Dərslik " " nəşriyyatı baki 2017

Müdaxilənin  gedişi:  Müdaxilənin  Ümumi  anesteziya  altında  aparılması  məqsədə  uyğundur. 
Femoral arteriya və venaya xəstənin yaşına və ya kilosuna uyğun klıf yerləşdirilir. Profilaktik 
olaraq antibiotik verilir, hemodinamik göstəricilər qeyd edilir və girilən ürək boşluqlarından 
qan qazı örnəkləri alınır. 50-100 U/kg doza Heparin i/v vurulur. Pig-tail və ya NIH katater 
arkus aortanın həmən distalına yerləşdirilir, 90
0 
sol lateral və 10-30
o 
sağ oblik+10-30
0
kraniyal 
pozisiyada  1-1.5cc/kg  dozada  kontrast  maddə  enjeksiyası  edilir.  Ardından  görüntülənən 
duktusun  Krichenko  təsnifatına(  şəkil  1.1)  əsasən  tipinə  qərar  verilir  və  ən  dar  olan  yeri 
ölçülür.  Burada  iki  xüsusiyyətə  diqqət      edilməlidir.  Qoyulacaq  cihazın  içinə  girəcəyi 
birboşluq( ampula,tubulyar) olub, olmaması  və cihazın hər iki tərəfə qaçışını əngəlləyəcək 
dar bir hissənin olmasıdır.                                                                                                 
 
 
 
Şəkil: 1.1 Krichenko təsnifatı 
 
Tunel şəkilli Duktuslar içində lokal daralma olmadığı üçün cihazın içində tutulması çətindir. 
Pəncərə tipli Duktuslarda isə, cihazın yerləşəcəyi bir boşluq olmadığından cihaz aortaya tərəf 
protuziya  edib  burdakı  qan  axınını  poza  bilər.  Digər  Duktus  tipləri  isə  transkatater  yolla 
bağlamaq üçün idealdırlar ki, Duktusların 80%-dən çoxu bu tiplərdədir. 
Duktusun ölçüsünü almaq proseduranın çox önəmli və məsuliyyətli bir hissəsidir. Duktusdan 
katater  keçirilməsi,  balon  okluziya,  balon  sizing  edilməsi  dəqiq  ölçülər  üçün  istifadə  edilə 
bilər.  Bağlama  prosedurasına  başlamaq  öçün  Duktusdan  daşıyıcı  tel  keçirilməlidir.  Əsasən 

---

anteqrad  yol tövsiyə  edilir, ancaq  çox incə  duktuslarda  retroqrad  yol da  istifadə  edilə bilər.  
Öncə  uyğun  pozisiyada  seçilmiş  kataterdən  daşıyıcı  tel  arteriyal  axacaqdan  keçərək  enən 
aortaya qədər(retroqrad yolda pulmonar arteriyaya) itələnir. Ardından katater PDA-dan qarşı 
tərəfə keçirilir. Exchange tel ilə diaqnostik katater cihazın içindən keçirilməsi üçün nəzərdə 
tutulan  katater  ilə  əvəzlənir.  Ölçüsünə  və  tipinə  qərar  verilmiş  cihaz  kataterin  ucuna  qədər 
itələnir və katater PDA-nın ampula hissəsinə qədər geri çəkilir. Burada cihazın yükləndiyi tel 
itələnərək katater sabit tutulur və cihazın aort tərəfi açılmış olur.Ardından bütün sistem geri 
çəkilərək  cihazın  pulmonar  arteriya  tərəfi  açılır.  Anteqrad  yolun  seçilməsində  ən  böyük 
avantaj enən aortadan kontrol anjioqrafiyaların ediləbilməsidir. Belə ki cihaz yerləşdirildikdən 
sonra  kontrol  anjioqrafiyalar  ilə  cihaz  üzərindən  qaçaq  axının  olması  və  cihazın  vəziyyəti 
kontrol edilir. Cihazdan qaçaq yoxdursa və yeri sabitdirsə cihaz buraxıla bilər. Müdaxilədən 
bir gün sonra xəstə evə yazıla bilər. 
 
 
 
 
 
 
 
 
ADO 
I
A
DO 
II
A
D
O
 II
 ad
di
tion
al
 siz
e

---

 
 
PDA-nın cərrahi müalicəsi 
 
PDA bağlnması tarixdə ilk dəfə Munro tərəfindən 1907 ci ildə icra edilib. İlk uğurlu əməliyyat 
isə  1939  cu  ildə  Gross  tərəfindən  olunub.  Bu  xəstədə  açıq  arterial  axacaq  liqasiya  edilib  və 
kəsilib. Ümüiyyətlə, açıq arterial axacağın ləğvinin bir neçə metodikası var: klassik liqasiya və 
trasfiksion  tikiş  qoyulma  texnikası,  liqasiya  və  axacağın  tam  kəsilməsi,  kalsifik  PDA-larda 
açacağın pulmonar arteriya tərəfindən yama ilə bağlanma metodikası, aortotomiya edərək aorta 
tərəfindən yama ilə bağlanması.  
Liqasiya 
4-cü qabırğa arası məsafədən, standart metodikaya uyğun sol torakotomiya icra edilir, sol 
ağ ciyəri yüngül hərəkətlə, yaş tampon vasitəsi ilə aralanır və posterior plevrada kəsik icra 
edilir.  
 
Sol  yuxarı  interkostal  venaliqaturalar  arasında  kəsilir,  torasik  duktusa  və  azan  sinirə 
toxunmadan  plevranın  kənarları  koaqulyasiya  edilir.  Plevranın  ön  kənarına  fiksasiya 

---

14 
tikişləri qoyulur və arasına nəm tampon qoyularaq, önə çəkildikdə, ağ cıyərin əməliyyat 
sahəsindən kənarlaşdırmaq  mümkün olur. İti  disseksiya  apararaq  axacağın  ön, yuxarı  və 
aşağı  bolgələri  sərbəstləşdirilir.  Disseksiyanı  avaskulyar  bölgə  sayılanaortanın  divarı 
uzərində aparılması məsləhət görülür. Bu vəziyyətdə rekkurent laringeal sinir perikardın 
önə çəkilən hissəsində qalır. PDA-nın iti disseksiyası az travma ilə lazımi toxuma üzərinə 
çıxmağa  kömək  edir.  Toxumalar  sərbəstləşdikdən  və  anatomiyaya  tam  hakim  olduqdan 
sonra, küt uçlu, iti bucaqlı dissektor vasitəsi ilə axacağın dönülməsi icra edilir. 
 
Mütləq diqqət edilməli noqtə odur ki, axacağın toxuması cox tez zədələnir ve qanamaya 
çox  meyillidir,  ona  görədə  də  bu  manevr  cox  diqqətlə  aparılmalıdır.  Alət  PDA-nın 
arxasından  keçdikdən  sonra,  liqatura  sapları  alınıb,  axacağın  arxa  divarından  cox  yavaş 

---

15 
keçirilir. Literaturaəsasən ipəkdən istifadə edilməsi məsləhət görülür ki, daha incə saplar 
çəkildikdə  mişar  effekti  göstərir,  həyatı  təhlükəli  qanaxmaya  səbəb  ola  bilər.  İti  buçaqlı 
dissektor isə axacağın altında döndüyü zaman, ucları ən dərin və axacaqdan uzaq yerdən 
keçərək təmas və zədələnmə ehtimalını azaldırlar.  
Test səbəbi ilə 3-60 saniyəlik  trill-in tam itməsi qeyd edilənə qədər duktusun bağlanması 
aparılır  (dissektor  ya  xüsusi  sıxıcı  vasitəsi  ilə).  Bu  zaman  xəstənin  hemo-dinamikasına 
nəzarət edilir. Bradikardiya ya da hipotoniya yaranması, xəstələrdə ağ ciyər qan dövranının 
bu  axacaq  vasitəsi  ilə  aparıldığının  göstəricisidir  (pulmonar  atreziya),  və  axacaq  açıq 
saxlanılmalıdı. Duktus vasitəsilə böyük sol-sağ şunt olduğu hallarda axacağın bağlanması 
sistemik təziqin artmasına gətirir.  
Duktus luqasiyasından öncə bin neçə aspetlərə mütləq diqqət etmək lazımdır. 
1-
 
əməliyyat otağında mütləq qan təchizatı olmalıdı. 
2-
 
Damar  sıxıcıları  əməliyyatdan  öncə  seçilib,  hər  hansı 
qanama olduğunda mutləq istifadəyə hazır olmalıdır. 
3-
 
İki aspirasiya balonun olması məqsədəuyğun hesab edilir. 
Axaçağın liqasiyası pulmonar arteriya tərəfindən başlanmalıdı. Düyün otuzdurulanda, hər 
iki  işarət  barmağı  toraks  boşuğunda,  PDA  uzərində  olmalıdı.  Bəzi  hallarda  iki  liqatura 
yetərli olmaya bilər, və bu hallarda 3 və ya 4 liqarura qoyula bilər. Pulmonar hipertenziyalı 
xəstələrdə, PDA liqasiyasından öncə axacağın aort tərəfi sıxıcı ilə bağlanmalıdı. 
Liqasiyadan  sonra  palpasiya  aparılır  və  trill  olmaması  qeyd  edilməlidi.  Bütün  qanama 
mənbələri dayandırılır, posterior plevra 2 -3 tikişlə yaxınlaşdırılır.  

---