95
XIX
əsrin 80-ci illərində yeni istiqamət –
avanqard yarandı.
Burada b
ədii
vasitələr həm yeni, həm qeyri adi, həm də epizod
formasında idi.
Futurizm,
dadaizm,
surrealizm avanqardı
m
ənimsəyirdi.
XX
əsr müxtəlif istiqamətlər və üslublar ilə zəngin idi. 50-ci
ill
ərdə Jan Pol Sartrın
İntellektual teatrı həm də Ejen İoneskonun,
Samuel Bekketin
A
bsurd teatrı yarandı.
XX
əsrin axırında Parij müxtəlif milli teatrın ocağına çevrilir.
Burada beyn
əlxalq Avropa festivalları keçirilir. Məhz burada Corco
Strelerin r
əhbərliyi altında
Avropa teatrı yaranır, dünyanın aparıcı
rejisso
rları bura toplaşır.
XÜLASƏ:
Antik tea
trı. Orta əsrlər teatrı. İntibah dövrünün teatrı. XIX-
XX
əsrin teatrı üslub və istiqamətləri.
\
96
AZƏRBAYCAN TEATRI
Çoxc
əhətli, zəngin və mürəkkəb yaradıcılıq yolu keçmiş
Az
ərbaycan teatrının tarixində xalqımızın ictimai həyatında baş verən ən
mür
əkkəb hadisələr öz əksini tapmışdır. Azərbaycan teatrı həmişə xalq
kütl
ələrinin mənafeyinə xidmət etmiş, ictimayyəti maraqlandıran
m
əsələlərə toxunmuş, öz işini mütərəqilik,
vətənpərvərlik prinsipləri
əsasında qurmuşdur. 1873-cü il mart ayının 23-də Həsənbəy Zərdabinin
v
ə Nəcəfbəy Vəzirovun təşəbbüsü ilə Bakı şəhərində Azərbaycan
dilind
ə ilk dəfə Mirzə Fətəli Axundovun “Sərgüzəşti vəziri Xanı
L
ənkaran” komediyasını Realnı məktəbinin tələbələri
tərəfindən
tamaşaçılara göstərildi. Lakin, Bakıda göstərilən bu ilk tamaşadan bir il
əvvəl 1872-ci ildə Tiflisdə Azərbaycanlı teatr havəskarları “Şeytan
bazarın ziyalı qüvvələri”, o cümlədən
Abdulla Xəlilov, Cəfər Cəfərov,
İbrahim Zeynalov, Şahhüseyn Minasazov, Məmməd ağa Şaxtantinski
v
ə b. o zaman Azərbaycan və İran tacirlərinin kontoru yerləşən məşhur
Naramb
ətov karvan sarayında M.F. Axundovun “Lənkaran xanlığın
v
əziri” komediyasını üçüncü pərdəsini oynamışlar. Bir necə ay sonra
h
əmin tamaşa bütünlüklə tamaşaçılara göstərilmişdir.
Şuşada isə ilk teatr tamaşası hələ 1848-ci ildə göstərilməsi
ehtimalı olmuşdır. Həmin vaxtda Şuşada iki böyük tamaşa mərkəzi -
teatr v
ə sirk mövcud idi.
1854-cü ild
ə Şuşa ziyalıları vaxtaşırı teatr tamaşalarını
göst
ərmək məqsədi ilə klub yaradırlar.
1880-ci ill
ərin sonunda Bakıda teatr həyatı bir qədər də canlanır.
Əbdürəhim bəy Haqverdiyev XIX əsrin axırı və XX əsrin əvvəllərində
Az
ərbaycan Realist demokratik ədəbiyyatının ən qabaqcıl numa-
y
əndələrindən biri, ədəbiyyatımızın tarixində görkəmli dramaturq, ustad,
nasir, bacarıqlı publisist kimi şöhrət qazanmışdir. Ə.B.Haqverdiyevin
yaradıcılığı xalqımızın teatr həyatı ilə sıx bağlı olmuşdur. Hələ kiçik
yaşlarından teatr aləminə düşən Əbdürrəhim
Bəy yaşa dolduqca bu
s
ənətin qüdrət və özəlliyinə bağlanmış, teatr həyatında – həm təşkilatı
h
əm də yaradıcılıq işində səmərəli fəaliyyət göstərmişdir. Ə.Haqver-