1
Downloaded from KitabYurdu.org
2
Barbara de Anjelis HƏR BIR QADININ KİŞİLƏR
HAQQINDA BİLMƏLİ OLDUĞU VACİB
Barbara de Anjelisin bu kitabını adi kitablar sırasına
heç cür aid etmək olmaz. Cərrah qətiyyətli və təcrübəli
qadın kimi o, kişilərin sirli və ziddiyyətli daxili aləminə
baş vurur, oxuculara onun ən intim bacarıqlarından söhbət
açmaqdan çəkinmir və kişilərin psixoloji və fizioloji
xüsusiyyətlərini açıb göstərir. Ancaq ciddi peşəkar
psixoloq təcrübəsi müəllifə bəşəriyyətin güclü yarısının
yaratdığı bir çox maraqlı vəziyyətlərdən şərəflə çıxmasına
kömək edir.
Kitab cinslərin birgə dinc və xoşbəxt yaşamalarının
sirlərini öyrənməyə can atan hər bir oxucu üçün nəzərdə
tutulub.
Barbara de Angeles SECRETS ABOUT MEN EVERY
WOMAN SHOULD KNOW
Barbara de Anjelis HƏR BİR QADININ KİŞİLƏR
HAQQINDA BİLMƏLİ OLDUĞU VACİB SİRLƏR
Bakı, Qanun Nəşriyyatı, 2014
Rııscadan tərcümə: Nəzakət Ağayeva Nəşriyyat
redaktoru: Elçin Zahiroğlu Korrektorlar: Nigar Musayeva,
Fərid Hüsevn
ISBN 978-9952-26-761-7
© Qanun Nəşriyyatı, 2014 © Barbara De Angeles, 1990
Bu kitabın Azərbaycan dilinə tərcümə və yayım hüquqları
Downloaded from KitabYurdu.org
3
Qanun Nəşriyyatına məxsusdur.
Kitabın təkrar və hissə-hissə nəşri “Müəlliflik hüququ
əlaqəli hüquqlar haqqında Azərbaycan Respublikasının
Qanunu”na ziddir.
Qanun Nəşriyyatı
Bakı, AZ 1102, Tbilisi pros., 76
Tel: (+994 12) 431-16-62; 431-38-18
Mobil: (+994 55) 212 42 37
e-mail: iıı
fo@qanun.az
www.qanun.az
www.fb
. coııı / Q anunpublishing
Heç vaxt sevginin dalınca qaçmamağı mənə öyrətdiyi üçün
Ceffriyə minnətdaram
Minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm:
Ailəmə - həyatımın ən çətin və uzun ilində mənə sonsuz
sevgi, bitməz inam nümayiş etdirdiyinə, kömək və
dəstəyinə görə;
Dostlarıma - Cim Brengerə, Kevin Reçə və Cefri
Ceynısə həqiqətin gözünə dik baxmağı, sualtı sevgi
daşlarının məni incitməməsi üçün sevgi körpüsünü
qurmaqda mənə cəsarət təlqin etdiklərinə görə;
Bili Çepelə həyatımın ən uyğun anında yenidən peyda
olduğuna, fikirlərimi bölüşdüyünə, bir dost və Los
Aııgeles
şəhəri
Şəxsiyyətin
Təkmilləşdirilməsi
(Yetişdirilməsi) Mərkəzinin direktoru kimi mənə yardımçı
Downloaded from KitabYurdu.org
4
olduğuna görə;
Tərəfdaşını və menecerim Devid Seııısə həyatımın
arzusunu reallaşdırmaqda kömək etdiyinə və bu kitabın
mütləq yazmama məni inandırdığına görə;
Hiter Sitbrou Teroffa sədaqətinə, ofisimdəki gözəl işinə
və onunla ünsiyyətdə olmaq sevincini mənə yaşatdığı
üçün;
Virciniya Bessencerə fəaliyyətində nümayiş etdirdiyi
çox qiymətli işi və bütün həyati məsələlərin təşkilinə görə;
Liza Hayerə bu kitabı yazdığım müddətdə mənim
qayğımı çəkdiyinə, evimin qeydinə qaldığına görə;
Mariya Talaminə iki il sərasər məni CNN-ə dəvət
etdiyinə, çox ehtiyacım olduğu anda danışmadan sakitcə
əlimdən tutduğuna görə;
Bütün köməkçilərimə - “Sevgini yaşamağa necə
məcbur etməli” silsiləsindən olan seminarlarımda məni
daim ruhlandırdıqlarına görə;
Bili Geımona - bu kitabı yazıb başa çatdırmaq üçün
mənə Mavamidə yerləşən Pol Biç Klabda 804 saylı o gözəl
otağı bəxş etdiyinə görə;
Los Anceles radiosundan Corc Olivye və Bili Lyıısa hər
gün çox sayda insana köməklik etməm üçün yaratdıqları
imkana görə;
“Delakorte”-nin baş redaktoru Bob Millerə verdiyi
tövsiyə və mənə onunla işləmək nəsib etdiyinə görə;
Downloaded from KitabYurdu.org
5
Gözəl bədii agentim Ham Klincerə gözəl işinə görə;
Ron Skolastikə, "The Guides”-a, Vilyam Reynenə və
həkim Piblsa müdrik məsləhətlərinə, ehtiyacım olanda
yanımda olduqlarına görə;
Rebb Devid Beroııa həqiqətləri dilinə gətirib,
səsləndirdiyinə, qaranlıqda işığını oldğuna, müəllimim,
qardaşını, dostum olduğuna görə;
Verni Verona hər şey üçün - bu kitabın ərsəyə
gəlməsində mütləq sevgisinə və vermiş olduğum baş
ağrılarına görə;
Və xüsusi olaraq, bir daha Ceffri Ceymsə mənə arxa
olduğuna, məni incə və hər şeyə dözərək sevdiyinə, ağrı-
acılarıma üstün gəlmək üçün etdiyi köməyə, həyatıma
sabitlik, ürəyimə dinclik (rahatlıq, sülh) gətirdiyinə görə.
MÜƏLLİFDƏN
Heç kişilərə yanaşmaq üzrə təlimata malik olmağı
xəyalınızdan keçininsiniz? Toster və ya avtocavablayıcı
alanda sizə onlarla davranmaq qaydalarına, təhlükəsiz
işlətməyə dair kiçik buklet təqdim edirlər. Bəs kişilərlə
əlaqədar necə? Biz qadınlar kişiləri digər “cihazlardan”
daha çox "istifadə" edirik, ancaq onlardan hər biri necə
"hərəkət etmələrini” özləri müstəqil şəkildə müəyyən
etməlidir.
Bütün həyatımız boyu hər gün kişilərlə - sevgilimiz,
ərimiz, bosumuz, həmkarımız, atamız, oğlumuz,
Downloaded from KitabYurdu.org
6
dostumuzla ünsiyyətdə oluruq. Onları başa düşməyə,
onlarla söhbət etməyə, qeydinə qalmağa, sevməyə və
onlarla qarşılıqlı münasibətdə olmağa çalışırıq. Bunlara
nail olanda, kişilərin gözəl olduğunu söyləyir, olmayanda
isə onlara dözə bilmədiyimizi düşünürük. Onlarla işlərimiz
düz gəlməyəndə onların dözülməz məxluq olduğunu,
onlarla əlaqədə olmamağın ən yaxşı seçim olduğunu
söyləyirik. Əgər siz mənə oxşayırsınızsa, onda yəqin ki, nə
vaxtsa əlinizi ümidsizlik içində göyə qaldıraraq, belə
qışqırmaq istəmisiniz: "Bu kişini geriyə, zavoda göndərin,
o düzələn deyir. Ya da "Bəlkə bu model köhnəlib və
istehsalatdan çıxarılıb. Mən heç vəclılə onu lazım olan
formada işləməyə məcbur edə bilmirəm”.
Siz kişi ilə münasibət qurmağın üç variantından birini
seçə bilərsiniz:
Variant ı: Kişinin sizi dəlilik dərəcəsinə gətirməsindən
qəzəblənə bilər və daim vaxtınızı ona şikayətlənməklə
keçirə bilərsiniz. (Bu bir neçə saat davam edərsə, maraqlı
ola bilər, ancaq bu məşğuliyyət bir neçə ildən sonra öz
cazibədarlığım
Variant 2: Siz ümumiyyətlə kişilərdən imtina edə və
özünüzə yumşaq tüklü, gözəl it ala bilərsiniz. (Bu daha
ucuz olar, daha az əmək tələb edər, ancaq heç də həmişə
istədiyiniz nəticəni verməz).
Variant 3. Kişi ilə həyatınızın layiq olduğunuz
Downloaded from KitabYurdu.org
7
səviyyədə gözəl olması üçün kişi haqqında lazım olan hər
şeyi öyrənməyə qərar verə bilərsiniz.
Son on beş il ərzində mən on minlərlə kişi və qadınla
işləməklə məşğul oluram, onların münasibətində hansı
cəlıətin uğura, hansının isə müvəffəqiyyətsizliyə səbəb
olduğunu öyrənirəm. Kişiləri anlamam üçün çox vaxt
lazım olub. Bu çox çətin və ağrılı yol idi və mən bu yolda
çox sayda səhvlər etmişəm.
Mən təkcə sağ-salamat qaldığımı söyləməkdən xoşbəxt
deyiləm, mən həm də ona görə xoşbəxtəm ki, mübarizədən
həyatımı dəyişdirəcək, kişiləri dərk etmənin yeni tərzi ilə
çıxmışam və mən əldə etdiklərimi sizinlə bölüşmək
istəyirəm. Ümid edirəm ki, "Hər bir qadının bilməsi vacib
olan kişilər haqqında sirlər” kitabımı kişilərə yanaşma
təlimatı kimi evinizdə olmasını istəyəcəksiniz. Bəlkə o,
ömrünüz boyu arzuladığınız kişi ilə gözəl münasibət
qurmağa kömək edəcəkdir.
Qadınlarla kişilərin münasibətindəki sirlər
ı. Kişi - uzaqlaşan üfüq
Görüm səni dəyişikliklər dövründə yaşayasan.
Çin lənəti
Təsəvvür edin ki, başqa bir planetə uçacaq
ekspedisiyanın tərkibinə daxil edilibsiniz və siz yalnız
həmin planetdə zahiri göriinüşcə sizə oxşayan varlıqların
məskunlaşdığını bilirsiniz. Kosmosda uzun səyahətdən
Downloaded from KitabYurdu.org
8
sonra bu uzaq dünyaya düşürsünüz. Kosmik gəmidən
çıxırsınız və sizi, həqiqətən də, sizə bənzəyən, zahirən xoş
görünən varlıqlar salamlayır. Bundan başqa, təəccüblü
görünsə də, hələ onlar sizin dilinizdə də danışırlar.
Növbəti bir neçə saat ərzində bu varlıqlarla danışmağa,
ünsiyyət yaratmağa çalışırsınız, ilk öncə hər şeyin
qaydasında
olduğunu düşünürsünüz. Ancaq vaxt keçdikcə sizinlə və
bu varlıqlar arasında gərginlik artmağa başlayır. Yad
planetin
sakinlərinin
sizin
dilinizi
bilmələrinə
baxmayaraq, onlarla ünsiyyət qurmaq cəhdlərinizi heç
vədilə anlamırlar. Siz bir söz deyirsiniz, onlar isə başqa şey
eşidirlər. Məsələn, siz maraq göstərirsiniz, onlar bunu
tənqid kimi anlayırlar. Onların öz aralarında ünsiyyət
prosesini müşahidə etsəniz, onda aranızdakı fərqlilik sizə
daha da aydın görünər. Sizin “sivilizasiyanın"
nümayəndələri
əməkdaşlıq və qarşılıqlı anlayışı
dəyərləndirməyi aşıladığı halda, yad planetin sakinləri
daim bir-biri ilə rəqabət aparır. Siz hisslərinizi bölüşmək
ruhunda tərbiyə olunduğunuz halda, bunlar, sən demə, var
güclərilə hisslərini gizlətməyə cəhd edirlər. Və siz onlarla
nə qədər çox vaxt keçirsəniz, bir o qədər məyus olurlar.
Və sonda komandanızla bərabər bu qəribə və
anlaşılmayan məkanı tərk etməyi qərarlaşdırırsınız. Onları
tərk etmənizlə bu varlıqları xoşbəxt edəcəyinizdən
Downloaded from KitabYurdu.org
9
əminsiniz, çünki səfəriniz zamanı onlar sizə elə də böyük
mehribanlıqla yanaşmadılar. Və birdən çox təəccüb
doğuran bir hal baş verir: sizin getməyinizi
görən varlıqlar olduqca kədərlənir, sizinlə çox gözəl vaxt
keçirdiklərini bildirir və getməməyiniz üçün yalvarırlar.
Onların etirazına baxmayaraq, kosmik gəminizə
qalxırsınız, ancaq siz tamamilə karıxmış haldasınız. Siz
yerinizdə əyləşib, polad maşını kosmosa qaldıran raket
mühərriki hiss edəndə, düşünürsünüz: “Bu insanlar
həyatımda rast gəldiyim ən qəribə varlıqlardır. Onlar bir
şey deyir, ancaq başqa şey hiss edirdilər. Onlar özlərini
laqeyd kimi göstərirdilər, əslində isə bu belə deyildi. Sanki
bizim orda olmağızdan heç şad deyildilər, ancaq
getməyimiz onların qanını qaraltmışdı. Hə, onu deyə
bilərəm ki, onlarla görüşmək maraqlı idi, ancaq onlarla
yaşamaq istəyimin olduğunu düşünmürəm”.
Kişilər aləminə səyahətin başlanması
Əgər siz hələ anlamamısınızsa, bilin ki, bu yad planetin
sakinləri artıq yerə eniblər, bizim aramızda yaşayırlar və
onları kişi adlandırırlar. Və əgər siz bizim aramızda olan o
böyük bioloji, psixoloji və sosial fərqlər üzərində
düşünsəniz, onda kişilər - sözün əsl mənasında, başqa
planetdən gəlmişlər lıesab edilə bilər. Bir dəqiqə dayanın,
üzləşə biləcəyiniz o fərqliliklər, tamamilə başqa dəyərlərə
hörmət ruhunda tərbiyə olunmuşlarla yola getməyə
Downloaded from KitabYurdu.org
10
çalışmaq, sizdən fərqli düşünməyə, fərqli aparmağa və
ünsiyyət qurmağa öyrəşmək lazım olduğu barədə bir
düşünün. Bu demək olar ki, mümkün deyil, düzdürmü?
Bununla belə, biz hər gün bu fərqliliyə meydan oxuyur və
kişilərlə ünsiyyətdə oluruq. Və onlarla yola getməyimiz,
həqiqətən də, möcüzədir!
Kişilər və qadınlar arasında fərq əsrlər boyu mövcud
olub, bu barədə bu fəsildə söz açacağam. Min illərlə
qadınlar bu fərqliliklərlə barışmış, onlara öyrəşmiş və
onlara təklif olunan rolu öz üzərilərinə götürmüşlər. Ancaq
hardasa XX əsrin başlanğıcında qadınların özlərinə başqa
yöndən yanaşmaları və kişilərdən onlara münasibətlərini
dəyişmələrini tələb etmələri inqilaba səbəb oldu. İlk dəfə
olaraq qadınlar analarının, nənələrinin və böyük
nənələrinin sakitcəsinə qəbul etdiyi və
anladıqları köhnə qadın stereotiplərini məhv edərək,
həyatın bütün sahələrində bərabərlik tələb etdilər. Səmərəli
hamiləliyin qarşısını alan vasitələrin ortaya çıxması və
qadınların ictimai faydalı əmək sahəsinə gəlmələri uşaq
dünyaya gətirmək baxımından onlara müstəqillik və
iqtisadi azadlıq verdi.
Elə bu yolla da kişi və qadının qarşılıqlı münasibətində
böhran yaranmış oldu. Hökmranlıq etməyə öyrəşmiş
kişilər qadınlardan itaətkarlıq gözləyirdilər. Ancaq indi
qadınlar açıq şəkildə deyə bilirdilər: "Xeyr, biz artıq bunu
Downloaded from KitabYurdu.org
11
etməyəcəyik”. Sözün düzü, biz özümüz də hələ "yeni
qadınlar” kimi nə edəcəyimizi axıra kimi anlamırdıq.
Bizdə bir çaşqınlıq var idi və bu çaşqınlığın özü kişilərin
bizim
lıəyatımızdakı
vəziyyətini
daha
da
mürəkkəbləşdirirdi.
Biz kölınə qaydaları ləğv edərək, yenilərini
hazırlamadan bizə tanış olan oyunu oynayırıq. Azad
olmağı çox istəyirik, ancaq azacıq keçmişdəki kiminsə
bizə hamilik etməsini istəyirik. Biz işə başladıq, müstəqil
olaraq özümüzü saxlamağı öyrəndik, ancaq yenə də
kişilərin ofisdə bizə qapını tutub saxlamasını və bizə yol
göstərməsini gözləyirik. Biz kişilərə qarşımızda ürəyini
açmaları, zəif cəhətlərini gizlətməmələri üçün yalvarırıq
və birdən kişilərin zəif cəhətlərini nümayiş etdirdikləri
üçün onlara qarşı bizdə nifrət hissi yarandığını - duyuruq.
Halbuki ikili standartlarımız biz qadınlara çoxlu narahatlıq
gətirirdi, kişiləri isə sadəcə dəli edirdi.
90-cı illərin qadınları olaraq biz, kifayət qədər
həyatımızı peşəkarlıq və maliyyə cəhətdən uğurla
formalaşdırırıq. Ancaq məsələ kişilərlə qarşılıqlı
münasibətə gələndə, bax burada bəxtimiz elə də gətirmir.
Son dərəcə uğurlu yol keçmiş qadın biznesmenlərdən biri
mənə dedi: “Şirkətimin yüz minlərlə dollar qazanması və
şəxsi mülk alınaq üçün nə etmək lazım olduğunu bilirəm,
ancaq hələ indiyə kimi kişi ilə münasibət qurmağın necə
Downloaded from KitabYurdu.org
12
olduğunu təsəvvürümə gətirə bilmirəm!” Bu qadın və
bizlərdən bir çoxları üçün kişi - "uzaqlaşan üfüq”,
həyatımızın müəmmalı sirri olaraq qalır.
Xəbərdarlıq. Bu kitab “kişilərin əhəmiyyətsiz” biri
olmaları haqqmda deyil! O heç də kişilərə məzəmmət
etıııir, onları pis davranışlarına görə qınamır.
Əksinə, minlərlə qadınla paylaşmaq istədiyim bu kitab,
kişilərin kim olduğunu anlamağa kömək edən, kişilərlə
münasibətlərin qurulmasının yeni yollarını əks etdirən
qiymətli informasiya toplusudur.
Niyə kişilər olduqları kimidir
Dayanıb birindən soruşmaq əvəzinə, yolunu azmış
kişinin onu tapmaq üçün saatlarla fırlanmağa üstünlük
verməsinin səbəbini heç düşünmüsüııüzmü?
Sizi idarə etməyə çalışan kişinin, əslində, onun
üzərində
ıııalik
olduğunuz
hakimiyyətdən
necə
qorxduğundan heç şüblıələnmisinizmi?
Kişilərin sizinlə yaxınlıq etməkdə çətinlik çəkmələrinin
səbəbi ilə heç maraqlanmısmızım?
Kişilər diqqətini müəyyən bir məsələyə yönəltmək
istədikdə, siz isə onun diqqətini özünüzə cəlb etməyə
çalışdıqda, niyə hirsləndikləri ilə heç maraqlanmısmızım?
Heç özünüzə belə bir sual vermisinizmi: narahat və ya
dilxor olduğu tanı aydın göründüyü halda, niyə kişilər
bunu inadla inkar edirlər, gizlətməyə çalışırlar?
Downloaded from KitabYurdu.org
13
Əgər siz bu qəbildən olan sualların əksəriyyətinə
miisbət cavab tapa bilsəniz, onda siz yalqız deyilsiniz.
Çaşqınlıq və heyrətlənmə hissi ilə tanış olan hər bir qadın
sevdiyi kişini müşahidə edərkən, onun məhz, niyə belə
olduğunu anlamadığını hiss edir.
İlk olaraq nəyi bilməlisiniz:
Heç də kişilər qadınları dəlilik halına gətirmək üçün
belə deyil; onlar belədir, çünki min illər onları belə olmağa
öyrətmişlər. Və belə bir tərbiyə kişilərin şəxsi həyatını
olduqca çətinləşdirir.
Sizin üçün bəzi başlıca informasiyalar:
ı. Niyə kişiləri tənha ovçu və istefaya çıxmış döyüşçü
adlandırıram.
2.
Niyə kişilər həmişə qadınların üzərində
hökmranlıq edirlər.
3.
Kişiləri necə sevgiyə yararsız tərbiyə edirlər.
4- Televiziya seksual rol stereotiplərini necə formalaşdırır.
Kişi - tənha ovçu
Hadisənin vaqe olduğu vaxt - min il bundan əvvəl. Yer
kürəsi vulkanların, buzlaqların, sel və daşqınların, kəskin
iqlim şəraitinin mövcud olduğu qarşısıalınmaz, dəyişkən
planet idi. Vəlışi heyvanlar sayca sığınacaq tapmış kiçik
qrup halında yaşayan, gücdən düşmüş insanlardan qat-qat
çox idi. Bu dünya primitivdir və daha yaxşı
uyğunlaşanların sağ qalmaları bu dünyanın yeganə
Downloaded from KitabYurdu.org
14
reallığıdır.
Dağııı döşündə olan mağaranın içində bir-birinə
sığınaraq oturmuş ailə üzvləri bütün gün ərzində yeyə
bildikləri ərzağı - kişinin iki gün bundan əvvəl öldürdüyü
vəhşi maraldan qalmış əti yeyirdi. O ovdan qalan yalnız bu
ət idi. Kişi yemək üçün başqa bir şey də tapmağa səy etsə
də, nəticə olmamışdı, çünki belə bir hava şəraitində ova
çıxmaq olduqca çətin idi. Artıq bir həftə idi ki, durmadan
qar yağır, heyvanların çoxu baş alıb isti vadilərə getmişdi.
Ancaq o, iki uşağının və arvadının acgözlüklə barmaqlarını
yaladıqlarını görür və hərəkətə keçməsinin vacib olduğunu
bilirdi - o, ova getməli və qənimətlə geri dönməliydi. Əgər
qənimət əldə edə bilməsə, özü və ailəsi acından ölə, hər
gecə ulartılarını eşitdikləri ac qurdlara yem ola bilərdilər.
Qəfildən kişi özünü mağaranın girəcəyinə atır, hücuma
hazır vəziyyət alır - o, şübhəli səslər eşitdiyini güman edir.
Bəlkə bu, onu öldürüb, arvadını və mağaranı özünə
götürməyi bacaracaq daha güclü bir kişidir. Bəlkə də, bu
qarnını doydurmaq üçün hücuma hazır olan canavardır.
Bəlkə də, o küləkdir: əmin deyil. O heç vaxt əıııin ola
bilməz. Bax bu səbəbdən də, o heç vaxt arxası çıxışa deyil,
yaxınlaşmaqda olan təhlükəni görmək üçün üzü çıxışa
oturur. Bax elə bu səbəbdən o, yuxuda belə tanı sakitləşə
bilmir - vücudunun bir hissəsi təhlükənin yaxınlaşmasını
bildirən səsə qulaq asır.
Downloaded from KitabYurdu.org
15
O yenidən tonqalın kənarında sallağı oturur. Ürəyi
sürətlə döyünür. O qorxur, həmişə qorxur. Ancaq arvadına
və uşaqlarına baxanda, onlara qorxusunu bildirməyə haqqı
olmadığını anlayır. Onun cəsarətsizliyini görsələr,
ümidlərini
itirə bilərlər. Onsuz onlar məhv olarlar. Yox, o güclü
olmalıdır. O, kiııı olduğunu unutmamalıdır. O ovçudur.
Ehtiyatda olan əsgər
Müasir cəmiyyətdə kişinin həyatı heç vəchiə ibtidai
əcdadlarının həyatına oxşamır. Bunmıla belə, son dövrə
kimi kişi ova çıxmaqda və ailəsini qida ilə təmin etməkdə
davam edirdi; o, ailəsini istənilən düşməndən qorumaq
üçün fiziki cəhətdən hazır olmalıdır.
XX əsr kişisinə nə ova çıxmaq, ıiə də döyüşmək
gərəkdir. Əsrlər boyu ona öyrədilənlərə ehtiyac qalmayıb.
Artıq nə döyüş, nə düşmən, nə də duellər var. O - ehtiyatda
olan əsgərdir.
Bu səbəbdən də, qadınlardan kişilərə aid olan bu kimi
giley-güzarları eşitmək elə də təəccüblü deyil:
V
“O, lıəmişə müdafiədədir - nə desəııı, o, döyüşə
atılmağa hazırdır".
V
“Mənimlə açıq danışmaq və öz hisslərini mənə
söyləmək o qədər çətindir ki - sanki o lıəmişə güclü
olduğunu göstərməyə
çalışıı".
Downloaded from KitabYurdu.org
16
V
“Ərimin birisi ilə dost olmasını istəyirəm, ancaq
heç cür o bmıa nail ola bilmir".
V
“Bob işinə o qədər ciddi yanaşır ki, bu məni dəli
edir. Onu işini bir az sadə qəbul etməsinə inandırmaq
istəsəm də, o özünü elə aparır ki, guya məruzəsini bu güıı
və ya sabalı təhvil verməsi ölüm-dirim məsələsidir".
V
“Dostum onu tənqid etdikdə və ya toxunulası bir
söz dedikdə, çox hirslənir - istənilən fikir ayrılığını ona
hücum kimi qəbul edir və cavab olaraq bütün istehzasını
işə salaraq, döyüşə atılır, üstəlik özünü əsl davakar adam
kimi aparır”.
V
“Ərimi bir şey narahat edəndə, o bunu gizlədir,
soyuq və təmkinli olur, mənim bir neçə gün deyinməmdən
sonra onu narahat edən məsələ haqqında danışmağa razı
olur”.
XX əsr kişilərinin davranışında ovçular və döyüşçülər
dövrü mentalitetinin izlərinin olmasından əminəm. Hələ
indiyə kimi onları instinktiv olaraq, bəlkə də, özlərinin belə
şübhələnmədikləri qüvvələr idarə edir. İnsan varlığının
"genetik
yaddaşa", müəyyən qavrama növlərinə malik olması
haqqında nəzəriyyə var. Həmin nəzəriyyəyə əsasən
yaddaş, əsrlər boyunca əyalətdə ömür sürən adicə
mühasibi min il bundan əvvəl, lap ibtidai əcdadlarından
tutmuş bu günə kimi olan bütün qohumları ilə
Downloaded from KitabYurdu.org
17
əlaqələndirir.
Kişilər sanki ibtidai instinkti - həmişə müdafiəyə hazır
olmaq, heç vaxt zəif cəhətlərini göstərməmək, həmişə
təmkinli olmağı bacarmaq “yadda saxlayırlar” və şüuraltı
olaraq onlar gündəlik həyatlarında bu instinktlərə uyğun
olaraq hərəkət edirlər.
Niyə kişilər restoranlarda müəyyən yeri
seçirlər
Bir neçə il bundan əvvəl "genetik yaddaşın” mən öz
təcrübəmdə, həqiqətən də, mövcud olduğuna inandım. O
vaxt müəllim işləyən bir yazıçı ilə münasibətim var idi.
Hər dəfə biz nahar edəndə bir qəribə şeyi müşahidə
edirdim. Restorana daxil olurduq, ofisiant bizi stolumuza
kimi müşayiət edirdi və mən məhz ofisiantın təklif etdiyi
stulda əyləşirdim. Əgər stulum arxası restorana baxırdısa,
yoldaşını mənimlə üzbəüz otururdu. Yox, əgər əyləşdiyim
stuldan restorana çox gözəl bir mənzərə açılırdısa, dostum
özünü yaxşı hiss edirdi və onunla yerimi dəyişməyi xahiş
edirdi. İlkin olaraq bir neçə dəfə mən etiraz etmədim və
onunla yerimi dəyişdim. Ancaq bir dəfə axşam mənim də
höcətliyim tutdu və dediııı: "Sən həmişə elə oturmaq
istəyirsən ki, gözəl mənzərəni və ətrafda olanları görəsən.
Bu
dəfə də mən harada oturmuşamsa, orada da oturmaq
istəyirəm”.
Downloaded from KitabYurdu.org
18
Dostıun istəmədən razılaşdı və qarşımda, arxası
restorana oturdu. Biz yemək sifariş verdik, mən günümü
necə keçirdiyimdən, lüzumsuz şeylərdən danışmağa
başladını və birdən onun sıxıldığını hiss etdim.
-
Nədənsə narahatsan? - soruşdum.
-
Mən, sadəcə, belə oturmağı xoşlamıram, belə
olduqda rahatlana bilmirəm, - o cavab verdi.
-
Burada oturmağında elə bir pis nə var ki,
anlamıram?
-
Heç nə yoxdur, - o izah etdi. - Mənim, sadəcə,
arxası restoranın zalına oturmaqdan xoşuııı gəlmir, bax
indi oturduğum kimi - onda hirslənirəm.
Sonrakı varım saat ərzində biz dostumun arxası zala
oturduğu zaman keçirdiyi narahatçılığın səbəblərini təhlil
etməklə məşğul olduq və müəyyən etdiklərimiz hər ikimizi
təəccübləndirdi. O heç vaxt düşünmədən istər restoran,
istərsə də qonaqlıq keçirilən otaq olsun, bütün məkanı görə
biləcəyi yeri seçirmiş. Ona qarşı heç bir təhlükənin
olmadığını hiss etsə
belə, qəlbinin dərinliyində arxası otağa oturmağa risk
etmirdi. Sanki daxili bir səsin onu xəbərdar etdiyini
eşidirdi: “Özünü qoru! Ehtiyatlı ol!”
İstər ailədə, istərsə də orduda xidmət etdivi dövrdə
təhlükədən uzaq olmaq üçün necə oturmağın ona
öyrədilmədiyini təsdiqləyirdi, o heç vaxt bu barədə
Downloaded from KitabYurdu.org
19
düşünməmişdi.
Biz
bunu
"genetik
yaddaş”
nəzəriyyəsindən başqa heç ıiə ilə izah edə bilmədik - o
bilirdi ki, arxası mağaranın çıxışına oturmamalıdır.
O vaxtdan bəri məndə belə bir adət yarandı: kişilərdən
restoranda hansı yeri seçmələri barədə soruşmağa
başladını və çoxu da eyni cavabı verirdi: zalın gözəl
mənzərəsinin göründüyü yerdə özlərini daha rahat hiss edir
və arxaları zala oturmağı xoşlamırlar. Zarafat naminə siz
də özəl tədqiqatınızı apara bilərsiniz. (Əgər siz kişini pis
vəziyyətə salınaq istəyirsinizsə, - əlbəttə, işə görə, - onu
arxası otağa oturdun və onun özünü narahat etməsini
müşahidə edin!)
Niyə kişilər həmişə qadınların üzərində hökmranlıq ediblər
Hamiləliyin qarşısını alan vasitələr ortaya çıxana kimi
kişi və qadının rolu sadə faktorla müəyyən olunurdu: qadın
lıamilə olub, uşaq dünyaya gətirə bilir, kişi isə bilmirdi.
Cek və Cil Fliııstouna, onların birgə ova çıxmalarına və
işləmələrinə bir nəzər yetirin. Əgər Cil Cekiıı tamamilə
onu özünə cəlb etməsini istəmirdisə, o, Ceklə seksual
əlaqəyə girməməyə üstünlük verirdi. Belə ki, o lıamilə
qalan kimi onunla eyni bərabərlikdə olmaq hüququnu
itirirdi. Az hərəkətli olurdu, qaça bilmirdi. Uşaq dünyaya
gətirdikdən sonra o, uşağa dayəlik etməli, onun qeydinə
qalmalı idi. Bu da onun evdən çıxmasına və Ceklə birlikdə
ərzaq axtarışına çıxmasına iıııkaıı vermirdi. Müəyyən vaxt
Downloaded from KitabYurdu.org
20
ərzində dünyaya üç və ya dörd uşaq gətirməklə o tanı
Cekdəıı asılı hala düşür, belə ki, o, bütün vaxtını uşaqların
tərbiyəsinə sərf etməli olurdu.
Cek və onun dostları yalnız bir səbəbdən qadınların
üzərində tanı hakimiyyətə malik idilər: onlar qəniməti
axtarır, əldə edir və paylayırdılar. Beləliklə, daha çox ət
əldə edən rəhbər olurdu. Əgər sizin bu kişilərlə
münasibətiniz pis olardısa və onların göstərişlərini yerinə
yetirıııəzdinizsə, onlar sizə ət verməz və ac qalıb ölə
bilərdiniz. Hər şey çox sadə idi. Bəlkə də, elə bu
səbəbdəndir ki, bir çox kişilər arvadlarının işləmək
niyyətini eşidəndə qeyzlənirlər; əgər qadın özünün "ət
payını” evə gətirərsə, kişilərin mütləq hakimiyyəti təhlükə
altına düşə bilər. Sözsüz ki, kişilərin ova getməsindən
əsrlər keçmiş olsa da, analıq borcu, vəzif əsi qadınları
evinə bağlamaqda əsas səbəb kimi qalır. Kişilər iqtisadi
hökmranlığa ıııalik idilər, elə buradan da onların
hökmranlığı hər şeyə sirayət edirdi.
Kişilərin qadınlar üzərində hökmranlıq etməyə can
atmaqlarının psixoloji izahı
Sizinlə pis davranan, sizi alçaldan kişinin gizlicə sizə
qibtə etməsini, hətta qorxmasını nə vaxtsa heç ağlınıza
gətirmişsinizmi? Kişilərdə qadınlar üzərində hökmranlıq
etmək hissinin paxıllıqdan və qadının nəsli davam
etdirmək qabiliyyətinə ıııalik olması bacarığından irəli
Downloaded from KitabYurdu.org
21
gəlməsi haqqında çox sayda nəzəriyyələr mövcuddur.
Qadınlara, bir qayda olaraq, yəqinlik intuisiyası və
yaratmaq qabiliyyəti verilib, qadınlar yeni həyat bəxş
edirlər, yəni ən böyük möcüzəni həyata keçirirlər, - bütün
bu faktorlar, bəlkə də, kişilərin qadınlar üzərində
hökmranlıq etmək tələbini gücləndirə bilər.
Son nəzəriyyələr kişilərdə qadınların başqa qadınları
xatırlatmaq halını aradan qaldırmaq tələbini ortaya çıxardı;
bu nəzəriyyə hər bir kişinin anasından uzaqlaşmağa can
atmasını əks etdirir. Balaca oğlan üçün ana ən yaxın və
doğıııa varlıq olduğundan anasından uzaqlaşmayanacan
onu anası ilə, qadınla eyniləşdirəcəklər. Cinsi yetkinlik
dövründə hamımız oğulların analarının onları öpmələrini
və ya qucaqlamalarını istəmədiklərinin şahidi olmuşuq;
hətta kişi kimi özüııütəsdiqə can atanda analarına nifrət
etdiklərinə belə adaim inandıra bilərlər. “Analıq" kitabının
müəllifi Neıısi Çodorova izah edir:
V “Oğlan daxilən anasından imtina etməyə, onunla
əlaqəni kəsməyə və hələ də hiss etdiyi güclü asılılığa üstün
gəlməyə çalışır... O, bunları onun qadından törəndiyini
göstərən hər şeyi boğmaq üçün və xarici aləmdə qadına
məxsus olan hər şeyi pisləməklə həyata keçirir. Kişidə
qiyam edən o balaca oğlan onun və anasının “biitöv”
olmamasını sübut etməyə çalışır, qadınlar üzərində
hökmranlıq etmək cəhdlərini davam etdirir, onları müti
Downloaded from KitabYurdu.org
22
görmək istəyir və sanki deyir: “Görürsən, əgər mən sənin
üzərində hökmranlıq edirəmsə, deməli, mən səndən
yaxşıyam. Mən yaxşıyam, sən yox”.
Bu kitabın sonrakı bölmələrində mən balaca oğlanların
analarından asılı olmamağa çalışmalarının sevdiyimiz
yaşlı kişilərin davranışına necə təsir etməsini izalı
edəcəyəm.
Kişiləri sevgiyə gərəksiz kimi necə tərbiyə edirlər
"Oğlan!”- mamaça elan edir və elə həmin andan da bu
balaca kişi qoıışıı doğum palatasında dünyaya gəlmiş
körpə qız uşaqlarından tamamilə fərqli tərbiyə edilir.
Müxtəlif elmi tədqiqatlardan götürülmüş faktlar üzərində
düşünün.
V
Yeni doğulmuş oğlan uşağının valideynləri
oğullarının portretini təsvir etməyə, “möhkəm, böyük,
diribaş, güclü” sözlərindən istifadə etməyə meyillidirlər.
Yeni doğulmuş qız uşağının valideynləri isə körpələrini bu
sözlərlə sevirlər: "iııcə, balaca, gözəl". Həkimlərin yeni
doğulmuş bu iki qrup uşaqların bir-birindən heç nə ilə
fərqlənmədiklərini, olsa da olduqca kiçik fərqin olmasını
desələr də, valideynlər, həqiqətən də, körpələrinin bu
keyfiyyətlərə malik olduqlarına inanırlar.
V
Valideynlər balaca oğlanlara kiçik qızlardan
daha çox tələblər irəli sürməyə meyillidirlər, onlar
oğlanlardan daha böyük məsuliyyət və riskə hazır olma
Downloaded from KitabYurdu.org
23
xüsusiyyəti gözləyirlər.
V
Valideynlər oğlanları qızlarla müqayisədə daha
müstəqil olmağa yönəltməyə çalışırlar. Uşaq yıxılanda və
ya qorxanda, onlar daha çox qız uşaqlarına qarşı rəhmli
olur, oğlanlara isə hələ kiçik yaşlarından daha çox
sərbəstlik verirlər.
V
Valideynlər oğlanlarda emosional təmkiııliyi
təşviq etdikləri halda, qızlarda isə emosional açıqlığı
bəyənirlər. Oğlanları daha güclü hisslər ruhunda tərbiyə
edirlər - “zəiflik" əlaməti olan qorxu və ruhdan düşmə kimi
halları kişiyə məxsus olmayan hal kimi nümayiş
etdirməklə yanaşı, onlara ehtiras, kiməsə bağlılıq, güclü
sevgi hisslərini də aşılayırlar. Kitabımdakı "Kişi
seksuallığı" bölməsində doktor Bern Zilberlıeld oğlanlara
hisslərini açıqlamağın öyrədilməsini belə təsvir edir:
"Onlara yalnız çox az sayda emosiyalarını -
təcavüzkarlıq,
rəqabətə dözümlülük, hiddət... və
soyuqqanlıqla bağlı olan hissləri nümayiş etdirməyə icazə
verildiyi öyrədilir. Böyüdükcə buraya sekslə bağlı hisslər
də əlavə edilir. Zəiflik, utanmaq, qorxu, tez toxunma,
incəlik, mərhəmət və həssaslıq kimi
hisslərə qızlar və qadınlar ıııalik ola bilər. Bu hisslərdən
birini büruzə verən oğlana ya gülər, ya onu “anasının
balası", ya da "qız" (bu daha ağır ola bilər?) adlandıra
bilərlər”.
Downloaded from KitabYurdu.org
24
Hal-hazırda bir çox gənc valideynlər uşaqlarında
cinsiyyətə əsaslanan stereotipləri tərbiyə etməkdən uzaq
dururlar. Ancaq bizim münasibət saxladığımız daha yaşlı
kişilərin çoxu tərbiyəyə belə fərqli yanaşmanın
qurbanıdırlar.
Televiziya cinslərin rolunu necə təqdim edir
Uşaqların çoxu kişi və qadın anlayışlarını təkcə
valideynlərindən devil, həm də saatlarla sevr etdikləri
televiziyadan öyrənirlər. Televiziyada qadın və kişi
obrazlarının təsvir olunmasının çox dəyərli tədqiqi aparılıb
və nəticələr də son dərəcə əhəmiyyətlidir.
V Kişilər, bir qayda olaraq, şöhrətpərəst, avantürist,
güclü və hökmlü göstərildiyi halda, qadınlar daha çox asılı,
tabe olan və zəif məxluq kimi təqdim edilir.
V
Kişilər böyük mükafatlara layiq görülə bilən
maraqlı işlərlə məşğul olduqları halda, qadınlar kişilərə
baxanda, az vacib görünəcək və az mükafat ala biləcək
köməkçi rolunda çıxış edirlər.
V
Kommersiya məqsədilə çəkilmiş telefilmlərdə
qadınlar daim təlaş içində hirsli və unitazın qoxusundan,
miqren və digər boş şeylərdən narahat olan kimi təqdim
edildiyi, halda, kişilər daha nüfuzlu, məsuliyyətli və
cəsarətli verilir.
V
50-60-c.ı illərin cavan oğlanları tərəfindən çox
sevilən televiziya vesternlərində (kovbov filmlərində)
Downloaded from KitabYurdu.org
25
amerikalı qəhrəman - növbəti sərgüzəştini həyata keçirib,
özünü heç bir öhdəlik və bağlarla kəndirləməyən - azad
qalan, qürubda yalqız çıxıb gedən kovbov timsalında
verilir.
Bir təsəvvür edin: yaşadığınız kişi də hələ oğlan olarkən
illərlə televizorun qarşısında uzanaraq bir-birinin ardınca
nümayiş etdirilən və kişilərin güclü, təmkinli, soyuqqanlı,
qorxmaz kimi təqdim olunduğu kommersiya filmləri də
daxil olmaqla, proqramlara baxır. Onun sevimli qəhrəmanı
Yalqız Səfil, Zorro, Bətməıı, Maverik, '‘Xəziııə”dəki
oğlanlar, Piter
Hamı, ya da başqa bir kovboy, detektiv və ya döyüşçüdür,
sizin seçdiyiniz kişi böyüyəndə kim olacağını artıq bilirdi.
Yeri gəlmişkəıı, bu filmlərdə heç vaxt Zorronun arvadını
və ya Yalqız Səfilin sevgilisini göstərmirlər. Eyni ab-
havada çəkilmiş bu televiziya filmlərində qəhrəmanın
bağlandığı varlıqlar ya atı, ya da dostu ola bilərdi, əsla,
qadın yox!
Yox əgər sizin kişiniz televiziya filmləri ruhunda deyil,
radio verilişləri ruhunda tərbiyə alıbsa, elə də böyük fərq
etməz, çünki həmin dövrün radio tamaşalarında da
filmlərdə olan stereotiplər üstünlük təşkil edirdi.
Dəyişən zamanlara meydan oxumaq
İndi siz artıq müəyyən mənada kişilərin niyə olduqları
kimi olduqlarını, niyə "kişi olmağın” hisslərini gizlətməli
Downloaded from KitabYurdu.org
26
olmaq, yarışlarda udmaq, bu çətin dünyada sağ qalmaq
üçün mübarizə aparmaq, müstəqilliyini qorumaq,
soyuqqanlı olmaq anlamına gəldiyini az da olsa,
anlayırsınız. Kişiləri nəsildən nəslə keçən, - valideynləri və
cəmiyyət tərəfindən daha da möhkəmləndirilən və onlar
üçün səmimilik qapılarını bağlayan vərdişlər hərəkətə
gətirir.
Bu cədvəl bu gün kişilərin üzləşdikləri böyük
emosional problemləri anlamağa kömək edir.
Cəmiyyət ona əsl kişi olmağı öyrədir, o isə sevdiyi
qadınla açıq olmağı və əsl yaxınlığın mümkün olmasını
imkansız edən keyfiyyətləri təcəssüm etdirməyə can atır.
Kişi olmaq üçün nə öyrədib
Onları necə görmək istərdik •
inanmayan (etibar etməyən, hər şeydən şübhələnən) •
inanan və açıq Hisslərini gizlədən Hisslərini bildirən
Zahirən güclü və məğlubedilməz olmaq
Zəif cəhətini görən
Rəqabət aparan
Əməkdaşlıq edən
Xarici aləmin bilicisi olmaq
Daxili aləmi bilən birisi olmaq Müstəqil (tənha) olmaq
Bizə tələbatının olmasını hiss edən birisi olmaq
Və biz - 90-cı illərin qadınları kişilərimizə buıııı
deyirik: özünüzdə yaratmağa çalışdığınız bütün bu
Downloaded from KitabYurdu.org
27
xarakterik xüsusiyyətlər bizi dəli edir və heç cəlbedici
gəlmir; həqiqətən, biziııı kişilərdə görmək istədiyimiz
xüsusiyyətləri siz "zəifliyin" təzahürü, "kişiyə yaraşmayan
hərəkət" kimi qəbul edir və var gücünüzlə onlarla
mübarizə aparırsınız. Əgər siz vəziyyəti bu nöqteyi-
nəzərdən dəyərləndirirsinizsə, onda kişilərin özlərində
nəyisə dəyişmək istəmədikləri, biziııı onları ədalətsiz
olaraq danladığımız, niyə adi qarşılıqlı münasibətlərdə
bizə çox asan gələn məsələlərin həllində onların bacarıqsız
olduqları sizə daha aydın olar.
Kişilərdən bizim üçün tamamilə müəmma olan, həm də
çox gözəl anladığımız məsələlərdə - emosiyalarımızı ifadə
etmək, sevməkdə daha həssas və ədəbli olmaq bacarığında
- səriştəli olmalarını gözləyirik.
Son illər minlərlə kişi ilə işləmişəm və onların daha
açıq olmaq, sevdikləri qadına olan sevgilərini daha
dərindən hiss etmək və bunları ifadə etməyə çalışdıqlarına
inandım. Ancaq onlar üçün buna alışmaq çox çətindir,
hətta deyərdim ki, qorxunc bir prosesdir və bu fəsli
oxuyanda bunun səbəbini anlayacağınıza ümid edirəm.
Sizi əhatə edən kişilərin elə bir mərhəmətə, dözümə və
yardıma ehtiyacı var ki, onları məhz, öz qəlbinizdə tapa və
kişilərin də eyni hisslərini sizə açılmasına kömək edə
bilərsiniz.
Çin lənətində deyilir: “Görüm səni dəyişikliklər
Downloaded from KitabYurdu.org
28
dövründə yaşayasan” - biz, məhz, belə bir zamanda
yaşayırıq. Köhnə həyat tərzi və məhəbbət sənə yaramır,
yenisini isə hələ kəşf etməmişik. Ancaq biz kişilərlə
əlaqələr qurmaqda davam edir və bu yolda çox sayda
ümidsizliklərlə üzləşirik. Yeni dövran bizə müdrikliyin və
özünü təkmilləşdirməyin yüksəkliyinə qalxmaq üçün
gözəl imkanlar verir. Bu kitabın məqsədi kişilərlə olan
mürəkkəb qarşılıqlı əlaqələrinizi yeni, həyəcanlı eşq
macərasına çevirməkdən ibarətdir.
2. Kişilərlə münasibətində qadınların yol verdikləri altı ən
böyük səhv
V
Kişilərlə
davranış
qaydalarına
dair
sizin
öyrəndiklərinizin tamamilə səhv olduğu barədə nə vaxtsa
heç düşünmüsünüzmü?
V
Elə bir hal olubmu ki, siz kişini məmnun
etdiyinizdən əmin olduğunuz halda, onun tərəfindən
tamamilə neqativ reaksiya ilə qarşılaşasınız?
V
Elə bir hal olubmu ki, siz "kişilərə yanaşmada
səhv təlimat almanız" haqqında düşünəsiniz, ya da etməyə
çalışmasınız, ancaq nəticədə istədiyinizin əksi alınıb?
Əgər bu suallardan əksəriyyətinə "bəli” cavabı
versəniz, deməli, siz tənha deyilsiniz.
Seminar və qruplarımda minlərlə qadınla işləmişəm və
onların
əksəriyyətinin
kişilərlə
münasibətlərində
çatışmayan nəsə var, ancaq onlar nəyin düz olmadığını və
Downloaded from KitabYurdu.org
29
onu necə düzəltməyi bilmirdilər. Kişi ilə münasibətinizi
yaxşılaşdırmaq - istər bu əriniz, bosunuz, məşuqunuz,
atanız və ya həmkarınız olsun - yalnız onun davranışını
anlamaq deyildir, bu lıəm də öz davranışınızı yaxşıca təhlil
etmək deməkdir.
Kişilərlə qarşılıqlı münasibətiniz nə dərəcədə yaxşıdır
Qarşınızda kişilərlə qarşılıqlı ıııüııasibətiııizdəki güclü
və zəif cəhətləri müəyyənləşdirmək üçün tərtib edilmiş
sorğu vərəqi var. Hər sual üçün aşağıda verilən
cavablardan birini seçin:
A.
Demək olar ki, lıəmişə
B.
Tez-tez
C.
Hərdənbir
D.
Nadir halda
E.
Demək olar İd, heç vaxt
Özünüzü necə aparmağınızdan deyil, adətən, necə
hərəkət etmənizdən çıxış edərək, bu sualların lıannsıııa
bacardığınız qədər doğru cavab verin.
ı. Hər hansı bir kişi ilə maraqlananda, başqa insanlarla
olan münasibətimi nəzərdən keçirir, hərəkətimin təqdir
edilməsinə nail olur, arzulanmla kifayətlənir, ya da özümə
daha az inamlı oluram.
2.
Mənə yaxın olan kişilərə görə məsuliyyət hiss
edir və hər vəclılə xidməti pillələrində yüksəlmələri üçün
lazım olan işləri görməyə onları inandırıram.
Downloaded from KitabYurdu.org
30
3.
Kişilərə heç bir qadının mənimlə davranmasına
icazə vermədiyim tərzdə davranmalarına icazə verərəm.
4.
Kişilərlə münasibətimi yoluna qoymaq üçün
bütün seksual bacarığımdan istifadə edirəm.
5.
Hərəkətimə və ya dediyim sözə kişinin verəcəyi
reaksiya qarşısındakı qorxu, ona demək istədiklərimi dilə
gətirməyə, həqiqətən də, hiss etdiklərimi ona söyləməyə
mane olur.
6.
Keçmişdə mənimlə olan münasibətinə, ya da
onların mənə qarşı olan indiki münasibətinə görə kişilərə
inciklik hissi edirəm.
7.
Kişilər tərəfindən diqqət və ya məhəbbət
qazanmaq üçün səy göstərdikdə və yaxud da ııiənə qarşı
qəzəbin göstərilməsindən qaçmaq lazım olanda, özümü
köməksiz, çaşqın və karıxmış hiss edirəm.
8.
Mənə elə gəlir İd, kişilər mənə mənim layiq
olduğum qədər hörmətlə yanaşır və məni yüksək
qiymətləndirirlər.
9.
Həmişə kişidən istədiyimi və ehtiyacında
olduğumu xahiş edirəm.
10.
Hökmlü kişilərin olduğu mühitdə özümü rahat
hiss edir və heç bir gərginlik keçirmirəm. Öz davranışımı
dəyişmir, özümü ıiə pərt, nə aqressiv, nə də itirmiş hiss
edirəm.
Iııdi isə xallarınızı hesablayın. 1-7 suallarına görə
Downloaded from KitabYurdu.org
31
özünüzə aşağıdakı qiymətləri verin:
A.
2 bal
B.
4 bal
C.
6 bal
D.
8 bal
E.
10 bal
8-10 suallarına görə isə özünüzə bu qiymətləri verin:
A.
10 bal
B.
8 bal
C.
6 bal
D.
4 bal
E.
2 bal
8-100 bal. Təbrik edirəm! Öz üzərinizdə və kişilərlə
olan münasibətinizin üzərində ciddi işiniz öz bəhrəsini
verdi, siz həm güclü, həm də sevən qadın olmağı
öyrəndiniz. Siz hətta kişilərin əhatəsində həyatınızda əsas
rol oynayan yüksək özünü qiymətləndirməni qoruyub
saxlamış və düzgün ünsiyyət qurmaq səviyyəsinin sağlam
və uzunmüddətli qarşılıqlı əlaqələrin yaradılmasında əsas
rol oynadığını da bilirsiniz. Problemlərdən uzaq olmaq
üçün qiymətlərinizin aşağı olduğu sahələrdə öz üzərinizdə
işləyin.
60-79 bal. Kişilərlə qarşılıqlı münasibətiniz pis deyil,
ancaq bundan daha yaxşı ola bilərdi. Qadınların
əksəriyyəti bu kateqoriyaya aid olur. Gələcəkdə daha
Downloaded from KitabYurdu.org
32
böyük səhvlərə yol verməmək üçün bəzi təhlükəli anlara
diqqət yetirməlisiniz. Siz daha çox özünü ifadə etməyə və
tələbatınızın tam təmin edilməsinə diqqət verməli və bu
fəsildə sonrakı səhifələrdə toxunacağım kişilərlə qarşılıqlı
münasibətlərdə qadınların etdikləri o altı səhvdən uzaq
durmalısınız. Siz tələb etdiyinizdən də artıq məhəbbətə
layiqsiniz.
40-59 bal. Böyük problemləriniz var. Bəzi ınəııfi
emosional vərdişləriniz əsl məhəbbətə qovuşmağınıza və
layiqincə qiymətləndirilmənizə mane olur. Əgər hər şeydə
kişilərə tabe olmaqda, “ayaq əsgisi" olmaqda və hər şeyin
çox gözəl olduğu kimi göstərməkdə davam edərsinizsə,
heç vaxt sizə hörmət etməyəcəklər. Davranışınızı
dəyişmək vaxtı çatıb, ilk növbədə həyatınızdan nə
dərəcədə razı qaldığınızı öz-özünüzə etiraf etməlisiniz. Bu
kitabdan
öyrəndiyiniz
hər
şeydən istifadə edin,
dostlarınızdan köıııək etmələrini xahiş edin və özünüzün
də arzuladığınız güclü qadın kimi yaşamaq haqqında
özünüzə söz verin.
39 bal və ondan aşağı. Diqqət! Kişilərlə münasibətiniz
olduqca qeyri-normaldır. Çoxdan iztirab içindəsiniz,
sevilmədiyinizi hiss edir və kişilərin əhatəsində təkbaşına
qalmağın nə olduğunu belə unutmuşunuz. Bəlkə də, kişi ilə
sağlam münasibətdə olmağın nə olduğunu belə bilmirsiniz.
Qəti qərar vermək vaxtı gəlib, ancaq onu siz özünüz edə
Downloaded from KitabYurdu.org
33
bilməyəcəksiniz. Başqa qadınlardan kömək istəyin;
mərhəmətli və təcrübəli həkim tapın; hər hansı bir psixoloji
dəstək qrupuna qoşulun; bu kitabdan daha çox yararlanın
və özünüzü yenidən sevmək üçün əlinizdən gələni edin.
Soyuqluğa, incimək və hirslənmək kimi hisslərə qarşı
mübarizə aparın. Özünüzü qurban kimi göstərməkdən əl
çəkin! Yalnız özünüz hər şeri dəyişdirə bilərsiniz. Malik
olduğunuzdan daha çoxuna layiqsiniz.
Hərdənbir bu sorğu anketini nəzərdən keçirmənizi,
güclü qadın olmaq üçün əldə etdiyiniz uğurlarınızı qeyd
etmənizi təklif edərdim. Hər şeydən öncə bu kitabda
verilmiş prinsiplərə uyğun hərəkət edin, bir neçə həftədən
sonra isə bu anketə qayıdın. Alınan ballardan real
tərəqqinin olduğunu hiss edəcək və kişilərlə əsl eşq
əlaqələri yaratmaqda düzgün yolda olduğunuza
inanacaqsınız.
Sevdiyiniz kişilərdə mənfi xüsusiyyətləri yarada
bilərsinizmi?
Bilmirəm bu barədə düşünmiisünüz, yoxsa yox, ancaq
siz sevdiyiniz kişilərdə mənfi xüsusiyyətləri yarada
bilərsiniz.
Qarşılıqlı münasibətlərdə hər şeyin, məhz, qadınların
günahı, özümüzü "pis” və “düzgün aparmanıağımız”
üzündən yarandığını və kişilərin dəyişməsinə ehtiyacın
olmamasını demək istəməzdim. Uğur əldə etməyin 50%-
Downloaded from KitabYurdu.org
34
ııin yalnız bizdən asılı olduğunu demək istərdim.
"Sevən
qadınların” əıııəli kimi qəbul edilən
hərəkətlərin
çoxu
kişilərlə
bizim
qarşılıqlı
münasibətimizdə destruktiv rol oynayır.
Sözsüz ki, bu səhvləri düşünmədən edirik. Bu
vərdişlərin çoxu analarımız tərəfindən, onlara isə onların
anaları tərəfindən aşılanıb, elə ki, biz o köhnə rolları
oynamaqdan vaz keçir, onları yerinə yetirməkdən imtina
edirik, özümüzü bədbəxt qadın hiss etmirik, kişilər isə
bizimlə nalayiq hərəkət etnıəvi dayandırırlar.
Kişilərlə münasibətində qadınların yol verdikləri altı ən
böyük səhv
ı. Qadınlar özlərini ana kimi aparır və kişilərlə də uşaq
kimi davranırlar.
2.
Qadınlar kişilərin yolunda özlərini qurban verir
və özlərini sevdikləri kişidən sonra ikinci yerə qoyurlar.
3.
Qadınlar kişilərin potensial imkanlarına
vururlar.
4.
Qadınlar öz dəyərini və səriştəsini gizlədirlər.
5.
Qadınlar könüllü olaraq kişilərə tabe olurlar.
6.
Qadınlar kişilərdən istədiklərini almaq üçün
özlərini kiçicik qız kimi aparırlar.
SƏHV N2 1 QADINLAR ÖZLƏRİNİ ANA KİMİ
APARIR
VƏ
1
KİŞİLƏRLƏ
UŞAQ
KİMİ
DAVRANIRLAR
Downloaded from KitabYurdu.org
35
Vaxtı ilə kişilərə bu kimi şeyləri dediyiniz hallar olııbmu:
"Əzizim, pul qabını unutmamısan ki?”
"Gələn dəfə kimyəvi təmizləməyə girməyi unutma”.
"Vaxtı keçmiş elektrik borcunu ödəməyi yəqin ki,
unutmamısan?”
"Heç bilirsən, qaz balonumuz demək olar ki, boşdur?
"Yer sifariş verməyi unutmusan? Narahat olıııa, özüm
zəng edərəm”.
"Yaş məhrabanı döşəmədə buraxmanıağı sənə neçə
dəfə demək lazımdır?”
"Belə nazik pencəkdə donmursan?”
Əgər mənə bənzəyirsinizsə, onda bu vərəqi oxuyarkən
mütləq səhvinizi etiraf edəcəksiniz. Səhv N9 ı - kişilərlə
olan qarşılıqlı münasibətimizdə ən geniş yayılmış və
destruktiv səhv hesab edilir. Kişilərlə uşaq kimi davranırıq;
onların öz qeydlərinə qala bilməyəcəkləriııi düşünürük;
özümüzü elə aparırıq ki, guya onlar heç nə bacarmır və
bizim daimi rəhbərliyimizə elıtivacları var.
Nə düşündüyünüzü bilirəm - çox hallarda bu düzdür!
Ola bilsin ki, siz də haqlısınız. Ancaq bu səbəb deyil.
Yadda saxlamaq çox vacibdir:
Kişi ilə balaca oğlan ıışağı kimi davrananda o da özünü
balaca oğlan kimi aparmağa başlayır. Əgər kişinin
müstəqil lıərəkət edə bilməməsini düşünürsünüzsə, onda o
elə elə də olacaq.
Downloaded from KitabYurdu.org
36
QADINLAR ÖZLƏRİNİ ANA KIMI APARIR VƏ
AŞAĞIDAKI VASİTƏLƏRLƏ KİŞİLƏRLƏ UŞAQ
KİMİ DAVRANIRLAR:
ı. Kişilərə həmişə kömək edir, etməli olacağı işləri də
onların əvəzindən görürük. Onun üçün açar axtarır, dalınca
tökdüklərini yığışdırır, ona nəsə gətirmək üçün o biri otağa
keçirik; qalstuku düzəldir, saçını darayırıq; səhərlər onun
geyəcəyi paltarı seçib hazırlayır və çarpayısının üzərinə
qoyuruq.
2. Onlardan informasiya qopartmaq üçün qılığına
giririk. Deyirik: "Acsan, sıyıq yemək istəyirsən? Yox?
Bəs... necə? İstəmirsən? Bəs dadlı şorba necə? Onu da
istəmirsən? Yaxşı, qoy bir fikirləşim... Tapdım... Sənə
peııdirli isti buterbrod verəcəm. İstəyirsən?”
3- Düşünürük ki, kişilər huşsuzdular, onların özləri
yadda saxlamalı olacaqları şeyləri yadlarına salırıq.
"Mənzil başına çatanda mənə zəng etməyi unutma”.
“Syuzini rəqs dərsinə aparmağı unutma”.
"Zibili atmağı unutma”.
"işdən sonra həkimə getməyi yadından çıxarma”.
4.
Uşaq kimi onlara deyinirik.
"Pencəksiz hara hazırlaşmasan? Bilmirsən, küçədə
soyuqdur?”
"Sənə neçə dəfə demək olar, yatmamışdan əvvəl işığı
söndür. İşıq pulu, onsuz da, çox yazır”.
Downloaded from KitabYurdu.org
37
"Matça baxarkən pivəxanada bütün bir pizza yemisən,
üstündən də üç parç pivə içmisən? Qanımın ağrıması
təəccüblüdür”.
5.
Bizə görə onların yaxşı görə bilməyəcəkləri
üçün öz üzərimizə götürürük.
"Əgər Fredə restoranda stol sifariş verməsini tapşırsam,
o ya vaxtı çaş-baş salacaq, ya da yaxşı masa sifariş verməyi
unudacaq, odur ki, yaxşısı budur, özüm edim”.
"Son dəfə Stiveııi uşaqlarla mağazaya göndərəndə, bu,
sadəcə, dəhşətli bir şey idi - onlar elə şeylər almışdılar ki,
onları heç cürə məktəbə geyinmək olmazdı. İndi alış-verişə
öziinı gedirəm. Başqa cür mümkün deyil.”
"Hələ bir neçə ay bundan əvvəl Ceysoııdaıı Çikaqoda
rahat hotel tapmasım xahiş etmişdim. Təsəvvür edirsən,
yadından çıxarıb. İndi getməyimizə üç həftə qalıb, indi
mən durmadan zəng edib, hər hansı bir hoteldə yer sifariş
verməliyəm”.
6.
Onların səhvini düzəldir və istiqamətləndiririk.
"Yox, əzizim, məzuniyyətimiz zaıııan rastlaşdığımız
cütlük Qərbi Virciniyadan deyildi, Virciniyadan idi”.
"Əzizim, cümlədə bu sözü işlətmən, doğru deyil”.
"Mənə elə gəlir ki, 41-ci küçə ilə getsək, Qrant-
avenyuda tıxaca düşərik. Sənin yerində olsam, sol tərəflə
gedərdim".
"Niyə də anana zəng etməyəsən? İlk öncə ona de ki,
Downloaded from KitabYurdu.org
38
uşaqlar tam sağalmayıb, sonra da bu həftə də çox məşğul
olmam demək yadından çıxmasın. Narahat olmağa
başlayanda isə növbəti bazar günü onun yanına gələ
bilməyəcəyimiz barədə onu xəbərdar et. Məbada, keçən
bazar günü anamgildə olmağımızı söyləyəsən”.
NİYƏ QADINLAR KİŞİLƏRLƏ ANA NƏVAZİŞİLƏ
DAVRANIRLAR
Bilirəm ki, sevdiyiniz kişi ilə ana rolu oynamanızı
anlamaq olduqca xoş bir hal deyil, ancaq inanın ki, siz heç
də tək deyilsiniz. Beləliklə, niyə biz kişilərimizlə özümüzü
ana kimi aparır və onlarla uşaq kimi davranırıq?
V Qadınları analığa hazırlayır və analıq davranışına
görə tərifləyirlər. Uşaqlıqdan anamız bizim üçün əsas
nümunə olub. Sizin, qardaş və bacılarınızın qeydinə
qalmasını müşahidə edərək, biz də tərbiyə etməyi,
ətrafımızdakılarm tələblərini təmin etməklə, özümüzü
onlara həsr etməyi öyrənmişik. Əgər ananız atanızla da ana
rolunu oynamışsa, onda bu vərdiş sizdə daha möhkəm
olacaqdır. Əgər siz daim ananızın atanızla onu sevən qadın
kimi deyil, ana kimi davrandığını görmüsünüzsə, onda
qadının kişi ilə özünü aparması lıaqqmda belə bir
təsəvvürünüz lap uşaqlıqdan formalaşacaq. Yaşa dolduqda
siz də öyrəndiyiniz tərzdə kişilərin qeydinə qalır, bunu
onlar arasında münasibətlərdə yeganə yol hesab edirdiniz.
Culiya narahatlıqları ilə əlaqədar yanıma gələndə
Downloaded from KitabYurdu.org
39
Fredlə artıq üç il idi ki, evliydilər. “Özümü Fredin arvadı
hiss etmirəm, - kədərlə dedi. - Özümü onun anası kimi hiss
edirəm! O özünü uşaq kimi aparır, gözləyir ki, dalınca hər
şeyi mən yığışdırım, onun əvəzinə fikirləşim, bütün
vaxtımı onun qeydinə qalım. O get-gedə daha da
tənbəlləşir, mən isə daha da əsəbiləşirdim!”
Fredlə ana kimi özünü aparmasının nə qədər təbii
olduğunu Culiya hətta təsəvvür belə etmirdi. Uşaq kimi
özünü aparmasına görə Fredi məzəmmət etsə də, Culiya bu
problemin yaranmasında ovmadığı rolu barədə heç vaxt
düşünməmişdi. Onun valideynləri haqqında danışanda
Culiyanm ana rolunu oynamaq meylinin haradan gəldiyini
həmən müəyyən etdik.
“Valideynlərim arasında olan qarşılıqlı münasibətdə
intimlik və ya romantizm elementinin olmasını
xatırlamıram, - qəmli-qəmli Culiya yadına saldı. - Atanı
firmasının işi ilə əlaqədar səfərlərə çox gedirdi, anam
haqqında ən yadda qalan və adi xatirələrim onun atanı
səfərə çıxanda əşyalarını qablaşdırması, qayıdarkən isə
onları açıb yerinə qoyması ilə bağlıdır; o, şəhərdə olanda,
anam ona gələcək görüşlərini xatırladır, həmişə onun
geyiminin qayğısına qalırdı. Mənə elə gəlir ki, bizim ondan
çox yaşımız var idi, atam anam üçün əlavə bir uşağa
çevrildi. Anam həm bizə, həm də ona deyinirdi; bizi də onu
da yedizdirirdi. Heç vaxt müəyyən dərəcədə kişini
Downloaded from KitabYurdu.org
40
sevməyin - ananım atama qarşı davranmasından ibarət
olduğunu heç vaxt dərk etməmişdim”.
Son zamanlara qədər analıq qayğısının göstərilməsi
qadınlar arasında ən geniş yayılmış "peşə” olmuşdu, bunun
arxasınca davəlik və müəllimlik peşələri gəlirdi.
Analarımızın hamımızın qayğısını çəkdiyinə görə
tərifləndiklərini görə-görə böyümüşük, elə öz ünvanımıza
da tərif eşidirdik: “Afərin, Saili, sən balaca qardaşının necə
də gözəl qayğısına qalırsan”. "Zəhmət olmasa, Ceyn, atana
tərlikləri ver, ağıllı balam”.
Kişi məhəbbətini qazanmaq üçün biz çox vaxt özümüzü
analar kimi aparmağa başlayırıq.
Darlin on beş ildir ki, olan evliliyini belə təsvir edir:
“Carlinin mənə qarşı lazımi diqqətini hiss edən kimi mən
anamın davranış manerasına əl atmağa başlayırdım - onun
sevdiyi yeməkləri hazırlayır, ya da onun əşyalarını səliqə-
sahmana salırdım, bir sözlə, bacardığını qədər iltifat
göstərirdim. Bununla onun böyük sevgisini, yaxınlığını
qazanmaq istəyir, mənimlə ərim kimi deyil, bir sevgilim
kimi davranmasını ürəyimdən keçirirdim. Əlbəttə,
qazandığını arzuladığımın tanı əksi olurdu - qədir bilən
"oğul" gördüyüm işlərə görə minnətdar idi".
V Kişilərə lazım olmaq üçün onlarla ana kimi rəftar
edirik. Kişinin bütün tələblərini yerinə yetirməyə səy
göstərəndə, o daha çox sizdən asılı olmağa başlayır. Biz
Downloaded from KitabYurdu.org
41
hamımız arvadı evdə olmayanda kişilərin uşaqları üçün
yemək hazırlamağa çalışdığını əks etdirən kommersiya
məqsədli televiziya filmlərinə tamaşa edirik. O bizini
qarşımızda bacarıqsız axıııaq, arvadı olmayanda tamamilə
köməksiz biri kimi qarşımıza çıxır. Kişinin qeydinə nə
qədər çox qalsanız, bir o qədər sizə arxalanacaq, lıər
şeydən çox siz əvəzolunmaz olmağa başlayacaqsınız. Tərk
edilmə qorxusu bizə belə hərəkət etməyi diktə edir və
şüuraltı düşünürük: “Onun mənə ehtiyacı olsa, heç vaxt
məni atmaz”.
V Kişilər ana himayədarlığına alışıblar və onların
qeydinə qalmaqdan xoşlanırlar.
Yaxınlarda qadın qrupunda seminar aparırdım və
auditoriyaya ritorik sualla müraciət etdiııı: “Niyə qadınlar
kişilərlə ana kimi davranırlar?” Budur, son sıradakı qadın
qışqırır: “Çünki bu, kişilərin xoşuna gəlir!” Hamı güldü.
Bəlkə də, onun sözlərində çox böyük həqiqətin olmasını
bilirdilər.
Kişilərlə
ana
kimi
davranmanızdan
şikayətçidirlərmi? Bəzən, ancaq heç də həmişə yox.
Kişiyə ana münasibəti olanda özünü xoşbəxt hiss edir.
Arvadlarına onların həyatında çox asanlıqla ana rolu
oynamağa icazə verirlər, bu əsasən analarının ataları ilə
uşaq kimi davranmış olan kişilərdə daha çox gözə çarpır.
Bu kişilər, ümumiyyətlə, “arvad" məfhumunu daim onun
qayğısını çəkən, onu tərbiyə edən ana sözünə uyğun tutur,
Downloaded from KitabYurdu.org
42
ona sevgilisi, ən yaxın dostu, partnyoru kimi baxmır.
Əgər kişi uşaqlığında anasından lazım olan sevgi və
qayğını görməyibsə, onda o məmnuniyyətlə sizə "işinizi
bitirməyə” icazə verəcək.
KİŞİYƏ QARŞI ANALIQ MÜNASİBƏTİ SİZİN
BİRLİYİNİZİ DAĞIDA BİLƏR
Ana rolunu oynayanda, siz ilk əvvəllər bunım mükafatını
alacaqsınız, əslində isə, belə davranış tərzi kişi ilə olan
münasibətinizi mütləq dağıdacaq.
ı. Kişiniz bundan əsəbiləşəcək və o bunun əleyhinə
qalxacaq.
I fəsildə biz lıər bir balaca oğlanda özünü kişi kimi
tanıması üçün anasından asılı olıııamağa sövq edən
psixoloji tələbatın olmasından danışdıq. Ərinizlə də ana
rolunu oynamanız onunla nəticələnəcək ki, o sizin
təsirinizə müqavimət göstərəcək. Bu isə öz növbəsində
sonda onun sizin əleyhinizə çıxması ilə bitəcək. Ola bilər
ki, əriniz sizin davranışınızdan şikayətlənməsin; bundan
başqa ola bilər ki, o hətta bu tərzinizi dəyişməməkdə təkid
etsin, ancaq yenə də o buna qarşı nə vaxtsa üsyan
qaldıracaq, çünki bütün oğlanlar gözəl günlərin birində
anaları ilə bağları qırırlar.
Karenin əlli iki yaşı var, ərinin ofisdəki iyirmi dörd
yaşlı katibəsilə eşq macərası yaşamasını öyrənəndən sonra
mənə müraciət etdi. Karen əri Leonardm ona xəyanət
Downloaded from KitabYurdu.org
43
etməsinin səbəbini anlaya bilmirdi. "O həmişə razı
görünürdü - kabinetimdə oturan Karen məsələyə aydınlıq
gətirirdi. - Bilirəm ki, onu mən xarab etmişəm. Elə olurdu
ki, hətta anasından belə yaxşı qayğı görmədiyindən
danışır, ancaq əzizlənməyi və üzərində əsməsini də çox
sevdiyini söyləyirdi. İndi isə özünü əli-qolu bağlı və
mütəəssir hiss etdiyindən sərbəst olmaq istəyir. İyirmi
yeddi ildə bir dəfə də olsun şikayətlənməmişdi. Bunun
necə baş verdiyini heç cürə anlaya bilmirəm”.
Leonardla olan söhbətim bütün şübhələrimi təsdiqlədi:
cavan qadının yanma gedəndə, o, anasını sevgilisinə
dəyişdiyini hiss edib. Hətta Karenlə olan qarşılıqlı
münasibətinə təsvir etmək üçün istifadə etdiyi sözlər
valideyn evini tərk etməyə can atan və sərbəstlik əldə
etmək arzusunda olan yeniyetmənin sözləri idi -
“mütəəssir, əli-qolu bağlı, azadlığa can atan”.
Karen isə özünü yaxşı arvad kimi apardığını, ana kimi
Leonardın qayğısını çəkdiyini düşünürdü, bu isə sonda
onuıı çıxıb getməsinə gətirib çıxarmışdı.
2. Özünü hərtərəfli hiss etməmək ərinizi təngə gətirə
bilər.
Əgər siz ərinizlə həmişə səriştəsiz biri kimi
davransanız, o özünü belə hiss etməyə başlayacaq. O,
özünü təcrübəsiz hiss etməkdə davam etdikcə, özünə az
dəyər verəcək və həqiqətən də, səriştəsiz biri olacaq.
Downloaded from KitabYurdu.org
44
Kişi özündən razı olmayanda, o sizləri də az sevməyə
başlayır.
Kişinin özünü qiymətləndirməsi səriştəyə əsaslanır.
Həyatın bu və ya digər sahəsində o özünü təcrübəsiz hiss
edərsə, onun nəinki özünü, hətta sizi sevməyi çətinləşər.
Təcrübəsizliyini üzünə vurmaq, onunla uşaq kimi
davranmaq - bu mütləq sizi sevmək arzusunu öldürmək
aıılamma gətirir.
Digər tərəfdən isə əriniz sizə daha çox təcrübəsiz
göründükcə, bir o qədər də sizi az həyəcanlandıracaq.
Qadınları təcrübəlilik cəlb edir. Beləliklə, o, sizə nə qədər
çox təcrübəsiz göründükcə, bir o qədər sizin üçün cəlbedici
olmayacaq.
3.
Qarşılıqlı
münasibətinizdə
olan
ehtirası
öldürəcəksiniz.
Qarşılıqlı
münasibətinizdə
olan
ehtirasın
öldürülməsinin ən sürətli yolu - sevimli kişi ilə ana kimi
davranmaqdır.
Özünüzü oııımla nə qədər çox ana kimi aparsanız, o da
sizinlə bir o qədər ana kimi davranacaq. Ancaq heç bir kişi
anası ilə yatmaq istəməz. Son dərəcə analıq hissinə malik
olan qadına qarşı seksual tabu kişinin daxilində o qədər
dərin kök salır ki, onunla oğul kimi davrananda, qadına
qarşı erotik, romantik baxış itir.
Sözsüz, kişi ilə uşaq kimi davrananda heç siz də ona
Downloaded from KitabYurdu.org
45
qarşı bir cazibə hiss etməyəcəksiniz. Əgər günün sonımda
qadın ərinə baxaraq öz-özünə: "Yenə corablarını tapa
bilmir, yenə açarı itirib, ııiənə su borusunu çəkən usta
lazımdır, o yenə unudub”, - düşünərsə, hansı romantik
hisslərdən danışmaq olar? Məgər indicə üçyaşlı uşaq kimi
davrandığınız birisi sizi həyəcanlandıra bilərmi?
Mən əminəm ki, ı nömrəli problem - evliliklərin
çoxunda seksual qeyri-qənaətbəxşlikdir. İyirmi illik birgə
həyat, ailə tərəfindən keçirilən maliyyə sıxıntısı - bütün
bunlar da ehtirası öldürən faktorlardandır.
Ancaq kişi ilə arvadı ana və oğula çevirən hiss qədər
heç bir səbəb ehtirası bu qədər öldürə bilməz.
Həlli yolu: kişi ilə ana kimi davranmaqdan vaz keçin.
Ərinin anası olmaqdan onun sevgilisinə çevrilməyə
dair bəzi təkliflər verirəm:
ı. Kişinin edəcəyi işləri onun əvəzinə görməyi
dayandırın. Kişi ilə uşaq kimi davranmağa can atmanı pis
vərdiş kimi qiymətləndirmək və ona qarşı yeganə
mübarizə yolu - sadəcə, bunu etməməkdir. Bu o deməkdir
ki, əriniz sizdən açarın lıarada olduğunu soruşanda,
bilmədiyinizi söyləyin və qoyun özü axtarıb tapsın. Hər
hansı bir təntənəli mərasim üçün geyim seçəndə, nə
geyinməsi barədə məsləhət verməyin. Əgər əşyalarını
qalaq halında döşəməyə atırsa, onu yığışdırmayın.
Əgər əriniz onun əvəzindən hər şeyi sizin etmənizə
Downloaded from KitabYurdu.org
46
alışıbsa, sizin yeni rolunuza da öyrəşməyə məcburdur. İlk
əvvəllər çətin ola bilər. İllərlə etmədiyi işlərə öyrəşıııəsi
onu qıcıqlandıra bilər. Və hətta bunun həyatınızda
müvəqqəti xaos yaratması da mümkündür. Açarını tapa
bilmədiyi səbəbdən siz qonaqlığa belə gecikə bilərsiniz. O,
evdən pis bağlanmış qalstukla da çıxa bilər. Ancaq eyni
hallar bir neçə dəfə baş verəndə, o, əşyaları yerinə
qoymağa alışacaq; qalstukunun pis bağlanması barədə
dəfələrlə deyilmiş iradları yadına salacaq və güzgünün
qarşısına keçərək, onu səliqə ilə bağlamağı öyrənəcək.
Başqa sözlə desək, o böyüyəcək və özünün qayğısını
çəkməyi öyrənəcək.
Əlbəttə, bu o demək deyildir ki, növbəti dəfə əriniz
sizdən açarın yerini soruşanda "Ozüıı axtar! Məgər sənin
ananam" cavabını verməlisiz. Ərinizə daha az qayğı və
diqqətlə yanaşacağınızı düşünmürəm. Sadəcə, siz daha çox
onun anası deyil, arvadı və rəfiqəsi olmalısınız.
2. Kişi ilə arxalana biləcəyiniz, təcrübəli adam kimi
davranın. Onun özünün yadına salmalı olacağı şeyləri
yadına salmayın. Ona təqvim və yaddaş əvəzi olmayın.
Onunla yaşlı, məsuliyyətli adanı kimi davranın. Kişinizin
bütün işlərini siz yazası olsanız, onun tənbəlləşə biləcəyini
unutmayın; qeyri- ixtiyari olaraq o sizə arxalanacaq. Odur
ki, ona himayədarlıq etməkdən vaz keçdikdə, o, görüşlərini
buraxa, hesabları ödəməyi, ıııaşın faralarını yandırmağı
Downloaded from KitabYurdu.org
47
unuda bilər. Belə olduqda deyinməyin, sadəcə buna
təəssüflənin və öz işinizi görməyə davanı edin.
Misal üçün, həyat yoldaşınız cümə axşamı diş həkiminə
getməlidir. Cüıııə axşamı günü adəti üzrə onu yola salın.
Cüıııə axşamı axşam o, evə gəlir və deyir: "Elə
hirslənmişəm özümə. Həkiııı Hopkinsin klinikasından işə
zəng edib dedilər ki, mən bu gün oraya getməliyəmiş. Mən
isə tamamilə unutmuşam”. Buna cavab olaraq deyiıı: "Çox
təəssüflənirəm, əzizim. Düşünürəm ki, təkrar yazıla
bilərsən”. Çoxsaylı görüş və unudulmuş işlərdən sonra
sizin partnyorunuz özünə daha çox güvənə biləcək.
3. Kişiniz ilə ana dilində danışmayın. Kişinizlə beş
yaşında oğlanla danışar kimi danışmayacağımza söz verin.
Bu deməkdir İd, deyinməyin. Əlbəttə, dilxor olduğunuzu
və ya hirsləndiyinizi partnyorunuza demək haqqınız var.
Ancaq onunla kiçik yaşlı oğluna hirslənmiş ana kimi deyil,
böyük adanı kimi danışın.
Bəs "uşaq dili" haqqında necə? Düşünürəm ki, bəzən
"uşaq dilində” danışmaq tamamilə özünü təsdiqləmiş
ünsiyyət vasitəsi ola bilər, ancaq nə vaxt? Məsələn, ən gizli
saxladığınız düşüncələrinizi açıb söyləmək istəyəndə.
Ancaq vaxtınızın çoxunu partnyorunuzla "uşaq dilində"
danışmaqla davam edirsinizsə, xüsusilə də yataqda,
seksual yaxınlıq zaıııam, onda problem yaranacaq. Böyük
adamlar kimi münasibət qurıııağm vaxtı çatıb.
Downloaded from KitabYurdu.org
48
4- Kişinin hansı vəzifələr daşıyacağına qərar verin və
səhv etsə də, geri çəkilməyin.
Bunun bir çoxlarınız üçün çətin olacağını bilirəm. Bu,
vəziyyəti nəzarətdən buraxmaq deməkdir, hadisələrin
gedişatı sizi razı salmasa da, sonucun yaxşı olacağına
inanırsınız. Məsələn, əriniz deyir ki, restoranda stol sifariş
verəcək, ancaq o, gec zəng edir və boş masanın olmaması
bəlli olur. Saat altıda sizə zəng edib, heç nə alınmadığını
bildirir. Belə olan halda ona deyin: “Nə etmək olar.
Planlaşdırdığımız kimi, mən saat altıda hazır olacaqdım.
Əminəm ki, şam yeməyimiz üçün sən bir yer tapacaqsan.
Hələlik". Məsələni vaxtında həll etmədiyinə görə özünü
axmaq vəziyyətdə hiss edəcək, ancaq onu danlamadığınız
üçün məmnun olacaq və bütün bu hisslər növbəti dəfə sizi
yeməyə dəvət edənə kimi onun yadında qalacaq.
Xəbərdarlıq: vəziyyətin pis hal aldığını gördükdə,
müdaxilə etmək hissi sizi üzəcək. Məzuniyyətiniz
yaxınlaşır və əriniz mehmanxanada yer sifariş vermək
məsələsinə səhlənkar yanaşır. Ya da onun pizza
hazırladığını və olduqca çox sous əlavə etdiyini
görürsünüz.
Kişiyə kömək etmək həvəsinə düşməyin.
İcazə verin, səhv etsin və nəticələri ilə üzləşsin. Növbəti
dəfə başqa cür hərəkət etməsinin yeganə yolu budur.
KIŞIYƏ MƏNI DƏLI ETMƏK HƏDDINƏ
Downloaded from KitabYurdu.org
49
GƏTİRMƏYİ NECƏ TƏRGİTDİM
Həyatımın on beş ilini kişilərlə ana rolıuııı oynamaqla
keçirmişəm, təəssüflə özümü bu sahədə ekspert lıesab edir
və analıq vərdişlərini aradan qaldırmaq təcrübəmi sizinlə
bölüşmək istəyirəm. Mənim xroniki huşsuz bir kişi ilə
münasibətim olub. O, görüşləri, telefon zənglərini
unudurdu; hara getdiyini unudur, lazım olan döngədə
dönmürdü. İki il ərzində mən onun yaddaşının
məsuliyyətini daşımışam, nə edəcəyini, hara gedəcəyini
yadına salmışam. Bir yerə gedəndə diqqətli olurdum -
daim avtostradaya (ikitərəfli avtomobil yoluna) çıxmağı
buraxmamaq, lazım olan yerə getmək üçün lazımi döngədə
dönmək üçün onu izləyirdim.
Axırda onunla ana-bala oynamaqdan yoruldum və
yolda diqqətli olmasını öyrətməyin yeganə yolunun bu
işləri onun əvəzindən etməməyə qərar vermək olduğunu
anladını. Bir dəfə bazar günü onunla cənubi Kaliforniyada
olan istirahət
mərkəzilərindən birinə getdik. Əvvəllər də orada
olmuşduq və əlbəttə, yolu çox gözəl bilirdim. Bir saat
getdikdən sonra dönməli olacağımız yolıuı bir mil
məsafədə olduğunu göstərən yol işarəsinə çatdıq. İşarəni
görüb-görmədiyindən əmin olmaq üçün yoldaşıma baxdım
və içim dondu. Görməyib! Özümə xəbərdarlıq etmişdim:
"Heç nə deməyəcəyinə söz vermisən!” Döngəyə
Downloaded from KitabYurdu.org
50
yaxınlaşdıqca, gərginliyim daha da artırdı. Biz döngə ilə
bərabərləşdik, yoldaşım isə sakitcə yoluna davam edirdi.
O, döngəni ötüb keçdi! Qışqırmamaq üçün dişlərimi
qıcadım.
Bizə lazım olan döngədən on, iyirmi, otuz mil
getdiyimiz müddətdə mənə elə gəldi ki, zaman dayanıb.
Toran qovuşurdu. Qəfildən o, mənə tərəf çöndü və
soruşdu:
-
Bu yerlər sənə tanışdı?
-
Yox, - mehribanlıqla cavab verdim.
-
Mənə də, - o dedi. - Bəlkə, biz lazım olan
döngədən dönməmişik?
O, benzindoldurma məntəqəsində maşını saxladı və
yəqin ki, lazım olan yerdən qırx beş kilometr uzaqlaşdığını
müəyyənləşdirdi. Pansionata gecikməmiz məlum idi.
Danışmamaq üçün bütün cəsarətimi toplamalı oldnııı.
Yoldaşım maşını döndərib əks istiqamətdə yola çıxanda,
ürəksiz lıalda mənə baxdı və dedi:
- Döngəni keçdiyimi bilirdin, eləmi?
Mən ona, o da mənə gülümsədik. Hər ikimiz bunun ona
yaxşı dərs olduğunu anladıq: qırx mil boş yerə maşın
sürmək mənim işə qarışmanı və səhvini göstərməkdən
daha yaxşı idi.
5.
Siyahı tutun: “Ana rolunu necə oynamışam...”
Oturun və fikrinizə görə analıq rolunuzun təzahür etdiyi
Downloaded from KitabYurdu.org
51
məqamları yazın. Bir neçə həftə özünüzü müşahidə edin,
kəşf etdiyiniz yeni maddələri də siyahıya əlavə edin. Əgər
siz, həqiqətən də, özünüzü cəsarətli hesab edirsinizsə,
Dostları ilə paylaş: |