Ə. M. BƏDƏlov a. M. AĞAyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xarici iqtisadi fəaliyyətin liberallaşdırılması və xarici iqtisadi əlaqələrin idarə edilməsinin yeni mexanizmi.
97 xaric ölkələri ilə xarici əlaqələr hesaba almaqla) 16.5%təşkil etdi.Müasir xarici iqtisadi əlaqələrin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki,onların strukturunda yaxın xarici ölkələr ilə münasibətlər geniş inkişaf zonasına malikdir.Bu ölkələrin üzərinə (yəni yaxın xarici ölkələrin )xarici iqtisadi fəaliyyətin təxminən 60%-i düşür.RF-nın xarici ticarətində əmtəə dövriyyəsinin həcmi 1998-də 132.4 mlrd dolları ötdü.Burada eksport- 75 mlrd dollar,import 57.4 mlrd dollar təşkil etdi.Bu keçmiş sovet xarici ticarətin səviyyəsindən 1990-dakı 20%-dən çoxdur v ə1992-ci ilin səviyyəsini 40% ötür.Xarici iqtisadi fəaliyyətin həcmindəki artım son 2-3 ildə ölkənin iqtisadi situasiyasında olan ciddi dəyişiklikləriəks etdirir.1998-ci ilin avqustundakı maliyyə böhranı RF-da iqtisadi şəraiti köklü şəkildə dəyişdirdi.1996-1997-ci illərdə infilyasiya aşağı idi.Lakin 1998- ci ildə inflyasiyanın səviyyəsinin 12% olması bir qədər süni xarakter daşıyırdı ki,bu da rublun (1 dollara olan münasibətin 6 rubl səviyyəsində qalması) valyuta kursunun qorunması ilə əlaqədar idi.Qızıl valyuta ehtiyatlarının azalması ,neft və neft məhsullarına dünya qiymətinin kəskin aşağı düşməsi Rusiya hökumətini xarici borcların ödənilməsini dondurmağa və rublun devalvasiyasına məcbur etdi.Bununla yanaşı rublun devalvasiyası eksportun artımını stimullaşdırır.Lakin,ölkədəki çətin maliyyə situasiyası 98 eksportun inkişaf səviyyəsinə çıxmasına imkan vermir və importun əhəmiyyətli dərəcədə sıxışdırılmasına şərait yaratmır. RF- da hələlik investisiya prosesinin intensivləşdirilməsinə səylər hiss olunmur.Sənaye istehsalının həcmi 1998-ci ildə 3%i güclə ötürdü.Bu da iqtisadi artım haqqında ciddi danışmağa əsas vermir.Bir sıra sahələrdə istehsalın həcmi aşağı düşməkdə davam edir.Xarici iqtisadi əlaqələrin strukturu hələ də yaxşı deyildir.Eksport strukturunun həcminin 75%-dən çoxunu yanacaq-xammal məhsulları,o cümlədən neft və təbii qaz təşkil edir.Əlvan metallar eksportun təxminən 56%-ni təşkil edir.İslahat illərində ölkənin təbii resurslarının eksportdakı payı artıb.Bunun müqabilində hazır məhsulun payı aşağı düşüb.Bu gün bu pay o qədər azdır ki,RF- nın iqtisadiyyatının böhran xarakterli olduğunu aydınlaşdırır.Hələlik durğunluq dəf olunmuşdur.Odur ki,RF- nın xarici iqtisadi əlaqələrindəki keyfiyyətli və səmərəli yeniləşmələrdən danışmaq çətindir. Xarici iqtisadi fəaliyyətin liberallaşdırılması və xarici iqtisadi əlaqələrin idarə edilməsinin yeni mexanizmi. RF-da xarici iqtisadi fəaliyyətin liberallaşdırılması bazara keçidin reallaşdırılması çərçivəsində birinci növlü tədbir kimi həyata keçirilmədi.Bu prosesin başlanğıcı 15 noyabr 1991-ci ildə”Xarici iqtisadi fəaliyyətin liberallaşdırılması”haqqında 99 RF- nın Prezidentinin fərmanı ilə qoyuldu.1992-ci ildə RF BVF- na daxil oldu və daxili valyuta bazarını formalaşdırdı.Xarici iqtisadi fəaliyyətin(XİF) subyektləri əməliyyatların xarici valyuta ilə həyata keçirilməsinə hüquq əldə etdilər. İslahatların ilk illərində XİF –in həyata keçirilməsinə dövlət nəzarəti zəif idi.Eksport və imporçular özlərinin şəxsi mənafeləri baxımından qərar qəbul edirdilər.Ona görə də ümumdövlət mənafeləri,RF-nın xarici iqtisadi maraqlarında təhlükəsizliyi çox vaxt arxa plana keçirdi .Həmçinin, islahatların ilk illərində,təəssüf ki,RF-nin xarici iqtisadi əlaqələrinin inkişafının vahid konsepsiyası işlənməmişdir.Xarici əlaqələrin idarə olunmasının yeni mex anizmi tədricən yaradılırdı.Onun yaradılması son dərəcə qeyri- ardıcıl və məntiqsiz tədbir kimi görünməklə, bütövlükdə vahid sistem olaraq formalaşmadı və bəzən də məntiqsizlik baxımından bir-birinə ziddiyət təşkil etdi.Açıq daxili bazar üzrə tədbirlər sərt inzibati məhdudiyyətlərlə əvəz olunurdu. Vahid xarici iqtisadi siyasətin hazırlanmasında 7 iyul 1995- ci ildə “Xarici ticarət fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsi haqqında” RF qanunu özünün əhəmiyyətli rolunu gördü.Bu qanunda ölkənin uzun müddətli xarici iqtisadi siyasətinin konturları (cizgiləri) müəyyən edilməklə iqtisadi suverenliyin 100 qorunması və dünya təsərrüfatına Rusiya iqtisadiyyatının səmərəli inteqrasiyasına şəraitin təmin olunması kimi əsas məqsədlər öz əksini tapdı. Xarici iqtisadi əlaqələrin idarə olunması sistemində birinci dərəcəli əhəmiyyətə -RF prezidentinin, Dövlət Dümasının ,hökumətin qərarları malikdir. Idarəetmə strukturunda Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK)vahid gömrük siyasətini həyata keçirməklə vacib rol oynayır.DGK öz fəaliyyətini 1994-dən RF-da fəaliyyətdə olan gömrük kodeksi çərçivəsində həyata keçirir.1993-də yaradılmış valyuta və eksporta nəzarət üzrə RF federal xidməti orqanı da vacib tənzimləyici rola malikdir.Bu orqana RF-dan kapitalın “qaçışının”qarşısını almaq vəzifəsi həvalə olunub.1992-99-da RF- dan 100 mlrd dollardan çox vəsait aparılıb. RF- nın Mərkəzi Bankı rublun valyuta kursu üzrə vahid siyasəti həyata keçirir,ölkənin beynəlxalq maliyyə-kredit təşkilatlarında maraqlarını təmsil etməklə xarici iqtisadi əlaqələrin tənzimlənməsində xüsusi əhəmiyyət daşıyır. RF- da mütəmadi olaraq xarici ticarət siyaətinin klassik aləti olan bazar tipinə məxsus iqtisadiyyat formalaşdırılır. İmportun təmzimlənməsində gömrük vergiləri,rüsumları xarici ticarətinin əsasını təşkil edir.Lakin ölkədən məhsulların çıxarılmasını təmzimləyən eksport rüsumları və qeyritarif Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|