15
►
Qalxanabənzər vəzin funksional avtonomiyasının diaqnostika və
diferensiasiyası və tireotoksikozun patogenetik variantlarının
(həqiqi, destruktiv, artifisiyal) diferensial diaqnostikası üçün daha
həssas metoddur.
►
Döş sümüyü arxası, ektopiya olmuş qalxanabənzər vəzi toxuması
və qalxanabənzər vəzin yüksək diferensiasiyalı xərçənginin
metastazlarının diaqnostikasında yararlıdır
Sintiqrafiya zamanı düyünlərin funksional təsnifatı
►
Soyuq düyünlər – sintiqrafiya zamanı daxil edilən izotopu
tutmayan düyünlərə deyilir. Bəzən sadə kista şəklində maye
tərkibli ola bildiyi kimi, qatı tərkibli soyuq düyünlər də
mövcuddur. Bu düyünlərin kiçik bir qismi xərçəng ola bilər.
Təmiz maye tərkibli soyuq düyünlərin xərçəng ola bilmə ehtimalı
sıfırdır. Soyuq düyünlü xəstədə heç bir şikayət olmaya bilər.
►
İsti düyünlər – istifadə edilən izotopu ən çox tutan, bölgəli
görüntülü, sərhədləri tam olaraq ayrılan düyünlərdir. Bunlar
xəstədə şikayətlərlə özünü bəlli edir. İsti düyünlər adətən toksiki
urla birlikdə müşahidə olunur.
►
Avtonom isti düyünlər (adenomalar) –
istifadə edilən izotopu
tamamilə tutan düyündür. Bu cür düyünlər xəstələrdə çox sıxıntı
verən şikayətlərə səbəb olur (məs. ürəkdöyünmə, həddən çox
tərləmə, əsəbilik və s.), adətən toksiki urla birlikdə müşahidə
olunur. Funksional olaraq avtonom düyünlərin 10%-dən azı bəd
xassəlidir. Soyuq düyünlərdə bu göstərici bir qədər çoxdur.
►
İlıq düyünlər – istifadə edilən izotopu tiroid vəzinin digər hissəsi
ilə eyni dərəcədə tutan düyünə deyilir
və ancaq təcrübəli
həkimlər tərəfindən ayırd edilir. Bu düyünləri olan xəstələrdə
daha az şikayət olur.
Bütün bunlarla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, düyünün
sintiqrafiya xarakteri onun morfoloji strukturu haqqında rəy vermir.
NÜVƏ MAQNİT REZONANSI (NMR) VƏ
KOMPÜTER TOMOQRAFİYASI (KT) İLƏ MÜAYİNƏ
Düyünlü urun diaqnostikasında az informativdir. Döş qəfəsi
arxası ur və qalxanabənzər vəzi xərçənginin yayılmış formalarında
bəzi hallarda istifadə etmək olar.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
HİSTOKİMYƏVİ MARKERLƏR
►
Bir neçə elmi laboratoriyalar NİAB-ın şübhəli (müəyyən
edilməyən) nəticələrini aydınlaşdırmağın molekulyar əsaslarını
təyin etmişlər – insan sümük iliyinin endotelial hüceyrəsi (İSİE)-
1, qalektin-3 tiroid oksidazaya qarşı anticisimlər.
►
QV kanserinin diaqnostikası üçün markerlərin əksəriyyəti yüksək
həssaslığa və ya spesifikliyə malikdir,
lakin hər iki xüsusiyyət
eyni zamanda mövcud deyil.
►
Xoşxassəli və bədxassəli hüceyrələri etibarlı şəkildə ayırd edən
spesifik markerlər mövcud deyil.
Düyünlü uru olan pasiyentlərin
diaqnostik qiymətləndirilməsi ALQORİTMİ
(Avropa konsensusu, 2006)
16
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
17
DİFERENSİAL DİAQNOSTİKA
Qalxanabənzər vəzdə törəmə yaranması ilə müşayiət olunan
patoloji vəziyyətlər
Xoşxassəli
Bədxassəli
ÇDU
Haşimoto tireoiditi
Sadə və ya hemorragik sistlər
Follikulyar adenoma
Yarımkəskin tireoidit
Papilyar karsinoma
Follikulyar karsinoma
Hürthle hüceyrələrinin
karsinoması
Medulyar karsinoma
Anaplastik karsinoma
QV-nin ilkin limfoması
Bədxassəli metastatik
zədələnmələr
Qalxanabənzər vəzin xoş və bədxassəli düyünlü törəmələrinin
klinik, laborator, instrumental göstəriciləri
Xoşxassəli şiş
Bədxassəli şiş
1.
Ailədə qalxanabənzər vəzin
autoimmun xəstəliklərinin
olması
2.
Ailədə xoş xassəli düyünlü
urun olması
3.
Hipotireoz və ya
tireotoksikoz simptomlarının
olması
4.
Palpasiya zamanı yumşaq,
hamar və hərəkətli düyün
5.
Dominant “qaynar” düyünlü
çoxdüyünlü ur
6.
“Qaynar” düyün
1.
Yaşın 20-yə qədər və 60-dan
yuxarı olması
2.
Kişi cinsi
3.
Ailədə qalxanabənzər vəzi
xərçənginin olması
4.
Uşaq və yeniyetmə dövründə
başın və boyunun rentgen
şüalanması
5.
Disfagiya, səsin kallaşması,
palpasiya zamanı bərk, sıx,
nahamar və hərəkətsiz düyün,
regionar limfadenopatiya,
ətraf toxumaya birləşməsi
6.
“Soyuq” düyün
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.