Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1
Yüklə 84,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
. İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------197------------------------------------ edə bilir. Bir çox istehsal prosesində verilənlərin avtomatik qəbulu, emalı və idarəetmə üzrə əks əlaqə vasitələri lazım olur. Bilik mühəndisi ilə intellektual sistemlər, adətən, biliklər bazasının komponentlərini almağa və modifikasiya etməyə icazə verən quruluş redaktorlarının köməyi ilə əlaqələndirilir. İntellektual sistemlərin tətbiqi proqram təminatı ilə qarşılıqlı əlaqəsi xüsusi hesablamalar vaxtı hiss olunur. Belə ki, tez-tez verilənlərin emalı üzrə standart əməliyyatların alt məsələ qismində istifadə edilmə məcburiyyəti yaranır. İstehsalın idarəetmə sistemi ilə inteqrasiya edilən intellektual sistemlər, həmçinin, İnternetlə paylanmış verilənlər bazalarının birgə fəaliyyəti, verilənlər və biliklərin tədarükü sistemləri idarəetmənin müxtəlif ierarxiyalarında istifadə olunur. Adətən istehsalın idarə edilməsi məsələlərində ekspert tərəfindən biliklərin üç səviyyəsindən istifadə edilir: • Reflektiv, yəni qeyri-iradi reaksiyaların səthi biliklərinə uyğun “qabiliyyət”; • Standart mühakimə halları üçün qaydalar; • Qeyri-adi və çətin hallar üçün qaydalara deyil, konkret prinsiplərə əsaslanan dərin biliklər. Biliklər bazasının layihələşdirilməsi zamanı intellektin daha çox dərin biliklərə əsaslanmasına cəhd edilməlidir. İntellektual sistemlərin layihələşdirilməsi və onların arxitekturasının seçilməsində yalnız mövcud istehsal obyektini qiymətləndirən müstəqil proqram təminatı hazırlamaq lazım deyildir. İntellektual sistemlərin prosesin . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------198------------------------------------ müxtəlif elementlərinə daha çox yaxınlaşmasına, idarəetmə və təşkilatın texnoloji zəncirinin əsas həlqəsi kimi çıxış etməsinə cəhd etmək lazımdır. İntellektual sistemlərin yaradılması zamanı predmet oblastı haqqında biliklərin təqdim olunma üsulu və insanın xəyalının modelləşdirilməsi, düşüncə metodları və qərar qəbulunda seçimlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İntellektual sistemin yaradıcısı (biliklər mühəndisi) uzun müddət biliklər bazasının yaradılması üçün informasiya mənbəyi rolunu oynayan mütəxəssis-ekspert ilə həmin sahə üzrə birgə işləyir. Bir neçə iterasiya (təkrar) nəticəsində sistemdə biliklərin təqdim olunma sxemi və məntiqi nəticəçıxarma strategiyası seçilir. Biliklərin biliklər bazasında yerləşdirilməsi və nəticəçıxarma mexanizminin, düşüncələrin və seçimin təşkili problemlərindən başqa izahetmə qərarlarının funksiyaları və çıxarılışları mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bir qayda olaraq intellektual sistemlər istifadəçilərin onlara olan inamının artmasından sonra öz nəticə və məsləhətlərini izah edir və təsdiqləyirlər. Mövcud intellektual sistemlərdən heç biri sadalanan komponentlərin hamısını özündə birləşdirmir. Bununla yanaşı, bu elementlərin varlığı abstrakt (mücərrəd) deyil, tətbiqi aspektdə intellektuallığa iddia edən sistemin müxtəlif funksiyalarının reallaşdırılmasını əks etdirir. Bu və ya digər komponent və əlaqələrin intellektual sistemə qoşulması müəyyən səviyyədə onun təyinatından, funksiyalarından, tədqiqat sahəsindən və istehsal prosesindəki qarşılıqlı əlaqə formasından asılı olaraq müəyyən edilir. Məsələn, izahetmə funksiyalarının . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------199------------------------------------ nizamlama intellektual sistemlərinin bazası əsasında texnoloji proseslərin idarə edilməsi sistemində reallaşdırılması əlverişli deyil. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------200------------------------------------ . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------201------------------------------------ BİLİKLƏR BAZASININ LAYİHƏLƏŞDİRİLMƏSİ İstənilən intellektual sistemin özəyini biliklər bazası və sistemə qoyulmuş həllin çıxış mexanizmi təşkil edir. Ümumiyyətlə, bu komponentlər sistemin iki əsas intellektual xarakteristikasını təyin edir: istənilən bir şey haqqında biliklərin saxlanması bacarığı və bu biliklər üzrə əməliyyatların aparılması. Biliklərə əsaslanan qismən inkişaf etmiş sistemlərə öyrənəbilən, yeni bilikləri qavrayan, biliklər bazasını genişləndirən, tədqiqat sahəsində dəyişən şərtlər və hadisələrdə biliklərin korrektə edilməsini təmin edən sistemlər aiddir. İntellektual sistemlərin layihələşdirilməsi zamanı daha çox vaxt və əmək sərfi biliklər bazasının yaradılmasına gedir. Belə ki, biliklərin yığılması, biliklərin təqdim olunma modelinin təşkili, onun quruluşunun verilməsi, biliklər bazasının tam dolğunluğu ilə tamamlanması və onun daha sonra da aktual vəziyyətdə saxlanılmasını təmin etmək çox mürəkkəb məsələdir. Biliklər bazasının layihələşdirilməsi və reallaşdırılmasına keçməzdən əvvəl sistemi işləyib hazırlayanlar biliklər bazasının və intellektual sistemlərin ümumilikdə hazırlanması prosesi ilə bilavasitə bağlı olan bir neçə məsələni həll etməlidirlər. İntellektual sistemlərin hazırlanmasının ilkin mərhələsində həll ediləcək tapşırıqların əhatə dairəsinə aşağıdakılar daxildir: Yüklə 84,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|