Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07. 08. 2014-cü il tarixli 869 nömrəli əmri ilə təsdiq
Yüklə 43,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Toxumlu bitkilərin ümumi əlamətləri.
- İşin məqsədi
- Nəticəni müzakirə edin
2 2 31 30 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / İbtidai və ali sporlu bitkilər 1. Bitki ilə bitki qrupları arasında uyğunluğu müəyyən edin: 1. Ulva, 2. Sfaq- num, 3. Xlamidomonada, 4. Qatırquyruğu, 5. Erkək qıjı, 6. Plaun, 7. Quş mamırı, 8. Spirogira, 9. Laminariya, 10. Xlorella. 2. Bitki qruplarına uyğun gələn termin və anlayışların nömrələrini cədvəlin müvafiq sütunlarına yazın: 1. Kökümsov, 2. Protonema, 3. Tallom, 4. Sporangi, 5. Zoosporlar, 6. Xromatofor, 7. Qutucuq, 8. İşığahəssas gözcük, 9. Spordaşıyan sünbülcük. Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın А) Qıjıkimilər; В) Mamırlar; С) Yosunlar. Yosunlar Mamırlar Qıjıkimilər ÜMUMÌLÄÅDÌRÌCÌ TAPÅIRIQLAR 1. Şəkildə gördüyünüz hansı yosundur? Rəqəmlərlə onun hansı hissələri göstərilmişdir? 1 2 3 2. Düzgün anlayışları seçin: 3. Spirogira, sfaqnum və qatırquyruğu bitkiləri üçün ümumi əlaməti göstərin: 1) Mamırın qeyri-cinsi və cinsi nəsli ayrı-ayrılıqda inkişaf edir. 2) Yetkin sfaqnum bitkisinin rizoidləri olmur. 3) Qıjının cavan yarpaqlarının ucu spiralvari burulmuşdur. 4) Qatırquyruğular birillik bit- kilərdir. 5) Bitkilərin əksəriyyəti heterotrof hesab olunur. А) rizoidlərin olması, В) köklərin olması, С) gövdənin olması, D) sporlarla çoxalma, Е) toxumla çoxalma. Təbiətdə İnsan həyatında Yosunların əhəmiyyəti 1) Gövdəsi torpağa rizoidlər vasitəsilə bərkidilir. 2) Kökümsovu torpaqda yerləşir. 3) Sporları qutucuqda əmələ gəlir. 4) Sporları yarpağın alt tərəfində yerləşən sporangilərdə yaranır. 5) Spordan cücərti inkişaf edir. 6) Torpağın bataqlıqlaşmasına səbəb olur. 7) Mayalanmadan sonra ziqotdan xüsusi orqan – qutucuq inkişaf edir. 5. Cədvəli tamamlayın: Mamırlar Qıjıkimilər 4. Göstərilən əlamətlərin hansıları yetkin mamırlar və ya qıjıkimilər üçün səciyyəvidir? 12. Çılpaqtoxumlular şöbəsi Şam ağacı latınca “pinus” adlandırılır. Onun mənası isə “qaya” deməkdir. İynəyarpaqlı şam, həqiqətən də, dözümlü və möhkəm ağacdır. Onun torpaqda şaxələnən güclü kök sistemi yağış sularının torpağı yuyub aparmasının qarşısını alır və bitkinin güclü küləklərə davam gətirməsinə şərait yaradır. · İynəyarpaqlı ağacların daha hansı xüsusiyyətləri sizə tanışdır? Toxumlu bitkilərin ümumi əlamətləri. Mamır və qıjıkimilərdən fərqli olaraq, toxumlu bitkilər toxumla çoxalır. Onların toxumlarında rüşeym ehtiyat qida maddəsi ilə təmin olunur və əlverişsiz şəraitdən toxum qabığı ilə mühafizə edilir. Toxumlu bitkilərə çılpaqtoxumlular və örtülütoxum- lular aiddir. Çılpaqtoxumlular. Əksəriyyətinin yarpaqları nazik iynəşəkilli və ya pulcuqşəkilli . Onların budaqlarında şəklini dəyişmiş, zoğ hesab edilən qozalar olur. Qozalarda toxumlar yetişir. Toxumlar qoza pulcuqlarında çılpaq yerləşdiyinə görə çılpaqtoxumlular adlandırılır. Çılpaqtoxumluların nümayəndələrinə adi şam, Eldar şamı, küknar, qaraşam, Sibir şamı, ardıc, sərv və s. kimi bitkilər aiddir. (sərv və tuya ağaclarında), bəzilərində isə (ginqko) enliyar- paqlıdır Adi şam – quraqlığa davamlıdır. Gövdəsindəki qısa zoğlar üzərində cüt-cüt yerləşən iynəşəkilli yarpaqları xaricdən möhkəm dəriciklə ortül- müşdür. Dəricikdə ağızcıqların sayı az olduğundan yarpaqları suyu qənaətlə buxarlandırır. Yarpaqları 2-3 il yaşayır, sonra qısa zoğlarla birlikdə tökülür. Şam ağacı işıqsevəndir. Qumlu, bataqlıq və çürüntüsü İşin məqsədi: Şam ağacının yarpağının və qozasının quruluşunun aydınlaşdırılması. Təchizat: Şam ağacının budağı, qozaları, lupa, xətkeş. İşin gedişi: 1. Şam ağacının yarpağını və qozasını nəzərdən keçirin. Onları öl- çün və rənginə diqqət yetirin. Yarpağın formasını və zoğun üzərində yerləşmə qaydasını müəyyən edin. 2. Qozaların xarici görünüşünə və qozada pulcuqların yerləşməsinə diqqət yetirin. Müşahidələrinizə əsasən əldə etdiyiniz məlumat- ları cədvəldə qeyd edin. Nəticəni müzakirə edin: Şam ağacı çinar, palıd, alma kimi ağaclardan nə ilə fərqlənir? Fäaliyyät – Fäaliyyät – Laboratoriya iåi. Şam ağacının yarpaq və qozasının ümumi quruluş xüsusiyyətləri 3 -cü f e sil Ali toxumlu bitkilər Rəngi Forması Zoğ üzərində yerləşməsi Ölçüsü Qoza Yarpaq Xüsusiyyətləri 1 __ 2 __ 3 __ 2 2 31 30 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / İbtidai və ali sporlu bitkilər 1. Bitki ilə bitki qrupları arasında uyğunluğu müəyyən edin: 1. Ulva, 2. Sfaq- num, 3. Xlamidomonada, 4. Qatırquyruğu, 5. Erkək qıjı, 6. Plaun, 7. Quş mamırı, 8. Spirogira, 9. Laminariya, 10. Xlorella. 2. Bitki qruplarına uyğun gələn termin və anlayışların nömrələrini cədvəlin müvafiq sütunlarına yazın: 1. Kökümsov, 2. Protonema, 3. Tallom, 4. Sporangi, 5. Zoosporlar, 6. Xromatofor, 7. Qutucuq, 8. İşığahəssas gözcük, 9. Spordaşıyan sünbülcük. Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın А) Qıjıkimilər; В) Mamırlar; С) Yosunlar. Yosunlar Mamırlar Qıjıkimilər ÜMUMÌLÄÅDÌRÌCÌ TAPÅIRIQLAR 1. Şəkildə gördüyünüz hansı yosundur? Rəqəmlərlə onun hansı hissələri göstərilmişdir? 1 2 3 2. Düzgün anlayışları seçin: 3. Spirogira, sfaqnum və qatırquyruğu bitkiləri üçün ümumi əlaməti göstərin: 1) Mamırın qeyri-cinsi və cinsi nəsli ayrı-ayrılıqda inkişaf edir. 2) Yetkin sfaqnum bitkisinin rizoidləri olmur. 3) Qıjının cavan yarpaqlarının ucu spiralvari burulmuşdur. 4) Qatırquyruğular birillik bit- kilərdir. 5) Bitkilərin əksəriyyəti heterotrof hesab olunur. А) rizoidlərin olması, В) köklərin olması, С) gövdənin olması, D) sporlarla çoxalma, Е) toxumla çoxalma. Təbiətdə İnsan həyatında Yosunların əhəmiyyəti 1) Gövdəsi torpağa rizoidlər vasitəsilə bərkidilir. 2) Kökümsovu torpaqda yerləşir. 3) Sporları qutucuqda əmələ gəlir. 4) Sporları yarpağın alt tərəfində yerləşən sporangilərdə yaranır. 5) Spordan cücərti inkişaf edir. 6) Torpağın bataqlıqlaşmasına səbəb olur. 7) Mayalanmadan sonra ziqotdan xüsusi orqan – qutucuq inkişaf edir. 5. Cədvəli tamamlayın: Mamırlar Qıjıkimilər 4. Göstərilən əlamətlərin hansıları yetkin mamırlar və ya qıjıkimilər üçün səciyyəvidir? 12. Çılpaqtoxumlular şöbəsi Şam ağacı latınca “pinus” adlandırılır. Onun mənası isə “qaya” deməkdir. İynəyarpaqlı şam, həqiqətən də, dözümlü və möhkəm ağacdır. Onun torpaqda şaxələnən güclü kök sistemi yağış sularının torpağı yuyub aparmasının qarşısını alır və bitkinin güclü küləklərə davam gətirməsinə şərait yaradır. · İynəyarpaqlı ağacların daha hansı xüsusiyyətləri sizə tanışdır? Toxumlu bitkilərin ümumi əlamətləri. Mamır və qıjıkimilərdən fərqli olaraq, toxumlu bitkilər toxumla çoxalır. Onların toxumlarında rüşeym ehtiyat qida maddəsi ilə təmin olunur və əlverişsiz şəraitdən toxum qabığı ilə mühafizə edilir. Toxumlu bitkilərə çılpaqtoxumlular və örtülütoxum- lular aiddir. Çılpaqtoxumlular. Əksəriyyətinin yarpaqları nazik iynəşəkilli və ya pulcuqşəkilli . Onların budaqlarında şəklini dəyişmiş, zoğ hesab edilən qozalar olur. Qozalarda toxumlar yetişir. Toxumlar qoza pulcuqlarında çılpaq yerləşdiyinə görə çılpaqtoxumlular adlandırılır. Çılpaqtoxumluların nümayəndələrinə adi şam, Eldar şamı, küknar, qaraşam, Sibir şamı, ardıc, sərv və s. kimi bitkilər aiddir. (sərv və tuya ağaclarında), bəzilərində isə (ginqko) enliyar- paqlıdır Adi şam – quraqlığa davamlıdır. Gövdəsindəki qısa zoğlar üzərində cüt-cüt yerləşən iynəşəkilli yarpaqları xaricdən möhkəm dəriciklə ortül- müşdür. Dəricikdə ağızcıqların sayı az olduğundan yarpaqları suyu qənaətlə buxarlandırır. Yarpaqları 2-3 il yaşayır, sonra qısa zoğlarla birlikdə tökülür. Şam ağacı işıqsevəndir. Qumlu, bataqlıq və çürüntüsü İşin məqsədi: Şam ağacının yarpağının və qozasının quruluşunun aydınlaşdırılması. Təchizat: Şam ağacının budağı, qozaları, lupa, xətkeş. İşin gedişi: 1. Şam ağacının yarpağını və qozasını nəzərdən keçirin. Onları öl- çün və rənginə diqqət yetirin. Yarpağın formasını və zoğun üzərində yerləşmə qaydasını müəyyən edin. 2. Qozaların xarici görünüşünə və qozada pulcuqların yerləşməsinə diqqət yetirin. Müşahidələrinizə əsasən əldə etdiyiniz məlumat- ları cədvəldə qeyd edin. Nəticəni müzakirə edin: Şam ağacı çinar, palıd, alma kimi ağaclardan nə ilə fərqlənir? Fäaliyyät – Fäaliyyät – Laboratoriya iåi. Şam ağacının yarpaq və qozasının ümumi quruluş xüsusiyyətləri 3 -cü f e sil Ali toxumlu bitkilər Rəngi Forması Zoğ üzərində yerləşməsi Ölçüsü Qoza Yarpaq Xüsusiyyətləri 1 __ 2 __ 3 __ Yüklə 43,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|