Ə liyev İlham Yaylaqalı oğlu 1968-ci il aprel ayının
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ l h am Ə liyev
- İllıa m Əliyev
- (Jafqazda im p eriy alu r ıv> u n m n ib r in AzarbaYcan tra zilə rin .ı köçürülnıəsi
İ l h am Ə liyev olar ki, bu ölkə dost, qardaş ölkə dediyi Azər- baycamn torpaqlarının işğaldan azad edilməsi üçün fövqəl dövlət olan ABŞ-ın qarşısında niyə tələblə çıxış etmir. Düzdür, Türkiyə Ermənistanı işğalçı dövlət olaraq tanıyır. Türkiyənin Ermənis- tanla iqtisadi-siyasi əlaqələri yoxdur. Amma Türkiyənin 1918-ci ildə olduğu kimi, 1990-cı ilin əvvəllərində də Azərbaycan xaiqımn yanında olub, ermənilərin Dağlıq Qarabağda kütləvi in- san qətliamlarının qarşısını ala bilərdi. Bu, baş vermədi. Əksinə, Türkiyə ABŞ-ın təzyiqi ilə Er- mənistanı buğda və digər ərzaq məhsulları ilə təchiz etdi. Bunu biz yox, Türkiyənin o zamankı xarici işlər naziri olmuş Hikmət Çətin "Kanal D"- yə müsahibəsində bildirib: ‘Türkiyə prezidenti Süleyman Dəmrəlin tapşırığına əsasən Azər- baycan prezidenti Əbülfəz Elçibəylə əlaqə sax- layıb, məsələ ilə bağlı onun fikrini öyrənməyə çalışdım. Elçibəy ona bu insanlıq məsələsi oldu- ğu üçün etiraz etmədiklərini söyləyib. Nəticədə, Avropa Birliyi Ermənistanı taxılla təmin edənə qədər Türkiyə Ermənistana ilkin olaraq 5 min ton taxil göndərib.” Yerevanın Ermənistanın paytaxtı olmasında da Türkiyənin günahı var. Çünki Türkiyə Güm- rünü işğal altında saxlamasaydı, ermənilər Aleksandropolu (Kümrü nəzərdə tutulur-) öz- lərinin paytaxtı elan edərdilər. Azərbavcanın ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 5 8 ---------------------------------------------------------- Qaft/azda im p e riy a la r vn e rııı,ııtib riıı Az-trbayca/ı z ra z ih rin ? köçiiriilm asi Türkiyəyə müraciət etməsinə baxmayaraq, Tür- kiyə buna əhəmiyyət vermədi. "Sever" müqa- viləsində də Türkiyə bilavasitə Azərbaycanın maraqlarına qarşı çıxıb, öz maraqlarını açıq şəkildə ölkəmizin maraqlarından üstün tutub. Bir sözlə, Türkiyə Azərbaycanın maraqlarırıı nəzərə alınmadan Ermənistana qayğı göstərib. Acı da olsa, bu, Türkiyənin dost-qardaş dediyi Azərbaycana real münasibəti olub. Bu halda 1921-ci ildə imzalanan Qars müqaviləsi də Tür- kiyə üçün kağız parçasına çevrildi. Əslində isə, Qars müqaviləsinə görə, Türkiyə Naxçıvanın təhlükəsizliyinə yardımçı olmalıdır. Müqaviləyə görə, əgər Naxçıvanın ərazi bütövlüyünə, suve- renliyinə təhlükə yaranarsa, Türkiyə onun qar- şısının alınması istiqamətində tədbirlər gör- məlidir. Ermənistan da bunun fərqindədir. Am- ma bu, bir həqiqətdir ki, Qars müqaviləsinin olmasına baxmayaraq, Naxçıvanın Kərki kəndi ermənilər tərəfindən işğal olundu, Sədərək intensiv atəşə məruz qaldı. Lakin Türkiyə sus- du. Qars müqaviləsinə görə isə, Türkiyə adek- vat addımlar atmalı idi. O düzdür ki, Türkiyə ca- vab tədbirləri görərdirsə, o zaman Türkiyə Ru- siya ilə baş-başa gələ bilərdi. Bu isə sonu proq- nozlaşdırılmayan müharibəyə gətirib çıxarardı. Çünki NATO-nun nizamnaməsinin 5-ci mad- dəsinə görə, quruma üzv dövlətlər üzləşdikləri ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 5 9 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- İllıa m Əliyev müharibə şəraitində bir-birini müdafiə e tm ə lid ir. Belə vəziyyətdə NATO dövlətləri Türkiyəyə t a h - did edərdilər ki, bir kəndin işğalına görə, R u s iy a ilə konfliktə getməyə ehtiyac yox idi. Q ısası, təzyiqlərdən çəkinən Türkiyə Azərbaycana d ə s - tək verməkdən bir növ qorxdu. İndinin ö z ü n d ə də Türkiyə Azərbaycana dost və qardaş ö lk ə deməkdən uzağa gedə bilmir. Çünki hərbi a r s e - nalına görə NATO-da ikinci olan rəsmi A n k a ra Ermənistanı məhv etməyə cəhd göstərərsə, o zaman qurumun digər 27 ölkəsi də Türkiyə ilə bir sırada olmaq məcburiyyətində qalacaqdır. Nəticədə, Rusiya müharibəyə qoşulmalı o la ca q . Bu isə regionda yeni qlobal bir müharibə o c a - ğının yaranmasına gətirib çıxaracaq. 1991-ci ildə SSRİ dağıdıldı və Rusiya varis olaraq im p e - riyanın imkanlarına yiyələndi. Bu, elə bir va xta təsadüf edirdi ki, Rusiyada xaos və anarxiya, hakimiyyətsizlik baş alıb gedirdi. Yüksək vəzi- fəli dövlət rəsmilərinin hər biri özünü prezident, ali baş komandan hesab edirdi. Belə vəziyyətdə kim təminat verə bilərdi ki, Rusiya prezidenti Yeltsin və ya Qraçov kimi generallar hegemon- luq iddialarının hələ də tükənmədiyini nümayiş etdirmək üçün NATO dövlətlərinə qarşı atom bombasından istifadə etməsinlər. O vaxt cəmi iki nəfərin Azərbaycanda Türkiyənin maraqlarını həyata keçirməyə cəhd göstərdiyi iddia olunur. ------------------------------160 -— -------------------------- (Jafqazda im p eriy alu r ıv> u n m n ib r in AzarbaYcan tra zilə rin .ı köçürülnıəsi Onlardan biri Tansu Çillər, digəri isə Məsud Yılmaz idi. ABŞ-ın fəal müdaxiləsi ilə onların hər ikisini siyasətdən sildilər. O zaman Turqut Özal Azərbaycanın maraqlarından çıxış edərkən Dağlıq Qarabağ probleminin həllinə səylər göstərirdi. Amma bu da ona müvəffəq olmadı. Məhz 1993-cü il aprel ayının 15-də Azər- baycana səfərindən Türkiyəyə dönməsindən iki gün sonra qəflətən öldü. Bu günə qədər də hər kəs gözəl bilir ki, onu zəhərləyib öldürdülər. Əvvəl Azərbaycana kölgə salmaq istədilər. Bu alınmadıqda isə, zəhər faktını etiraf etdilər. O zaman Turqut Özal məsələni kəskin qoymuşdu. O, ABŞ-da təhsil aldığına görə, rəsrrıi Vaşinqtonun siyasətini çox gözəl bilirdi. Turqut Özal Dağlıq Qarabağ probleminin Azərbaycanın maraqları çərçivəsində həllinə nail ola biləcəkdi. O zaman Dağlıq Qarabağ tam itirilməmişdir. Yalnız Şuşa və Laçın işğal olunmuşdu. Turqut Özal ABŞ qarşısında Azərbaycanın torpaa- larının işğaldan azad edilməsi məsələsini qoy- muşdur. Burada ABŞ ilə Rusiyanın maraqları üst-üstə düşdüyündən, Turqut Özal aradan götürüldü. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi alovlanmağa başlayanda, Türkiyə nəsə edə bilərdi, amma et- mədi. Yəni adıçəkilən dövlət NATO-nun üzvıj kimi münaqişəyə fəal müdaxilə etmək və sərt Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|