23
gənc kimi görmək istəyirdi. Özünün etiraf etdiyi kimi, o za
man o da məmnuniyyətlə öz plantasiyasına sahiblik hüququ
nu səmimi qəlblə ona etibar edərdi. O zaman o da dünyadan
köçsəydi belə, həyatından razı qalardı.
Pentan və Liza o gecə yalnız səhərə yaxın yuxuya daldılar.
Yuxuda da onlar Sentiyə xoşbəxtlik diləyirdilər.
FƏSİL 2
Paris. Burada nə qədər qeyriadi görünə bilən təmtəraqlı
binalara, qəşəng geyimli qrafinyalara, qraflara rast gəlinsə də,
şəhərdə yöndəmsiz evlər, sadə geyimli və ya heç geyim adlan
dırıla bilinməyən cırcındır paltarlı adamlar da az deyildilər.
Paris öz gözəlliyi ilə daxilində firavan, təmtəraqlı həyat sürən
varlıları ilə dünyanın bir çox ən varlı şəhərləri ilə rəqabətə girə
bilərdisə, həm də daxilində hökm sürən rəzalətlə, yoxsulluq
la, istismarla da dünyanı bir o qədər heyrətləndirə bilərdi.
Gözəl sürahili, yaraşıqlı binalarda yaşayan hər hansı bir qrafın
gözlərində şəhər nə qədər ruhoxşar, yaraşıqlı, nə qədər gözəl
idisə, uçuq daxmasını bəlkə də özünə son sığınacaq etmiş hər
hansı bir yoxsul üçün isə həyat bir o qədər darıxdırıcı, yaşa
maq bir o qədər acınacaqlı idi.
Belə yöndəmsiz bir mərtəbəli evlərdən biri. Ev özü nə
qədər yöndəmsiz olsa da, kiçik bağçası onu bir o qədər sah
manlı göstərirdi. O qədər də hündür olmayan çay daşlarından
hörülmüş hasarın içərisində yerləşən bağçada kiçik bir ailə
sərbəst istirahət edə bilərdi. Evin içərisində yerləşən əşyalar
isə hiss olunacaq dərəcədə burada yaşayanlar üçün azlıq
təşkil edirdi. İçəridə – burada yaşayanlar üçün bir neçə lazımi
əşyalar və kitablar nəzərə çarpırdı. Kənardan baxan hər hansı
24
bir diqqətli şəxs asanlıqla təyin edə bilərdi ki, mətbəx də bu
otağın içərisində yerləşir. Bunlardan başqa, evdə iki ədəd tax
ta çarpayı, bir ədəd həm yemək, həm də yazı üçün qoyulmuş
stol və iki ədəd stul var idi.
Evin yeni sakinlərinin – Senti ilə Qrantın tanışlığı çoxdan
deyildi. Onlar cəmi bir neçə ay əvvəl, yəni Paris gimnaziyası
nın hüquq fakültəsinin tələbəsi olduqdan sonra tanış olmuş
dular. Onların bir evdə yaşamasına isə məhz tələbəlik həyatı
səbəb olmuşdu. Qrantgilin əsli fransız olsalar da, onların ailəsi
İngiltərədə yaşayırdı. Onun atası İngiltərədə gəmiqayırma
tərsanələrindən birinin sahibi idi. Özündən böyük olan iki
bacısının ikisi də İngiltərədə ərdə idi. Ögey kiçik qardaşı isə
hələ balaca idi. Bir də ki, Qrant heç özü də anadan ögey olan
bu qardaşına uyuşmurdu. Atasının, bacılarının dilindən eşit
diyi Fransa həyatı Qrantı damarlarından fransız qanı axan bir
fransalı kimi çoxdan özünə cəlb edirdi. Bəlkə də indi onun
Fransada yaşamasının əsas səbəbi də elə bu marağın özü ol
muşdu. Atası tanınmış varlı sahibkarlardan biri olsa da Qran
ta hər ay müəyyən olunmuş məbləğdə pul göndərirdi. Qrant
isə həmişə pulun azlığından şikayətlənirdi. O, atasını ona,
Qrantın dediyi kimi, bir «naharlıq» pul göndərməkdə iki cürə
təqsirləndirirdi.
Birincisi, belə əsaslandırmağa çalışırdı ki, atasını ona az pul
göndərməyə təkid edən analığıdır. Guya o, ərinin bütün va
ridatını öz kiçik oğlu üçün qoruyub saxlamağa çalışır. Qran
tın dediyinə görə, guya analığı bir az atasından çəkinməsə,
qorxmasa heç öz ögey balalarının üzünə də baxmaz, onları
öz doğma ata evindən qovar. Atasının varidatından onlara bir
çöp də verməz.
İkincisi isə o, atasının ona az pul göndərməyini onun
xəsisliyi ilə izah edirdi. O bildirirdi ki, atası həddindən artıq
25
xəsisdir və ona görə də öz oğluna belə münasibət göstərir.
Ona görə də Qrant öz həyatından narazılıq edirdi. Çünki ata
sının ona göndərdiyi pullar onun Fransada sərbəst həyatını
təmin etmirdi və edə də bilməzdi. Çünki Qrant həddindən ar
tıq israfçı idi.
Axşamdır. Dünyanın bir çox ölkələrində olan adi payız
axşamlarından biri. Buludsuz bəyaz səmada ulduzlar çilçı
raq kimi sayrışır. Onların bu gözəl füsunkarlığına həftəlik ay
daha da yaraşıq verir. Dünya gözəldir, yaşamaq gözəldir. Bu
gözəl yaşamalı dünyada iki nəfər şirinşirin söhbət edir. Onlar
iki tələbə – iki otaq yoldaşı Senti və Qrantdır.
Senti şüvərək, uzunboylu, qarasaçlı, qaraqaşlı, qara kiprikli,
mavi gözlü bir gəncdir. Danışarkən sol qaşını bir az dartması
onu adama daha da yapışıqlı edir. Bığ yeri təzəcə tərləmiş bu
gənc öz incə nəzakətli hərəkətləri ilə hər kəsi özünə valeh edə
bilərdi.
Qrant isə Sentiyə nisbətən bir az kök və qarayanızdır.
Sentidən fərqli olaraq onun gözləri qonurdur. Alnına tökül
müş saçı isə qaradır. Özünün dediyinə görə, gözlərinin qo
nur olması ona irsən anasından keçmişdir. O da nəzakətli və
mədəni davranışa malikdir. Onun da hərəkətlərində nə isə bir
cəlbedicilik var.
Qrant öz uzun siqaretini tüstülədirdi. Onun uzun barmaq
larının arasından çıxan ağ tüstü burumları Senti ilə öz arasın
da bir tül pərdə kimi dalğalanırdı. O nə barədə isə fikirləşirdi.
O qədər də qalın olmayan qara qaşlarının altından bir qədər
oynaq görünən gözlərində dalğınlıq hiss olunurdu.
Qrant siqaretindən bir dərin qullab da götürüb üzünü Sen
tiyə tutdu və fransızların deyiliş tərzindən bir qədər fərqli şi
rin ləhcə ilə:
26
– Heç belə də iş olar. Başqaları barlarda, teatrlarda kef edə,
gününü Parisin ən yaxşı xanımları ilə ən yaxşı mehmanxa
nalarda keçirə, ən təmtəraqlı yeməkxanalarda nahar edələr,
boynu boğazı qotazlı, zınqırovlu karetalarda gəzə, qumarda
ətəkətək pul qoya, pul götürə, sən də burada uçuq bir daxma
da yarıac, yarıtox kiflənmiş kitabların içərisində bir göstəbək
kimi eşələnəsən.
Senti onun bu sözlərinə birdənbirə cavab vermədi. O da
bir qədər fikirli idi. Düşdüyü şəhər mühiti də, buranın adam
ları da, hətta Qrantın özü də onun üçün yeni idi.
Senti əlində oxuduğu kitabın vərəqini qatlayıb bir tərəfə
qoydu. Qrantın gözlərinin içərisinə ötəri bir nəzər salıb baxış
larını başqa səmtə yayındırdı. Sonra alnını ovxalayaovxalaya
belə dedi:
– Qrant sözlərindən belə çıxır ki, sürdüyün həyatdan na
razısan, yaşayışın səni təmin etmir. Mən özözlüyümdə belə
qət edirəm ki, biz cəmiyyət üçün hələ o qədər də xeyirli
adamlar deyilik. Çünki biz hələ başqalarının hesabına yaşa
yırıq. Başqaları bizim güzəranımızı, həyat şəraitimizi təmin
edir. Biz özümüz öz həyat şəraitimizi təmin etməyə qadir bir
qüvvəyə malik olmayınca sürdüyümüz bu cür həyatdan na
razılıq etməməliyik.
Onun son sözləri Qrantı bir qədər də dalğınlaşdırdı. O, co
şan hisslərini bir qədər cilovlayıb özünə ciddi bir görkəm verdi.
Sentinin ani baxışlarından sonra hərəkətlərindəki sərbəstliyi
bir qədər itirdi, lakin yenə də öz hərəkətlərinə bəraət qazan
dırmağa çalışdı. O, yenə də sakit bir halda sözə başladı:
– Yox, Senti. Bu cür yaşayış ancaq yoxsulları, bacarıqsızları
narahat etməz. O kəsləri narahat etməz ki, onlar yalnız axtarıb
tapa bilmədikləri bir parça gündəlik çörəklə kifayətlənirlər.
Yarı acyarı tox günlərini keçirirlər. Allaha çox şükür ki, mən
Dostları ilə paylaş: |