Əlyazması hüququnda Hüseynova Nərmin Hətəm qızı (magistrantin a. S. A.) «kommersiya fəALİYYƏTİNDƏ LİZİNQİn rolu və İNKİŞaf perspektiVLƏRİ»

Aqrolizing

Ünvan: Bakı Buniyatov Bəşir 12, pos. Bakıxanov Sabunçu rayonu
Telefon: [phone]

http://agrolizing.gov.az/az

AtaLizinq

Ünvan: Bakı Süleyman Rüstəm 9  Nəsim

Telefon: [phone]

http://weblist.az/lizinq/3514/

Azərbaycan Sənaye Leasing  

Ünvan: Bakı Zərifə Əliyeva 3 Səbail rayonu

Telefon: [phone],  ([phone]

Fəcr Lizinq

Ünvan:Bakı Yusif Səfərov 8 Xətai Rayon

Telefon: [phone]

FinansLizinq

Ünvan: Bakı Bülbül pr. 44, 3rd Floor Nəsimi

Telefon: Şəhər:  ([phone] , ([phone],

Mobil: ([phone]

http://www.finanslizing.az/Finanslizinq/sas_shif.html

Grand Motors

Ünvan: Bakı Ziya Bünyadov Pro. 1969 dörddəbir  Nərimanov rayonu

Telefon: [phone]

http://www.grandmotors.az/

 Gunay Leasing

 Ünvan: Bakı Zargyarpalan 5/4, 87 , Səbail rayonu

Telefon: [phone]

http://www.gunaybank.com/news,347/lang,az/

International Ekonomic Union

Ünvan: Bakı Mir Qasımov 4, Nəsimi

Telefon: [phone]

Joint Leasing

Ünvan: Bakı Cəlilova Afiyaddina 26 , Xətai rayon

Telefon: [phone]

http://www.jointleasing.az/

MCB Lizinq

Ünvan: Bakı, Tbilisi Ave. 49 B , Yasamal rayon

Telefon: [phone]

http://www.mcbleasing.az/

Nikoyl lizinq

Ünvan:Bakı Səid Rüstəmov 3/6, m. 33 , Səbail rayon
Telefon: [phone]

Parex Leasing and Factoring

Ünvan: Bakı Cəfər Cabbarlı 40, 1st Floor , Yasamal rayon , Səmt: Caspian Business Cente

Telefon: [phone]

http://www.parexleasing.az/

 Qafqaz Lizinq

Ünvan: Bakı Binəqədi şossesi 168 B, binanın 5-ci mərtəbə “Baku Electroncs”

Telefon: (012) 991,  ([phone]

http://www.qafqazleasing.com/

 RAO GLOBAL GROUP GMBH Azərbaycan

Ünvan: Bakı Səməd Vurğun / Rəhimova Süleyman, 309 dörddəbir, 6th Floor ,Nəsimi

Telefon: [phone]

http://raolizinq.az/

TexnikaLizing

Ünvan: Bakı Atatürk pr. 1107, TexnikaBank, 2nd Floor

Telefon: [phone]

TKB Leasing

Ünvan: Bakı Gadjibekov Bəşir 133, 8-ci mərtəbə, Səbail rayon

Telefon: Şəhər([phone]

Mobil: ([phone]

Turan Leasing

Ünvan: Bakı, Nizami 53 Yasamal rayon

Telefon:[phone],  ([phone]

UniLeasing

Ünvan: Bakı Rəcəbli Ahmed 1/15 Nərimanov rayon

Telefon:[phone]

http://www.unileasing.az/?page=0&id=0&lang=az

Westmark Fınancıal Leasıng Investment Company

Ünvan: Bakı Azadlıq pr. 103 C Nəsimi

Telefon:[phone]

Ansar Lizinq

Ünvan: Bakı Həsən Əliyev, 90 A Rayon isə Nərimanov rayonu

Telefon: [phone]
http://www.ansar.az/az/

Lizinqin əsas şərtləri:

• 
  Lizinqin müddəti: 12 aydan 72 ayadək
  
• 
  Əməliyyatın valyutası: USD
  
• 
  Mülkiyyət hüququnun lizinq şirkəti tərəfindən saxlanılması
  
• 
  Lizinq obyektinin sığortalanması
  

Lizinqin obyekti nə ola bilər ?

• 
  Kənd təsərrüfatı avadanlığı
  
• 
  Tibbi avadanlıq
  
• 
  Tikinti materialları və avadanlıqları
  
• 
  Sənaye avadanlığı
  
• 
  Nəqliyyat avadanlıqları
  
• 
  Kommersiya daşınmaz əmlakı (lizinq müddəti 6 ildək!)
  
• 
  Sair
  

“Ansar Lizinq” şirkətinin obyektlərii: kənd təsərrüfatı, tikinti, səhiyyə, nəqliyyat, sənaye sahələrini əhatə edir. Lizinq müqaviləsinin bağlanılması üçün aşağıdakı sənədlərin təqdim olunması lazımdır:

Hüquqi şəxslər üçün

• 
  Müəssisənin nizamnaməsinin surəti,
  
• 
  VÖEN,
  
• 
  Hüquqi şəxsin dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamə,
  
• 
  Statistika kömitəsi tərəfindən təqdim edilən şəhadətnamənin surəti nüsxəsi,
  
• 
  Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyinin Kommersiya hüquqi şəxslərinin dövlət reyestrindən çıxarışı,
  
• 
  Əvvəlki ilə aid və vergi orqanları tərəfindən təsdiq olunmuş balans və mənfəət hesabatları,
  
• 
  Bank hesabları haqqında məlumat və kredit borcu haqqında arayış,
  
• 
  Lizinq obyekti haqqında məlumat və onun texniki göstəriciləri,
  
• 
  Təchizatçı şirkətin Ansar Leasing şirkətinin ("Azərbaycan Lizinq Şirkəti" MMC) adına hazırladığı hesab faktura,
  
• 
  Hüquqi şəxsin təsisçilərinin şəxsiyyət vəsiqələrinin surətləri,
  
• 
  Biznes plan və müəssisənin fəaliyyəti haqqında ətraflı məlumat,
  
• 
  Müəssisənin direktorunun təyin edilməsi barədə əmr,
  
• 
  Müəssisənin təsisçilərinin lizinq alınmasına razılığı,
  
• 
  Xüsusi fəaliyyət növləri üçün lazım olan lisenziyalar.
  

Fiziki şəxslər üçün

• 
  Şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti,
  
• 
  Bank hesabları haqqında məlumat və kredit borcu haqqında arayı,
  
• 
  İş yerindən arayış,
  
• 
  Təchizatçı şirkətin Ansar Leasing şirkətinin ("Azərbaycan Lizinq Şirkəti" MMC) adına hazırladığı
  

hesab-faktura,

• 
  Zamin duran şəxsin şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti,
  
• 
  Zamin duran şəxsin bank hesabları haqqında məlumat və kredit borcu haqqında arayı,
  
• 
  Zamin duran şəxsin iş yerindən arayış.
  

§ 2.3. Lizinq ödənişinin hesablanması mexanizmi və onun spesifik

xüsusiyyətləri
Lizinq müqaviləsinin həyata keçirilməsi zamanı lizinq ödənişlərinin ölçülərini icarənin, onun operativ formasından tutmuş, maliyyə lizinqi müqaviləsinə qədər müxtəlif formalarının reallaşdırılmasını nəzərə almaqla kifayət qədər dəqiq müəyyən etmək vacibdir.

İcarə haqqı (P) lizinqdən istifadə zamanı ümumi şəkildə lizinq obyektinin alış qiymətinin, komisyon haqlarını nəzərə almaqla faizlərin, vergilərin və lizinq xidmətləri ilə bağlı sığorta ödənişlərinin cəminin icarə müddəti ərzində ödənişlərin sayına nisbəti kimi aşağıdakı düsturla müəyyən olunur:

burada, Q – lizinq obyektinin alış qiyməti, man.;

R – lizinq xidmətləri üzrə komisyon haqlarının uçotu ilə faizlər;

N – vergiər, man;

S – sığorta ödənişi, man;

n - icarə müddəti ərzində ödənişlərin sayı, ədəd.

Lizinq firma və şirkətlərinin fəaliyyətinin çoxillik təcrübəsi lizinq ödənişlərinin müəyyən olunmasına müxtəlif yanaşma və variantları formalaşdırmışdır.

Lizinq ödənişlərinin hesablanması özünə aşağıdakı mərhələləri daxil edir:

1. 
   Lizinq ödənişlərinin ölçüləri lizinq müqaviləsi ilə əhatə olunan illər üzrə hesablanır.
   
2. 
   Ödənişlərin illər üzrə məbləği kimi, müqaviləin bütün müddəti ərzində lizinq ödənişlərinin ümumi ölçüsü hesablanır.
   
3. 
   Lizinq haqlarının ölçüləri tərəflərin haqları ödəmə dövriliyinə, eləcə də onlar tərəfindən hesablama metodları və ödəmə üsullarına (operativ lizinq zamanı müqavilə müddəti bir ildən az olduqda, lizinq ödənişlərinin ölçüsü aylar üzrə müəyyən olunur) uyğun olaraq hesablanması.
   

Lizinq ödənişlərinin (LP) ümumi məbləğinin hesablanması aşağıdakı düstur vasitəsilə həyata keçirilir

LP = AO + PK + KV + DU + ƏDV

burada, AO – cari ildə lizinq verənə hesablanan amortizasiya ayırmalarının kəmiyyəti;

PK – lizinq verənin əmlakın – müqavilə obyektinin əldə edilməsinə sərf olunan kredit resurslarından istifadə edilməsinə görə ödəniş;

KV – lizinq müqaviləsi üzrə əmlakın təqdim edilməsinə görə lizinq verənə verilən komisyon mükafatları;

DU – lizinq alana lizinq müqaviləsi ilə nəzərdə tutulan əlavə xidmətlərin təqdim edilməsinə görə lizinq verənə ödənilən ödənişlər;

ƏDV – lizinq alan tərəfindən lizinq verənin xidmətlərinə görə ödənilən əlavə dəyər vergisi (əgər lizinq alan kiçik müəssisədirsə, ƏDV ödənilmir).

Amortizasiya ayırmaları aşağıdakı düsturla hesablanır:

burada, BS – əmlakın balans dəyəri, man;

N_a – amortizasiya ayırmaları norması, %.

İstifadə olunan kredit resurslarına (KR) görə ödənişin hesablanması aşağıdakı düsturla həyata keçirilir:

burada ki, KR – kredit resursları;

ST_k – kredit faizi, illik %-lə.

Bu zaman nəzərdə tutulur ki, istifadə olunan kredit resurslarına görə ödəniş hər bir hesabat ilində bu ildəki ödənilməmiş kreditin orta illik məbləğinə və ya əmlakın – müqavilə predmetinin orta illik qalıq dəyərinə bölünür:

burada ki, KR_t – əmlakın əldə edilməsi üzrə istifadə olunan kredit resursları, bu resurslar üzrə ödəniş t hesabat ilində ödənilir, man;

OS_N və OS_K – müvafiq olaraq, ilin əvvəlinə və sonuna əmlakın hesablanmış qalıq dəyəri, man;

Q – əldə edilən əmlakın ümumi dəyərində borc vəsaitlərinin payını nəzərə alan əmsal.

Əgər əmlakın əldə edilməsi üçün yalnız borc vəsaitlərindən istifadə olunursa, Q əmsalı 1-ə bərabər olur.

Lizinq verənə təqdim edilən komisyon mükafatları (KV) tərəflərin razılığı ilə aşağıdakılardan faiz ifadəsində müəyyən oluna bilər:

- əmlakın – müqavilə predmetinin balans dəyərindən;

- əmlakın orta illik qalıq dəyərindən.

Buna müvafiq olaraq, komisyon mükafatlar aşağıdakı düstur vasitəsilə hesablanır:

burada, p - komisyon mükafatı dərəcəsi, BS-dən illik %-lə;

və ya aşağıdakı düstur vasitəsilə hesablanır:

burada, ST_V – əmlakın – müqavilə predmetinin orta illik qalıq dəyərindən faizlə hesablanan komisyon mükafatı dərəcəsi, %.

Lizinq müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmuş lizinq verənin əlavə xidmətlərinə görə ödəniş (DU_t) hesabat ilində aşağıdakı düstur vasitəsilə hesablanır:

burada, P, P₁, …,P_n – lizinq verənin müqavilə üzrə nəzərdə tutulmuş hər bir xidmət üçün çəkdiyi xərclər, man;

T – müqavilə müddəti, il.

Lizinq verən tərəfindən lizinq müqaviləsi xidmətləri üzrə ödənilən əlavə dəyər vergisinin ölçüsünün hesablanması aşağıdakı düstur vasitəsilə həyata keçirilir:

burada, ƏDV_t – hesabat ilində ödənilməli olan verginin kəmiyyəti, man;

V_t – qazanc məbləği, man;

ST_N - əlavə dəyər vergisinin dərəcəsi,%.

Qazancın məbləği özünə amortizasiya ayırmalarını, kredit resurslarından istifadəyə görə ödəniş, lizinq verənin müqavilə ilə nəzərdə tutulmuş əlavə xidmətlərindən istifadə edilməsinə görə mükafatın məbləğini və s. daxil edir, yəni:

İllik lizinq ödənişlərinin (LV_Q) hesablanması, onların bərabər paylarla ödənilməsi zamanı aşağıdakı düsturla aparılır:

harada ki, LP – lizinq ödənişlərinin ümumi məbləği, man;

T – lizinq müqaviləsinin müddəti, il.

Rüblük lizinq ödənişlərinin (LV_K) hesablanması, əgər bu müqavilə ilə nəzərdə tutulmuşdursa, aşağıdakı düsturla aparılır:

Operativ lizinq müqaviləsi üzrə lizinq ödənişlərinin hesablanması.

Müqavilənin şərtləri

Əmlakın – müqavilə predmetinin dəyəri – 72 mln. man.

Müqavilə müddəti – 2 il.

Tam bərpa üçün amortizasiya ayırmalarının norması – illik 10%.

Lizinq verən tərəfindən əmlakın əldə edilməsi üzrə istifadə olunan kredit üzrə faiz dərəcəsi – illik 50%.

İstifadə olunan kredit resurslarının kəmiyyəti – 72 mln. man.

Lizinq verənə təqdim edilən komisyon mükafatının kəmiyyəti – illik 12%.

Lizinq verənin göstərdiyi lizinq müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmuş xidmətlər – 4 mln. man, o cümlədən:

Əmlakdan istifadə edilməsi üzrə konsaltinq xidmətlərinin göstərilməsi – 1,5 mln. man;

Məzuniyyət xərcləri – 0,5 mln. man;

Heyətin öyrədilməsi – 2,0 mln. man;

Əlavə dəyər vergisinin dərəcəsi – 20%.

Lizinq ödənişləri hər rübün birinci ayının birinci günü bərabər paylarla rüblük olaraq həyata keçirilir.

Əmlakın orta illik dəyərinin hesablanması, mln. man

Müddətlər	İlin əvvəlinə əmlakın dəyəri	Amortizasiya ayırmalarının dəyəri	İlin sonuna əmlakın dəyəri	Əmlakın orta illik dəyəri
1-ci il	72,0	7,2	64,8	68,4
2-ci il	64,8	7,2	57,6	61,2

İllər üzrə lizinq ödənişlərinin ümumi məbləğinin hesablanması

1-ci il

AO = 72,0 · 10 : 100 = 7,2 mln. man

PK = 68,4 · 50 : 100 = 34,2 mln. man

KV = 68,4 · 12 : 100 = 8,2 mln. man

DU = (1,5 + 0,5 + 2,0) : 2 = 2,0 mln. man

V = 7,2 + 34,2 + 8,2 + 2,0 = 51,6 mln. man

ƏDV = 51,6 · 20 : 100 = 10,3 mln. man

LP = 7,2 + 34,2 + 8,2 + 2,0 + 10,3 = 61,9 mln. man

2-ci il

AO = 72,0 · 10 : 100 = 7,2 mln. man

PK = 61,2 · 50 : 100 = 30,6 mln. man

KV = 61,2 · 12 : 100 = 7,3 mln. man

DU = (1,5 + 0,5 + 2,0) : 2 = 2,0 mln. man

V = 7,2 + 30,6 + 7,3 + 2,0 = 47,1 mln. man

ƏDV = 47,1 · 20 : 100 = 9,4 mln. man

LP = 7,2 + 30,6 + 7,3 + 2,0 + 9,4 = 56,6 mln. man
Bütün lizinq müqaviləsi müddəti üçün lizinq ödənişlərinin ümumi məbləği aşağıdakına bərabərdir:

LP + LP = 61,9 + 56,6 = 118,5 mln. man;

L_ödəniş = 118,5 : 4 : 2 = 14,8 mln. man.

Digər maliyyələşmə formaları ilə müqayisədə avadanlığın alınması üzrə lizinq sövdələşməsinin hesablanması metodikası.
Kommersiya müəssisəsinin texnoloji avadanlığın alınması üzrə məsrəflərini müqayisə edək (müxtəlif maliyyələşdirmə üsulları ilə).

Avadanlığın istismar müddəti 9 ildir. Fərz edək ki, avadanlığın qiyməti ƏDV də daxil edilməklə 100 min dollar təşkil edir. Avadanlığın effektivliyi elədir ki, o, ildə 30 min dollar gəlir əldə etməyə imkan verir.

1. 
   Avadanlığın lizinqə alınması
   

Əgər avadanlığın likvidliliyi o qədər də yaxşı deyildirsə, yəni lizinqəverən müqavilənin gözlənilmədən xitam olunması zamanı həmin avadanlığın satılması ilə çətinliklərlə üzləşərsə, müqavilənin şərtlərinə avadanlığın dəyərinin 30%-i qədər qabaqcadan ödəniş daxil edilə bilər.

Amortizasiyanın tezləşdirilməsi üçün üç əmsalını tətbiq edək və bu da lizinq müqaviləsini üç il olmasının şərtləndirəcəkdir. Belə hesab edək ki, kredit üzrə faiz dərəcəsi 20% təşkil edir.

Avadanlığın dəyəri, ƏDV daxil edilməklə, USD	100 000
Avadanlığın tam amortizasiyası müddəti, il	9
Tezləşdirici 3 əmsalının tətbiqi nəticəsində avadanlığın tam amortizasiyası, ay	36
Avadanlığa görə 30% qabaqcadan ödəniş, USD	30 000
Təqdim olunan kreditin məbləği (lizinq məbləği), USD	70 000
Kredit resursları üçün ödəniş, illik %	20%
İl ərzində ödənişlərin sayı	12
Lizinq müqaviləsinin faktiki müddəti, ay	36
Kredit üzrə bütün faizlərin məbləği, USD	21 536
Kredit üzrə faizlərin aylıq məbləği, USD	598,22
Lizinq şirkətinin komissiya mükafatı	4%
ƏDV	18%
Əmlak vergisi	2,0%

Lizinq ödənişlərinin hesablanması (USD):

	Avans ödənişi	Sonraki ödənişlər (hər ay)	Üç il ərzində cəmi ödəniş
Avadanlığa görə ödəniş	25000,00	1618,75	83333,33
ƏDV	4500,00	510,71	22973,85
Kredit resurslarına görə ödəniş	0,00	598.22	21535,83
Komissiya mükafatı	0,00	277,78	10000,08
Əmlak vergisi	0,00	138,89	5000,04
Cəmi:	30000,00	3144.35	142843.13