta bir az
da xəstədir, ancaq mən onun yanındayam, o, xoşbəxt olacaq.
Katya, eyni zamanda, bir şeyi izah etməyə çalışırdı, yazırdı
ki, siz elə zənn etməyin ki, Alyoşa bu tezliklə təskinlik tapa
bilər və onun dərdi yüngül dərddir. O sizi heç vaxt
unutmayacaq, heç unuda da bilməz, çünki onun qəlbi elə
qəlb deyil, o sizi hədsiz dərəcədə sevir, həmişə də sevəcək,
belə ki, əgər bir gün o sizi sevməsə, sizi xatırlayarkən dərd
çəkməsə, mən özüm o saat bunun üstündə onu
sevməyəcəyəm...
Mən hər iki məktubu Nataşaya qaytardım. Biz bir-
birimizə baxdıq, heç bir söz demədik. Əvvəlki məktubları da
oxuyanda belə olmuşdu, ümumiyyətlə, indi biz keçmiş
haqqında danışmaqdan çəkinirdik, sanki bunu öz aramızda
şərtləşmişdik. Nataşa son dərəcə əzab çəkirdi, mən bunu
görürdüm, lakin o heç mənə də ürəyini açıb demirdi. Ata
downloaded from KitabYurdu.org
782
evinə qayıtdıqdan sonra o üç həftə qızdırma içində yatdı,
indi isə təzə-təzə əmələ gəlirdi. Biz hətta bu yaxında baş
verəcək dəyişiklik haqqında da az danışırdıq, o bilirdi ki,
atası özünə qulluq düzəldir, biz yaxın vaxtda ayrılacağıq.
Bununla belə, o mənə qarşı son dərəcə diqqət və nəzakət
göstərirdi, mənə aid olan məsələlərlə son dərəcə məşğul
olurdu. Onun tələbi ilə öz haqqımda söylədiyim sözlərə elə
inadla, elə diqqətlə qulaq asırdı ki, əvvəlcə bu hətta mənə
iztirab verdi: mənə elə gəlirdi ki, o məni, çəkdiyim əzab
üçün mükafatlandırmaq istəyir. Lakin bu ağır hiss tez yox
olub getdi, mən başa düşdüm ki, onun tamamilə başqa
arzusu vardır, o ancaq məni sevir, həm də hədsiz dərəcədə
sevir, mənsiz yaşaya bilmir, mənə aid olan şeylərin qayğısını
çəkməyə bilmir, mən elə güman edirəm ki, heç bir bacı öz
qardaşını, Nataşa məni sevdiyi qədər sevmir. Mən çox yaxşı
bilirdim ki, bu yaxında bizim ayrılacağımız Nataşanı son
dərəcə narahat edir, o əzab çəkir. O da bilirdi ki, mən onsuz
yaşaya bilmirəm, lakin biz bu barədə danışmırdıq, amma
gələcək hadisələr haqqında müfəssəl danışırdıq...
Mən Nikolay Sergeiçin harada olduğunu soruşdum.
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |